BDP GRUBU ADINA EROL DORA (Mardin) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 493 sıra sayılı Kamu İhale Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi üzerinde Barış ve Demokrasi Partisi adına söz almış bulunuyorum. Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nu değerlendirdiğimizde, taşıdığı bir kısım eksiklik ve yetersizliklerine rağmen, getirdiği usuller, disiplinler ve güvenceler bakımından rekabet ilkesini soyut bir değer olmaktan öte, işleyen bir mekanizma hâline getirme amaç ve anlayışı içerisinde görmekteyiz. Bu çerçevede 4734 sayılı Kanun'un 5'inci maddesinde hüküm altına alınan temel ilkelerin etkin bir rekabet ortamı sağlayacak güvenceler içermesi; 10'uncu maddesiyle ihaleye katılım şartlarının daha somut hâle getirilmesi ve isteklilerin ekonomik ve mali gücüyle mesleki ve teknik yeterliliğini ölçecek kriterlerle sınırlandırılması; 11'inci maddesiyle ihaleyi yapan idare görevlileriyle akrabalık ve ortaklık ilişkisi bulunanların ihaleye katılmalarına engel getirilerek eşit muameleyi bozabilecek yanlı ve koruyucu uygulamaların önüne geçilmesi; 12'nci maddesiyle şartnamelerde belirli isteklilerin ihaleye katılmalarına imkân verecek ve diğerlerini engelleyecek biçimde marka, model, patent, kaynak ve ürün belirtilmesine ve dolaylı tanımlamalar yapılmasına engel getirilmesi; 13'üncü maddesiyle tüm ihaleler için -düzenlenen özel durumlar hariç- ilan zorunluluğu öngörülmesi; 28'inci maddesiyle ihale dokümanının isteyen herkes tarafından görülmesine imkân sağlanması ve satış bedelinin, basım maliyeti ve rekabeti engellememe ölçüleriyle sınırlandırılması; 29'uncu maddesiyle ilan yapıldıktan sonra ihale kurallarının değiştirilmesinin önüne geçilmesi; 53 ve 56'ncı madde hükümleriyle ihale sürecindeki hak ihlallerini inceleyecek idari ve mali bağımsızlığa sahip Kamu İhale Kurulunun kurulması; 57'nci maddesiyle Kamu İhale Kurulu kararları üzerinde yargısal denetime imkân sağlanması; 60'ıncı maddesiyle ihale sürecinde kural dışı davranışlarda bulunan kamu görevlilerine cezai yaptırım hükümleri getirilmesi; 17, 58 ve 59'uncu madde hükümleriyle ihale sürecinde rekabeti bozacak şekilde danışıklı teklif, uyumlu eylem, yasak fiil veya davranış gibi kural dışı eylemlerde bulunan isteklilere uygulanacak yaptırım hükümlerinin etkinleştirilmesi, rekabetçi bir ihale sistemini oluşturma ve işletmeye yönelik başlıca mekanizmaları ifade etmektedir.

Esas itibarıyla, kanunun 5'inci maddesinde yer alan diğer temel ilkelerin ortak amacının, gerçek rekabetin sağlandığı bir ihale sürecini işletmek olduğu anlaşılmakta, rekabet ilkesi ise ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması itibarıyla ulaşılmak istenen sonucu hedeflemektedir.

Değerli milletvekilleri, kanun değişikliği teklifiyle öngörülen doğrudan temin yoluyla satın alma yöntemi ise 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 22'nci maddesinde şöyle özetlenmektedir:"...ihale komisyonu kurma ve 10'uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir."

10'uncu maddede yer alan yeterlik -tabii bizce yetersizlik- kurallarının neler olduğunu birlikte okuyalım:

"İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, işlerini askıya alan ve kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan.

İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan.

Mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan.

Mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan.

İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen.

İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen.

İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan.

Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilen.

11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği hâlde ihaleye katılan.

17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen..."

Evet, önerilen kanunda değişiklik yapılması teklifiyle az önce saydığımız negatif niteliklerin tamamına sahip özel ya da tüzel kişilerden Yüksek Seçim Kurulunca yapılacak ve il seçim kurulu başkanlıklarınca alınacak oy pusulası kâğıdı, oy zarfı kâğıdı alımı ile oy pusulası basım hizmeti alımı yapılabilecektir.

Doğrudan temin, öncelikle cüziyetinden dolayı ihale açılmasında yarar olmayan, mutat veya günlük ihtiyaçların karşılanması için öngörülmüştür. Doğrudan temin, uluslararası standartlara uygun olarak ihale yöntemi ile alımların mümkün veya ekonomik olmadığı veya gecikmesinde sakınca bulunması durumlarında ihtiyaçların karşılanması için öngörülmüştür.

Sayın milletvekilleri, nihayet, kamu kaynaklarının tasarruf veya kullanımında sosyal bir sorumluluk olarak devletin, tüm isteklilerin ihaleye katılımına fırsat verecek bir uygulamayı gerçekleştirmesi, tarafsızlığının veya ayrımcılık yapmama sorumluluğunun bir gereği olarak ortaya çıkmaktadır. Kuşkusuz ihale uygulamaları açısından rekabet soyut bir değeri değil, işleyen somut bir sistemi ifade etmektedir. Rekabet ilkesinin ihlal edilmesi hiçbir hukuki ve rasyonel sebebe dayanmadığından, kimi gerekçelerle mevzuatın bazı özel durumlar için verdiği takdir yetkileri de kötüye kullanılarak bu ilkenin dışına çıkılması gayrihukuki ve gayriahlaki ilişkileri de beraberinde getirebilecek ve yolsuzluk uygulamalarına zemin hazırlayabilecektir; ayrıca, oy pusulalarının basımı gibi tüm yurttaşların hakkını temsil eden bir meselede şaibelerin oluşmasına neden olacaktır.

Değerli milletvekilleri, ihalelerin açık ihale usulündeki ilanı eşik değerlere göre yedi ila kırk gün arasında bir süre gerektirmekte, on beş gün de onay süresi bulunmaktadır. Kaldı ki ihalenin açık ihale usulüyle yapılması sürenin yetmemesine yol açıyorsa seçim sürecindeki süreleri yeniden düzenlemek gerekirken her türlü seçim harcamalarının doğrudan temin kapsamına alınması teklifini iyi bir teklif olarak değerlendirememekteyiz. Bu nedenle, bu kanunun herhangi bir yarar sağlamayacağını düşünmekteyiz.

Düşüncelerimizi bu şekilde sizlere sunmuşken tekrar Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. Teşekkür ediyorum.