ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlar, öncelikle şu ana kadar katkı koyan bütün arkadaşlara, iktidar-muhalefet ayrımı yapmaksızın teşekkür ediyorum.

Tabii ki, doğru bilinen konular var, eksik bilinen konular, bunları da bu soru-cevap kısmında kısmen telafi etmeye çalışacağım.

Değerli arkadaşlar, şimdi, makale yazanlarımız var, okuyanlarımız var ama bir şeyin tespitini yapmamız lazım. Hani, ulusal şirketlerden bahsediyoruz, dünyada o ülke isimlerini saydınız; İngiltere'de, Brezilya'da, Amerika'da. Şimdi, bunların bu şirketlerinin olmuş olması kamu ve devlet hissesi olmuş olduğu anlamına gelmiyor, bunun bir altını çizelim. Nedir onlar? Şu anda dünyanın en büyük petrol şirketlerinden "7 kız kardeş" olarak anılan şirketler var. ExxonMobil, BP, Shell, Lukoil, Chevron, Total gibi. Arkadaşlar, bunların hiçbirisi kamu şirketi değil. Şimdi, bunların herhangi bir ülkeye ait olması, Total'in Fransa'ya ait olması Fransa'nın millî şirketi olduğu anlamına gelmiyor. Bu o kadar büyük bir fark ki. Bakın, ben size bir şey söyleyeyim: Dünyadaki entegre şirketlerin -ki yüzde 63'üne ait oluyor- yani bütün arama, üretim, dağıtım, iletim, her türlü faaliyetleri ihtiva eden şirketlerin yüzde 41'i tamamen özel şirket, ülke yapılarıyla çok alakalı. Amerika Birleşik Devletleri gibi, İngiltere gibi, Fransa gibi, kısmen Rusya gibi ülkelerin şu anda en büyük dev şirketlerinin 7 tanesi tamamen özel şirketler. Yarısı özel yarısı kamuya ait olan şirketler var: Petrobras gibi, ENI gibi (İtalyan), OMV gibi (Avusturya), GDF SUEZ gibi (Fransa) yüzde 5'i de bu tarzda. Yarıya yakın da devlet hissesinin ağırlıkta olduğu şirketler var. Aramco gibi (Suudi Arabistan), Gazprom, Rosneft (Rusya), NOC, PDVSA, Petronas, NIOC (İran), Sinopec (Çin) gibi şirketler var. Şimdi, bunların, en büyük 100 şirketin 63 tanesi entegre yapıdalar yani devlet şirketlerinin büyük çoğunluğu özel şirket gibi de esnek çalışıyorlar. Yani Rusya'daki Gazprom kamu ağırlıklı ama kamu hissesi gibi çalışmıyorlar. Bunların bir kere ayrımını yapmamız lazım soru-cevap kısmına geçmeden önce.

Şimdi, bizim TPAO'yla alakalı bütün isteğimiz, uluslararası arenada fleksibilitesini yüksek tuttuğumuz elastik çalışabilecek bir şirket oluşturmak. Kamu hâlinde de kalabilir bunu yapabiliyorsak, özel şirket olarak da gelebilir, halka arz da olabilir, halka arz olmadan da olabilir, TPAO'nun kendisi sabit kalabilir ama yan şirketlerini özel şirket gibi çalıştırabiliriz. Önemli olan bütün bunlarla alakalı fleksibilitesini artırmak.

Şimdi, TPAO'dan 400'den daha fazla mühendis ayrıldı arkadaşlar. Bu ayrılan mühendislerin maaşları 3.800 TL iken gittiği şirketlerde 13.800 dolardan çalışmaya başladılar. Bizim bununla alakalı? Tamam, kamunun özel şirketlere eleman yetiştirmek gibi bir görevi de olabilir, ben bunu çok aykırı bulmam ama uluslararası şirketlere de gidiyorlar bu arkadaşlar. O yüzden, ben bununla alakalı algıyla gerçek arasındaki farkı da ayırt ettirerek cevaplamak istiyorum.

Şimdi soru-cevap kısmına geçiyorum müsaadenizle.

