ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANI FARUK ÇELİK (Şanlıurfa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ülkemizin de üyesi olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü Ana Sözleşmesi'nin 19'uncu maddesi gereğince, bu yıl 103'üncüsü düzenlenen Uluslararası Çalışma Konferansı'nda kabul edilen iki yeni belge hakkında Genel Kurula bilgi arz etmek üzere huzurlarınızdayım. Yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Söz konusu belgeler, ILO'nun 8 temel sözleşmesinden 1'i olan 29 sayılı Zorla Çalıştırma Sözleşmesi'ni tamamlayıcı nitelikteki 11 Haziran 2014 tarihli ve 29 sayılı Zorla Çalıştırma Sözleşmesi Protokolü ile yine aynı tarihli 203 sayılı Zorla Çalıştırmanın Etkin Biçimde Ortadan Kaldırılması İçin Tamamlayıcı Tedbirler Tavsiye Kararı'dır.

Ülkemiz tarafından da 1998 yılında onaylanan 1930 tarihli ve 29 sayılı Zorla Çalıştırma Sözleşmesi, bir yandan hazırlandığı dönemin koşulları itibarıyla bazı devletlerin sömürgelerinde uyguladıkları zorunlu çalıştırmayı önlemeye; diğer yandan büyük buhran ve Birinci Dünya Savaşı'nın yol açtığı yıkımın tamiri için devletler tarafından uygulanan zorunlu çalıştırma tedbirlerine yönelik geçici hükümler getiren bir sözleşme niteliğindeydi.

ILO üyesi ülkelerin büyük çoğunluğu sözleşmeyi kabul etmiş olmasına rağmen, günümüzde zorla çalıştırma, küresel rekabet artışı, uluslararası iş gücü göçü, ayrımcılık ve sosyal dışlanma gibi nedenlerle farklı biçimlere bürünmüş hâlde karşımıza çıkmaya devam etmektedir. Nitekim, ILO'nun 2012 yılındaki tahminlerine göre, tüm dünyada 20 milyondan fazla insan zorla çalıştırma mağdurudur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; belgelerden ilki olan ve onaylayan ülkeler bakımından ILO sözleşmeleri gibi bağlayıcı niteliği bulunan 29 sayılı Zorla Çalıştırma Sözleşmesi Protokolü, sözleşmenin, zorla çalıştırmanın tanımı ve istisnai hâller ile bu fiilin suç olarak cezalandırılmasına ilişkin maddeleri hariç, geçiş hükümleri niteliğindeki diğer tüm maddelerini yürürlükten kaldırmaktadır.

Protokol, üye ülkelere zorla veya zorunlu çalıştırmayı önleme ve ortadan kaldırma, bu fiilin mağdurlarına yönelik koruma ve tazminat dâhil, uygun ve etkili çözüm yolları geliştirme ve bu suçların faillerine yaptırım uygulama yükümlülüğü getirmektedir. Bu doğrultuda, her üye ülkenin bir ulusal politika ve eylem planı geliştirmesi öngörülmekte; 29 sayılı Protokol çerçevesinde alınan tedbirlerin, zorla veya zorunlu çalıştırma amacıyla yapılan insan kaçakçılığına karşı özel eylemleri de içermesi gerektiği belirtilmektedir.

Kabul edilen diğer belge olan 203 sayılı Zorla Çalıştırmanın Etkin Biçimde Ortadan Kaldırılması için Tamamlayıcı Tedbirler Tavsiye Kararı ise

zorla çalıştırmaya ilişkin önleme, koruma, çözüm yolları ve adalete erişim, uygulama ve uluslararası iş birliği konularında protokolde yer alan hükümlerin uygulanmasına dair ayrıntılı açıklamalara yer vermektedir.

Yüce Meclisin bilgilerine arz ederim.