ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; teşekkür ediyoruz sorulardan dolayı.

Evvela şunu ifade edeyim, Sayın Yusuf Ziya İrbeç'in sorusu: Evet, susuzluk, iklim değişikliği sebebiyle susuzluk ve yer altı sularında azalma, Dicle ve Fırat'da azalma konularıyla ilgili ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz diye sordu. Şimdi, biz tabii, bütün planlamalarımızı otuz, kırk yıl sonrası için yapıyoruz. Sulama, bütün şehirlerin içme suyu, kullanma suyu ve diğer ihtiyaçları için bir eylem planı hazırladık. Misal olarak, içme suyunda özellikle bütün şehirlerde otuz yıl sonrasının ihtiyaçlarını, su durumunu, su kaynaklarını hatta alternatif su kaynaklarını ele alıyoruz, buna göre bir hesap yapıyoruz. Yani, en azından, mesela Marmara Bölgesi'nde -misal olarak söylüyorum- yoğun bir nüfus var. Biz, daha geçenlerde bu Marmara Bölgesi'nde ta Düzce'den Kırklareli'ye kadar, Bulgaristan hududuna kadar olan bütün illerde üç yıl dahi kuraklık olsa su sıkıntısı çekilmeyecek şekilde planlamamızı yaptık. Barajların planlaması, göletler, barajlardaki biriktirme kapasitesini dikkate alarak en azından 120-130 milyar metreküp suyu biriktirecek şekilde bir planlama yapıyoruz.

İklim değişikliğiyle ilgili 2050 yılına kadar olan tahminleri ele aldık. Bu konuda birtakım ihtimalleri dikkate alarak iklim değişikliğine uyum çalışmaları Bakanlığımızın bütün birimleri tarafından -gerek Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, şu anda yeni ismi Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından- yapılıyor; onu özellikle vurgulamak istiyorum.

Bunun dışında Sayın Serindağ'ın sorusu vardı; özellikle, tabii ki buradan? Nizip, Berke sulamasıyla ilgili orada bekleyen bir proje vardı. Şu anda 2'nci kademeye kadar olan sulamaları yapacak olan pompa istasyonlarının pompaları konuldu acil olduğu için ve sulamaya açılacak. 2'nci kademeden sonrası için şu anda, Sayın Vekilim, bir çalışma yapıyoruz. Neden? Çünkü terfi yüksekliği çok fazla çıkıyor. 350-400 metreye kadar bir terfi yüksekliği var. Tabii, bunu sulama birlikleri, çiftçiler ödeyecek. Bu konuda çalışmalar yapıldıktan sonra bir değerlendireceğiz, gerekirse pompa sayısını artırmak mümkün, zaman içinde artıracağız.

Ardıl Barajı'na gelince, Ardıl Barajı, özellikle, gerçekten çok önemli bir baraj ve ben de yakinen takip ediyorum. Hatta biz geçen sene projeyi tamamladık ve Aralık 2012'de ihaleye çıktı, ihale süreci devam ediyor. İnşallah Ardıl Barajı cazibeli sulama yapacak o bölgede. Bunun önemini biliyorum. Bu sene onun temelini atacağız ve çok hızlı bir şekilde tamamlayacağız. Özellikle, sulama projeleri ise devam ediyor, yani şu anda 2.573 hektarlık bir sulama yapılacak. Bunu buradan müjdelemek istiyorum.

ALİ SERİNDAĞ (Gaziantep) - Sayın Bakan?

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Müsaade edin ben cevap vereyim, diğer sorular var.

Ergene havzasıyla ilgili olarak bunu açıkladık. Ergene havzasında özellikle eylem planı hazırladık, 17 paketi ihtiva eden eylem planı. Tabii, bu konuda esasen belediyeler, bazı sanayiler üzerine düşen görevi yapmamış ama biz dere ıslahları, erozyon kontrolü, baraj, göletler inşası, yer altı suyuyla ilgili çalışmaları tamamladık. Hatta şu anda 1053 sayılı Kanunda bir değişiklik yapıldı, bu tesisleri, atık su arıtma tesislerini yapamayan belediyeler için de 1053 sayılı Kanun kapsamında DSİ tarafından atık su arıtma tesisleri yapılmasına karar verildi.

ALİ SERİNDAĞ (Gaziantep) - Efendim, oradaki kirlilik bundan kaynaklanmıyor. Siz de biliyorsunuz ki oradaki evsel atıklardan kaynaklandığını.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Şu anda tamamen belediyelerden kaynaklanıyor. Bunu da ispat ederiz.

ALİ SERİNDAĞ (Gaziantep) - Doğru bilgi verin.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Sanayinin atık su arıtma tesisleri var ama oradaki belediyelerin atık su arıtma tesisi yok. Hatta biz bunların projesini yapıyoruz. Uzunköprü'de on beş gün önce atık su arıtma tesisinin de temelini attık ve neticede 11 Aralıkta bunun açılışı yapılacak.

