BDP GRUBU ADINA EROL DORA (Mardin) - Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 233 sıra sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı'nın birinci bölümü üzerine Barış ve Demokrasi Partisi Grubu adına söz almış bulunmaktayım. Bu vesileyle hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ara buluculuk, tarafların içinde bulunduğu uyuşmazlığı tarafsız ve objektif bir üçüncü kişi olan ara bulucunun yardımıyla müzakere ederek çözüme kavuşturdukları bir süreçtir. Ara bulucu ise tarafların iletişimlerini kolaylaştırmaya, onları masada tutmaya çalışan ve tarafların kendi çözümlerini üretmelerine yarayacak birtakım teknikler kullanarak çözüme yardımcı olan bağımsız ve tarafsız kişidir.

Uyuşmazlık taraflarının ara buluculuğa başlayabilmeleri için tarafsız ve bağımsız üçüncü kişi niteliğindeki bir ara bulucu üzerinde anlaşmaları gerekirken, uzlaşma sağlamaya başvurabilmek için tarafların daha önce vekâlet verdikleri ve hâlihazırda işlerini yürüten avukatlarına talimat vermeleri yeterlidir. Ara buluculuğa başvuracak tarafların bir ara bulucu üzerinde anlaşmalarında yaşanabilecek zorluklar düşünüldüğünde, avukatların iş sahibinden aldıkları talimatla hemen uzlaşma sağlama sürecini başlatabilecek olmaları, uzlaşma sağlamanın ara buluculuğa göre avantajlı olmasını sağlar.

Mahkemelerin iş yükünün artmasının en önemli nedenlerinden birinin mahkemeye intikal ettirilmeyecek kadar önemsiz konulardaki uyuşmazlıklar olduğu bilinen bir gerçektir. Bazı uyuşmazlıkların yargısal yollara başvurmadan önce çözüme kavuşturulması hem tarafların gereksiz yargı masrafına girmelerini hem de mahkemelerin çok daha önemli konularda zamanlarının israf edilmesini önleyecektir.

Ülkemizde ara buluculuk müessesesinin oluşturulmasına bu nedenlerle acilen ihtiyaç olduğu ileri sürülmektedir. Bu ihtiyacı gidermek amacıyla hazırlanan bu tasarının eleştirilecek en önemli yanı, hukukçulara gereken önemin verilmemesi ve ara buluculuk müessesesinin bürokratik bir teşkilatın emrinde, özerklikten yoksun olarak oluşturulmaya çalışılmasıdır.

Kanun tasarısı ile ara buluculuk eğitimi vermek isteyen eğitim kuruluşlarının tasarının kanunlaşması ile Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulacak olan Arabuluculuk Daire Başkanlığından izin almaları esası getirilmektedir. Bu, ara buluculuk eğitimi konusunda hiçbir deneyimleri olmayan, sadece ticari amaçlarla hareket eden kuruluşların siyasi bir kişilik olan Adalet Bakanına bağlı Arabuluculuk Dairesine başvurarak kolaylıkla izin alabilmelerine yol açabilecek tehlikeli bir düzenlemedir.

Ara buluculuk eğitimi, Türkiye Barolar Birliğinin yetki ve sorumluluğunda, Türkiye Barolar Birliğinin uygun bulacağı il baroları aracılığı ile verilmelidir.

Ara buluculuk eğitimi veren kuruluşların gerek Türkiye Barolar Birliği gerekse Arabuluculuk Kurulu tarafından etkin denetimini sağlayacak düzenlemeler de Türkiye Barolar Birliği ve Kurul tarafından yürürlüğe sokulabilir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yasa tasarısının 6'ncı maddesi "Sicile kayıtlı olan arabulucular, arabulucu unvanını ve bu unvanın sağladığı yetkileri kullanma hakkına sahiptirler. Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sırasında bu unvanını belirtmek zorundadır." demektedir. Bu yönüyle, tasarı, genel olarak bir ara buluculuk mesleği oluşturmakta, bu mesleğe girişi yani ara buluculuk siciline kayıt şartlarını belirlemekte, ara bulucuların eğitimi, ara buluculuk kurumunun işleyişi ve denetimiyle ilgili çeşitli düzenlemeler getirmektedir. Tasarı ile hedeflenen, bir alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olan ara buluculuğun, dünya ve özelde, Avrupa Birliğindeki gelişmesine paralel olarak ülkemizde de yol alabilmesini sağlamak olarak görülmektedir.

