HALUK EYİDOĞAN (İstanbul) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bu afet riski altındaki alanlarda dönüşüm yasasıyla ilgili çok şey söylendi. Bundan sonra, bu yasa muhtemelen buradan geçtikten sonra da artık, daha çok, bu konuda, vatandaş bir şeyler söyleyecek sizlere.

Dolayısıyla ben yasanın detaylarıyla ilgili fazla bir şey söylemeyeceğim ancak bu yasa çıkmadan mevcut mevzuatla yapılmış bir uygulamadan bahsedeceğim. Nedir bu uygulama? Hepinizin belki duyduğu, Sulukule dönüşüm, yenileme, rehabilitasyon olayı. Sulukule, tarihî yarımadanın Edirnekapı surlarının dibinde, 11'inci yüzyılda yerleşmiş Roman grubunun yaşadığı bir alan. Tarihsel bir eğlence geleneğine sahip olan, İstanbul'un kültüründe önemli bir yer. Nüfusu bir ara 5 bindi, bunun 3.500'ü Roman'dı ve Sulukule Platformunun yaptığı araştırmaya göre, mahalle halkının yüzde 76'sı Sulukule'de doğmuştur.

Sulukuleliler, 2005 yılında 5366 sayılı Yasa'ya dayanarak ve "önce insan" sloganıyla başlayan Kentsel Yenileme Projesi'nin varlığını, ilk kez, 28 Haziran 2006 tarihinde Fatih Belediyesinin davetiyle duydular ve 3.500 Roman, basın açıklaması yaptılar, dediler ki: "Biz, bu projeyle, yüzyıllardır yaşadığımız yerlerden çıkıp gitmek zorunda kalacağız. Eğer belediye Sulukuleyi gerçekten tarihî bir mekân olarak korumak istiyorsa evlerimizin bakım, onarım ve tamiri için bize maddi imkânla birlikte mühendislik ve mimari destek sağlansın." Romanlar, sivil toplum ve üniversitelerden gönüllülerle kendi alternatif sosyal projelerini hazırladılar, o zamanki TOKİ Başkanı Sayın Erdoğan Bayraktar'a sundular. Küçük küçük evler tanımlamışlardı, 60-70 metrekare gibi. TOKİ güldü, "Olmaz, biz daha iyisini yaparız." dedi ve bugün, bunu yaptılar ve bitirmek üzereler.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI ERDOĞAN BAYRAKTAR (Trabzon) - Biz de görelim.

HALUK EYİDOĞAN (Devamla) - Bu projeye, TOKİ'nin yaptığı bu projeye iptal davası açıldı fakat iptal davası sonuçlanmadan yapılan yıkımların açık hukuk ihlali olduğu defalarca söylenmesine rağmen, yıkıma devam edildi. 2007 yılında başlayan yıkımlarda 2009 yılına kadar, birkaç tane tescilli ev dışında toplam üç yüz kadar ev yıkıldı. Fatih Belediyesinin 4 Aralık 2007 tarihinde düzenlediği kura çekilişinde 434 kiracıdan 205'i için Sulukule'den 40 kilometre uzaklıkta Taşoluk'ta satın alacağı TOKİ evleri belirlendi. Kiracılara, TOKİ'nin Gaziosmanpaşa Taşoluk'taki konutlarından yüz seksen ay vadeyle satın alma hakkı verildi. Ve 275 lira ile 475 lira arasında olan taksitleri ödeyemeyen kiracılar, Romanlar yeniden Sulukule'nin etrafına Karagümrük ve Balat civarına taşındılar. Taşoluk'ta ise yalnız iki aile kaldı. Bu tasfiye, gerisin geriye göçün sonuçları. Adına "önce insan", "sosyal proje" dedikleri kentsel dönüşüm projesi yüzünden eski yerleri Sulukule'den gayet zekice sürüldüklerini anladılar geç de olsa. Fatih Belediyesi TOKİ'yle el ele vererek altı yüz kırk tane dubleks, tripleks ev yaptılar. Sulukule'ye 120 metrekarelik sosyal konutlar sözüm ona. Bu villaları sattılar Roman olmayanlara.

Taşoluk'taki ve Kayabaşı'ndaki TOKİ konutlarını terk eden Roman aileler Sulukule'nin eski mahallelerinin çeperlerine yerleştiler; Sultan Mahallesi'nin bodrum katlarına, terk ettikleri izbe mekânların benzeri yerlere ama o eski mekânların dışına. Sulukule'nin adını ve yapısını değiştirdiler. Artık Sulukule değil o, Karagümrük Mahallesi. Eski mahallelerinin çeperlerine yerleşen Romanlar, şimdi, yeni mahallelerinin dışında o eski mahallelerine hüzünle bakıyorlar. Sözüm ona "önce insan" projesine, belediye-TOKİ iş birliğinin dönüştürdüğü mahallelerine hayıflanarak bakıyorlar, "Ya, biz kandırıldık mı?" diye sorarak bakıyorlar, "Bu dönüşüm müydü, yoksa bir tasfiye miydi?" diyerek bakıyorlar, soruyorlar birbirlerine.  2009, İstanbul tarihinde, sekiz bin yıllık kültür kentinde bir kültürel varlığın, Sulukule'nin yok oluş tarihidir.

Teşekkür ediyorum.  (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Eyidoğan.