EMRE KÖPRÜLÜ (Tekirdağ) - Belediyenin kendi yaptığı tesisi, kendiniz yapmışsınız gibi açılışını yaptınız. Uzunköprü Belediyesi yaptı.

ALİ SERİNDAĞ (Gaziantep) - Kirliliğin oradan kaynaklanmadığını siz de biliyorsunuz.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Sayın Moroğlu, yer altı sularına sayaç? Efendim, bu sayacı, biz, az önce teknik sebeplerini izah ettik, vatandaşı korumak için. Bırakın torunlarını evlatlarına dahi su kalmayacak. Eğer yer altında beslenen sudan çok fazla su çekersek, yer altı suyunda özellikle azalma, seviye düşmeleri, tuzlanma, birtakım çöküntüler, terfi yüksekliğinin artması, enerji maliyetlerinin çoğalması gibi pek çok problem meydana gelebilir. Bunun için yapıyoruz yani vatandaş için yapıyoruz.

Bir de, biliyorsunuz kapalı sisteme dönüşüyoruz. Mesela, Konya'da, Karaman'da örnek çalışmalar yaptık. Yer altı sularında açık sulama yapanlara, özel idareyle birlikte, el birliğiyle, aşağı yukarı Konya Ovası'nda 400 bin dekardan fazla arazide, şu anda özel idareye destek vererek, üç yıl ödemesiz, on beş yıl geri ödemeli kapalı sistem, yağmurlama veya damlama sistem uygulanıyor. Hatta özel idare de önemli destek veriyor, onu da özellikle belirteyim. Açlıktan hiç kimse ölmeyecek, maksadımız Türkiye'yi dünyaya gıda ihraç eden bir üretim üssü hâline getirmek.

Sayın Şeker, elektrik borcu, vesaire borcu? Şimdi, efendim, bu konuda şunu ifade edeyim: Bir kere, sayaçlar 3 bin, 5 bin TL değil. Sayaç değil, bakın, dikkatinizi çekmek istiyorum, ölçüm sistemi. Biz, gerekirse sayaç kullanmayacağız, oraya elektrik geliyorsa, elektrik sayacı koymadan bunu ölçme imkânları var, onu araştırıyoruz. Ölçüm sistemi, onu özellikle belirteyim.

İslâhiye'yle ilgili, "su getirme" dediniz. Acaba bu içme suyu mu yoksa sulama suyu mu, Sayın Vekilim, onu siz de arada bilgi verirseniz bu konuda detaylı bilgi vereyim.

Sayın Yılmaz, tabii ki, haklısınız; Adana'da hakikaten yüzde 41'lik bir sulama var ama biz son zamanlarda özellikle Aşağı Ceyhan ve Aşağı Seyhan ovaları sulamalarıyla bu sulama projelerini bitirmek istiyoruz. Misis 1-2 sulama projeleri, bunlar büyük ölçüde bitti ama -siz de biliyorsunuz, orada Orman Bölge Müdürüydünüz- Çukurova'nın daha önce mevcut durumda yüzde 7'si sulanıyordu, şu anda, biz bu oranı hızla artırıyoruz. Hatta şu anda, Yedigöze Barajı, biliyorsunuz tamamlandı. Bununla ilgili yaklaşık olarak 75 bin hektar yani 750 bin dekarlık araziyi sulayacak çalışmalar yapılıyor, şu anda iletim hatları ve birinci kademe sulamalar yapılıyor, hızla tamamlayacağız.

Tabii, Çatalan Barajı içme suyu havzası olunca, biliyorsunuz mutlak koruma alanlarında sadece bir tahdit var ancak arzu edilirse özel hüküm belirleme çalışmalarıyla buralarda organik tarımı teşvik etmek suretiyle bu köylülerin, vatandaşların mağduriyeti giderilebilir diye düşünüyoruz. Özellikle yönetmelik gereği -17, 18'inci maddeler, Su Kirliliği Yönetmeliği- suni gübre ve tarım ilaçları kullanılmamak şartıyla tarımsal, bilhassa organik üretimi teşvik etmek mümkün. Ayrıca, özel hüküm çalışmalarıyla bu alan daha da daraltılabilir. Arzu edilirse bu konuda bir çalışma yapabiliriz diye düşünüyorum.

Bunun dışında, Sayın Varlı, şimdi, çiftçilerden zirai sulama için bir para almayı düşünmüyoruz. Ayrıca "derin kuyu" tabiri de şu: "Derin kuyu" deyince zaten 10 metreye kadar olan kuyularda herhangi bir ruhsat talebi falan yok. Derinliği 10 metreden daha fazla olan kuyulara "derin kuyu" diyoruz.