Ne yaptınız? Yani siz bu kadar arama yapıyorsunuz da, bütçenizi artırdınız da -Hüseyin Bey'e soru sordunuz- ne oldu, ne buldunuz?" Arkadaşlar, bir kuyu sabit kalmıyor ki. Siz o kuyuya başlıyorsunuz, bin varil çıkartıyorsunuz, üç yıl sonra o düşebiliyor 600 varile, daha sonra 200 varile. Siz onu beslemezseniz, yeni kuyular açmazsanız? Son on yıl içerisindeki eğer düşen üretim kadar üretimi artırmıyorsanız siz geriye doğru gidiyorsunuz demektir.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Yüzde 16'dan yüzde 10'lara, 8'lere düştünüz. Yanlış soru mu sordum?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) -  Bütün bunların rakamlarını ayrı ayrı verebilirim.

Şimdi, bakın, üç dakika on iki saniye kaldı, yaklaşık 9 arkadaşımız soru sordu.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Ama sorulara cevap vermediniz, konuşmaları açıklıyorsunuz.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Yani kusura bakmayın da sırayla cevap vereceğim.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Ama konuşmaları açıklıyorsunuz siz. Hüseyin Bey'e soru sorduk onu anlatıyorsunuz.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Kusura bakmayın da konuşmalarda da yaklaşık 19 tane soru aldım ben.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Tamam, buyurun devam edin.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Kusura bakmayın, ben sizi soru sorarken dinledim.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Ama size sorduğumuz soruları cevaplamadınız.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Yani, ona geçiyorum. Süre alayım, yirmi beş dakika daha cevaplayayım.

BAŞKAN - Şimdi zaman çok az, Sayın Bakan ve de Sayın Akar, iki dakika kırk beş saniye kaldı.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Siz, arkadaşlar, eğer sorduğunuzdan daha az burada cevap gibi bir şey vehmediyorsanız, kusura bakmayın, biz bu işi az çok biliyoruz.

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Çok iyi bildiğiniz belli!

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Cevabını veremeyeceğimiz herhangi bir soru yok burada, yeter ki zaman olsun.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Sayın Bakan, neyi tartışıyoruz, anlamadım ki!

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Lütfen dinleyin, bakın, soru sordunuz, dinleyin.

Şimdi, arkadaşlar, "Kuzey Irak'ta -sırasıyla cevap veriyorum- ne oldu, siz ne anlaşma yaptınız? Gizli kapaklı işler midir bunlar, bunları bize açar mısınız?" dedi Sayın Işık. Arkadaşlar, gizli kapaklı bir şey yok. Yalnız, biz Irak'ın petrol yönetiminin, doğal gaz yönetiminin doğru olmadığına inanıyoruz. Bırakın Maliki'nin şu anda mezheplerle alakalı konusunu, kendi fanatikliğini yaptığı mezhebiyle alakalı dahi kendi grubunu yönetemediğini görüyoruz. İstifalar, her bir şey. Bunu niçin söylüyorum? Irak'ın iç işleri bizi ilgilendirmez ama bugün eğer biz başka yerlerde, Libya'da, bugün Azerbaycan'da, Kolombiya'da eğer herhangi bir iş yapıyorsak -kusura bakmayın- Irak'ta da yapıyoruz. Bunun anlaşma olmasıyla ticari sözleşmeler olması ayrı şeyler. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetinin Irak'la alakalı yaptığı anlaşmalar var, ticari sözleşmeler var. Siba gibi, Basra gibi bölgelerde dört büyük ihale aldı TPAO. Bu, Merkezî Irak Hükümetiyle yapılan anlaşmalardır. Bunun toplam tutarı 25 milyar dolardan kendi hissemize düşen -yani 5 tane konsorsiyum üyesiyle beraber kendi hissemize düşen- kısmı 5,5 milyar dolardır. Bu işler yapılmaya devam etmektedir. Bu, Merkezî Irak Hükûmeti ile alakalı olanlar. Bunlar anlaşmalardır.

Bir de ticari sözleşmeler var. Ticari sözleşmeler dediğimiz arkadaşlar, özel hukuk hükümlerine tabi olan -burada ayrım yapmaksızın- kamu veya özel şirket ticari sözleşmeler yapabilmektedir. Aynen 19 tane ülkenin 39 tane firmasıyla yaptığı gibi. Türkiye 20'nci ülkedir ticari sözleşmelerde ve 40'ıncı şirketidir. Niçin 19 tane ülkede yaparken? Şimdi, biz neyi savunmak istiyoruz? Türkiye'nin haklarını mı savunmak istiyoruz, Irak'ın statüsünü mü savunmak istiyoruz? Bunu baştan ben soru soran arkadaşlarıma açıklıkla sormak isterim. Eğer siz Türkiye'nin haklarıyla alakalı soruyorsanız, Türkiye Kuzey Irak'taki yaptığı ticari sözleşmelerle ve Merkezî Irak Hükûmetindeki yaptığı anlaşmalarla kârlı hâle gelecektir, orta ve uzun vadede çok ciddi kazanımları olacaktır.

