İYİ PARTİ GRUBU ADINA FERİDUN BAHŞİ (Antalya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü'nü ve Türkiye'de seçme ve seçilme hakkının verilişinin 84'üncü yılını kutluyorum.

Sosyal devlet, güçlü devlet, adil devlet vatandaşların derdine çare arar, çözüm üretir, vatandaşlar arasında adaleti sağlar ama ülkemizde, engelliler yalnızca 3 Aralık Dünya Engelliler Günü veya 10-16 Mayıs Engelliler Haftası gibi özel günlerle sınırlı kalacak şekilde hatırlanmaktadır. Bu özel günlerde engellilerin sorunları gündeme getirilmekte, yetkililerce vaatlerde bulunulmakta fakat engellilerin temel sorunlarının çözümü sürekli olarak ertelenmektedir.

Dünya, engelli vatandaşlarına diğer vatandaşlarının yararlandığı tüm olanaklardan adaletli şekilde yararlanma fırsatı sunmak zorundadır. Engelli vatandaşlarımızın topluma etkin olarak katılmalarını sağlamak için engellilere yönelik hizmetlerin kapsamlı olarak genişletilmesi gerekir. Herhangi bir bedensel veya zihinsel engeli olan vatandaşlar ile hiçbir engeli olmayan vatandaşlar arasındaki menfi yöndeki farklılıkları gidermek günümüz devlet anlayışı içerisinde bir zorunluluktur. Hayatın içerisinde yaşamını sürdürmeye çalışan engelli vatandaşlarımızın var olan hareket ve yetenek kısıtlarına onlara bir artı kazandıracak şekilde düzenlemeler yapılmalıdır. Engelli vatandaşlarımızı hayata bağlamak, hayat mücadelesinde yarıştan kopmadan devam etmelerini sağlamak ve bunları yaparken de ekonomik olarak güçsüz hissettirmemek yine devlet ilkelerinin en başında gelmelidir.

Değerli milletvekilleri, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 10'u, ülkemiz nüfusunun ise 6,6'sı engelli vatandaşlarımız tarafından oluşturulmaktadır. Türkiye'de 5 milyona yakın engelli vardır. Erişilebilirlik, eğitim, çalışma hayatı ve sağlık Türkiye'de engellilerin en çok zorlandıkları ve sıkıntıya düştükleri alanlardır. Erişilebilirlik sorunu engellilerin sosyal hayata katılmasının önündeki en büyük engeldir. Büyük çoğunluğu kaldırımlar ve yollardan şikâyetçidir. Evlerinin, kamu binalarının engelli kullanımına uygun olmadığını düşünenlerin oranı yüzde 60-65 civarındadır. Engelli vatandaşlarımızın yüzde 27'si 2022 sayılı Kanun kapsamında devletten özürlü maaşı alabilmekte, yüzde 11'i Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmadan ayni ve nakdî yardımlarından yararlanırken yüzde 6'sı Sosyal Hizmetler, Çocuk Esirgeme Kurumu, yüzde 4'ü de hayırsever kişilerin yaptığı yardımlardan yararlanmakta geri kalan yüzde 50'den fazla engellimiz ise tamamen yardımlardan yoksun olarak yaşamaktadır. Hayatlarını idame ettirmeleri göz önüne alındığında engellilerin hayat standartlarının daha yüksek olması gerekmektedir.

Engelli nüfusun eğitim düzeyi de nüfusun geneline bakıldığında oldukça düşüktür. Okuma yazma bilmeyen engellilerin oranı yüzde 23'tür. Burada da kadın-erkek eşitsizliği açıkça ortaya çıkmaktadır. Bu oran erkeklerde yüzde 10'ken kadınlarda yüzde 33 civarındadır. Yükseköğrenim mezunu olanların oranı ise erkeklerde yüzde 4, kadınlarda ise yüzde 1,5'tir. Engelli vatandaşlar evlerinden çıktıkları andan itibaren her türlü sıkıntıyla yüzleşmektedirler. Yapılan araştırmalarda engellilerin üretim sürecine de katılamadıkları ortaya çıkmaktadır. Engellilerin yüzde 86'sı herhangi bir işte çalışmamaktadır. İşsizlik nedeniyle engelli vatandaşlar sosyal hayattan giderek uzaklaşmaktadırlar.

Değerli milletvekilleri, sosyal güvencelerine bakılmaksızın özürlü kimlik kartı olan engelli vatandaşların engelleri münasebetiyle kronik hasta olarak değerlendirilip Sağlık Uygulama Tebliği'nin ilgili maddelerine uygun sınıfa dâhil edilerek katılım payı muafiyetinden faydalanmalarının sağlanması ve yasal bir düzenleme yapılması bir zorunluluktur. Buna ilişkin yasa teklifimizi geçen hafta içinde Başkanlığa sunduk.

Değerli milletvekilleri, engelli vatandaşlar için değişik zamanlarda çeşitli yasalar çıkarılmıştır, çıkarılan yasalarla bu vatandaşlarımıza birtakım haklar verilmiştir. Bunun için emeği geçen her bir lidere, milletvekillerimize, kamu görevlilerimize...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Devam edin.

FERİDUN BAHŞİ (Devamla) - ...vatandaşlarımız adına, bu yasaları çıkaran gruplara teşekkür ederiz. Ancak değişen şartlar ve engelli vatandaşlarımızın sayısının artması sonucu bu yasalar artık yetersiz kalmaktadır. Örneğin, engelli vatandaşlarımızın iş sahibi olmaları yani istihdam edilmeleri yönündeki 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 53'üncü maddesinin ikinci fıkrasında verilen istihdam mecburiyeti engelli vatandaşlarımızın sayısıyla değerlendirildiğinde yetersiz kalmaktadır. Bu kanundaki yüzde 4 oranının en az yüzde 6 olarak düzeltilmesi ve engelli vatandaşlarımızın daha çok istihdamının sağlanması elzemdir.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Teşekkür ederim. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)