MUHARREM VARLI (Adana) - Sayın Bakanım, kaç inç?

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) -Kuyunun derinliği 10 metre. Özellikle şunu ifade edeyim: Zaten derinliği 10 metreden fazla olan kuyular derin kuyu sayılıyor. 10 metreden aşağı ise ruhsata falan gerek yok. Sığ suları vatandaş rahatlıkla alabilir. Bu bir.

Bir de burada çok önemli bir açıklama yapmak istiyorum. O da, -sizin sorunuza ben aslında konuşmamda cevap verdim- biz, burada, kanunun 1'inci maddesinde bir hususu getirdik. Dedik ki: "Türkiye'de..." Mesela sizin belirttiğiniz... Ben Erzurum'u misal verdim, Ilıca Ovası'nı; siz de taban suyu yüksek olan Adana'da her yer değil tabii, bazı alanlarda taban suyu yüksek. Biz diyoruz ki, mikro havza çalışması yaparak yer altı suyuyla ilgili, ihtiyaç olmayan yerde Bakanlar Kurulu kararı alacağız. Bakın, kanunun 1'inci maddesini okursanız göreceksiniz. Oralarda sayaç takılma mecburiyeti ortadan bu kanunla kalkıyor. Onu özellikle vurgulamak istiyorum.

Bunun dışında Sayın Yüksel...

MUHARREM VARLI (Adana) - Yani tulumbalara da takacak mıyız sayacı? Sayın Bakan, inç dediğim o benim.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) -Efendim...

MUHARREM VARLI (Adana) - Adamın bahçesindeki tulumbaya da takacak mıyız?

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Efendim, tulumbalar 10 metreden küçük, zaten 7 metre...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Diğer sorulara yazılı olarak cevap vereyim.

EMRE KÖPRÜLÜ (Tekirdağ) - Sayın Başkan, sorularımız vardı.

MAHMUT TANAL (İstanbul) - Bakana süre verin Sayın Başkan.

Açılmış davalar ne olacak?

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Maddelerde görüşürüz Sayın Başkan, maddelere geçin.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Sayın Başkan, bir soru soralım, üç dakikada Sayın Bakan cevap versin.

BAŞKAN - Lütfen... Siz değil.

Birkaç arkadaşın sorusu kaldı. İki dakikada onları da cevaplandırırsanız Sayın Bakan.

MUHARREM VARLI (Adana) - Teşekkür ederiz Sayın Başkan.

BAŞKAN - Rica ederim.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Şimdi, müsaade ederseniz...

"Bir yıl içinde takmaz ise DSİ'nin takması ama yüzde 25 fazlasıyla takması" diye bir hüküm konuldu. Tabii ki takanla takmayan arasında fark olması gayet tabiidir, yani kendisi takanla takmayan arasında. Kaldı ki bir de şöyle bir düşüncemiz var: Bizim DSİ'nin kanununda bir yetkisi var. Biliyorsunuz, biz sulama birlik ve kooperatiflerine bir imkân sağlıyoruz. Onu burada da kullanmak istiyoruz. Yani kuyu açtığımız veya yer altı suyu şebekesinde, yer altı sularında yaptığımız zaman üç yıl ödemesiz, faizsiz, on beş yıl da geri ödeme imkânı var. Kooperatiflere, böyle bir talepte bulunursa böyle bir imkânı da sağlayacağız, onu da özellikle dikkatlerinize sunuyorum.

Gediz'le ilgili olarak da? Şimdi, Gediz'le ilgili bir eylem planı hazırladık. Eylem planında hangi kurumun ne yapacağı belli. Biz, devlet olarak, Orman, Su İşleri Bakanlığı olarak kendi üzerimize düşen bütün vecibeleri yıl sonuna kadar bitirdik. Neydi bunlar? Dere ıslahları, ağaçlandırma, erozyon kontrolü bizim mükellefiyetimizde ama atık su arıtma tesislerinin yapılması, misal, Manisa'da olsun, Salihli'de olsun -değişik partiler için söylüyorum- Turgutlu'da, bunlar atık su arıtma tesislerini?

HASAN ÖREN (Manisa) - Çandarlı'daki maden yapacaktı?

SAKİNE ÖZ (Manisa) - Salihli yaptı?

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Hatta ben onlara şunu da söyledim:  Mesela, Salihli Belediye Başkanına -CHP'li, benim sınıf arkadaşım- dedim ki: "Ya kendin yap ya İller Bankasıyla bu işi yapabilirsin veyahut da üçte 1'ini?

SAKİNE ÖZ (Manisa) - O yaptı.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - ?tamamen Bakanlık da hibe vermek suretiyle, geri kalanını da kendin öz kaynakla yap." Ama projeler çok gecikti, misal olarak? Dolayısıyla, burada gerek katı atık su tesisi gerekse?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Teşekkürler Sayın Bakanım.