Burada getirilmek istenen, kanunun, ara buluculuk yolu ile alternatif bir hukukun uygulanmasına imkân sağlamak, devletin adalet hizmetinin de özelleştirilerek vatandaşlarını hukuk devleti güvencesinden mahrum bırakmak gibi vahim sonuçlara yol açacağı şeklindeki sert eleştirileri de hatırlatmak gerekir.

Ara buluculuk mesleğinde "hukuk fakültesini bitirme" hükmünün aranmamış olması, ara buluculuk mesleği gibi bir mesleğin doğmasını, hukuk bilgisi olmayan kişilerin hukuki işlerde söz sahibi olmasını sağlayacaktır. Bu anlamda ara buluculuk, avukatların itibarını sarsan, onları yok sayan bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde neredeyse her üniversitede bir hukuk fakültesi mevcutken ve binlere varan avukat işsiz gezerken böyle bir düzenlemenin getirilmiş olmasını anlamak mümkün değildir. Bize göre, ara buluculuk, meslek olarak eğitilmiş bu işi bilen avukatlar tarafından yerine getirilmelidir. Avrupa'da ara buluculuk sisteminin en iyi yerleştiği ve başarılı olduğu ülke olan Hollanda'da adli yardım sisteminde çalışmaları son aşamaya gelmiş olan bir düzenleme değişikliği gündeme gelmiştir. Hollanda adli yardım sistemine yapılan başvurular adli yardım bürolarında gerekli eğitimi almış personel tarafından bir ön değerlendirmeye tabi tutularak uygun görülen uyuşmazlıklar ara buluculuğa yönlendirilmekte ve ara bulucu ücreti de adli yardım bütçesinden karşılanmaktadır. Uygulamada büyük başarı kazanan bu sistemde ara buluculuk sonucu varılan anlaşmaların hukukçu olmayan ara bulucular tarafından kaleme alınmasının ortaya çıkarttığı sorunlar artmaya başlayınca bu anlaşmaların bir avukat tarafından gözden geçirilmesi ve bu avukatın ücretinin de adli yardım bütçesinden karşılanması düşünülmüştür.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tasarının 28'inci maddesinde "Bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere, Genel Müdürlük bünyesinde Daire Başkanlığı kurulur. Arabuluculuk hizmetlerine ilişkin olarak bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlık bünyesinde Arabuluculuk Kurulu oluşturulur." denilmektedir.

Kanun tasarısı ile getirilen Arabuluculuk Kurulunun bağımsız bir yapı olması gerekirken böyle bir kaygının olmadığını görüyoruz. Arabuluculuk Kurulunun bağımsızlığı hem üye ve başkanlık yapısının değiştirilmesi hem de Kurulun bağımsız bütçe ve personele sahip olmasıyla sağlanmalıdır.

Kurulun oluşumunda Adalet Bakanlığı personelinin ağırlığı kaldırılmalı, uygulamadan gelen ara bulucu temsilcilerinin, başta Türkiye Barolar Birliği olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının temsili güçlendirilmelidir. Ara buluculuk bir yargılama faaliyeti olmadığına göre, kurulda yalnızca Adalet Bakanlığını temsilen Hukuk İşleri Genel Müdürü veya Arabuluculuk Daire Başkanının yer alması yeterli olacaktır. Kurulda görev alacak ara bulucuların da Adalet Bakanı yerine bizzat ara bulucular tarafından seçilmesi sağlanmalıdır.

Yargının etkin ve hızlı olması için getirilen yasa tasarısının tehlikeli sonuçlara yol açmaması için ara buluculuk mesleğinin gene hukukçular tarafından ifa edilmesi elzemdir.

Yine, ara buluculara verilmesi planlanan yüz saatlik hukuk eğitiminin yetersiz olacağı çok açıktır. Yüz saatlik bir eğitimle hiç kimse bir işin uzmanı olamaz, hele hele hukuk bilgisi ve felsefesi gerektiren ara buluculuk mesleği için hiç olamaz. Ara buluculuk mesleğinin ilkelerini düzenleyecek olan Arabuluculuk Kurulunun kesinlikle bağımsız olması gerekmektedir.

Sözünü ettiğim düzenlemeler olmadan yasanın geçirilmesi hepimizin zararına olacak, yasa ile amaçlanan kolaylıkların hiçbirisi sağlanamayacaktır.

Bu vesileyle tekrar hepinizi saygıyla selamlıyorum. Teşekkür ediyorum. (BDP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ediyoruz Sayın Dora.