Bunlarla alakalı, "Boru hattı geçirecek misiniz?" deniyor. Eğer oradaki petrol ve doğal gaz taşıyorsa ve bunlar bir yere aktarılacaksa, kusura bakmayın, Türkiye üzerinden aktarılması Türkiye'nin menfaatine değil midir? Bugün 1,5 milyon varillik günlük kapasitesi olan Kerkük-Yumurtalık Ham Petrol Boru Hattı tam kapasiteyle çalıştığında 800 milyon civarında bir gelire sahip olacaktır. Bir boru hattı daha olsun, eğer istek varsa, talep varsa 3 boru hattı daha olsun. Bunlar Ürdün'den, Suriye'den, başka ülkelerden geçerken mi daha iyi Türkiye için? Şimdi ben size bunu soruyorum. Yani Türkiye'den biz daha çok boru hattının geçmesi için uğraşıyoruz.

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Siz sormayın, cevap verin Sayın Bakan. Ha bire soru soruyorsunuz ya.

ALİ İHSAN KÖKTÜRK (Zonguldak) - Sayın Bakan, biz cevaplarımızı bekliyoruz ama.

ALİM IŞIK (Kütahya) - Soruyu yanlış yöne çekmenin bir anlamı yok.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Şimdi, bakın, burada, Kuzey Irak'taki yapılan?

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Yani boşu boşuna zaman harcadığınızı herkes görüyor burada Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Lütfen dinleyin. Arkadaşlar, cevapları beğenmeyebilirsiniz. Dinleyin lütfen.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - O kadar bakan geldi gitti, 20 sorudan 2'sine cevap verip 18'ine bir tek siz yetiştiremiyorsunuz.

MAHİR ÜNAL (Kahramanmaraş) - Sayın Başkan?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Ben sizin her sorunuzu?

BAŞKAN - Şimdi, Sayın Bakan?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Yirmi dakika süre verin 20'sine de cevap vereyim. Kusura bakmayın.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Ya kime verildi, size verilecek!

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Sayın Bakan, siz özellikle cevaplamıyorsunuz.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Kusura bakmayın.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Salla, salla, salla?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Siz cevabı beğenmek zorunda değilsiniz.

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Özellikle cevaplamıyorsunuz.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Hayır.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Bilerek yapıyorsunuz

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Siz mahsus yapıyorsunuz.

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Sayın Özel?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Hayır, siz cevabı?

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Bilerek yapıyorsunuz.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Arkadaşım, cevabı beğenmek zorunda değilsin, lütfen dinle.

BAŞKAN - Muhteremler, zaten zaman doldu.

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Siz oradan bize soru soramazsınız. Siz bizim sorduklarımıza cevap vermek zorundasınız Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Devam ediyorum.

BAŞKAN - Sayın Bakan, toparlarsanız, zamanınız doldu sizin.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Arkadaşlar, bugün mayınlı alanlarda TPAO'nun ruhsatları vardır, yabancı şirketlerin ruhsatları vardır.

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Allah Allah! "Kusura bakmayın."mış, "Soru sorarım."mış?

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - "Ben de şu konuyu sormak isterim."miş! Böyle şey mi var ya?

AYTUĞ ATICI (Mersin) - Senden başka bakan mı yok?

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - 1 soru kalır, 2 tane kalır. 20 sorudan 18'i geriye kalır mı?

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI TANER YILDIZ (Kayseri) - Suriye'yle Türkiye arasındaki mayınlı arazi arasında şu anda bugün yabancı firmalardan üretim yapan yoktur ama TPAO'dan üretim yapan vardır. Peki, millî şirketle alakalı biz ne yapmak istiyoruz? Eğer Energy Intelligence'a bakarsanız, oradaki verilere bakarsanız dünyadaki hangi şirketlerin ne kadar ulusal şirketlerle alakalı olduğunu görürsünüz. TPAO kısa ve orta vadede, uzun vadede?