İYİ PARTİ GRUBU ADINA İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Gaziantep) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2019 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu'nun GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı bütçesi üzerinde İYİ PARTİ Grubu adına söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulu saygılarımla selamlarım.

GAP projesi 1976 yılında başlatılan, Güneydoğu Anadolu'da; Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerimizi kapsayan, Cumhuriyet tarihimizin en kapsamlı, en maliyetli projesi. Bugüne kadar hazırlanan bölgesel kalkınma programlarının en etkin olanıdır. Bu proje bölgeler arası farklılıkları gidermek, bölgesel kalkınma yaklaşımıyla ulusal düzeyde ekonomik kalkınmayı hedeflemiştir.

Değerli milletvekilleri, GAP deyince akla bu projenin mimarı 9'uncu Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel gelmektedir. Kendisini rahmetle anıyorum.

Yıllar içerisinde bu projenin gerçekleşmesinde emeği olan tüm siyasetçilere ama özellikle mühendislerimize ve diğer çalışanlarımıza teşekkür ediyor; ölenlere rahmet, yaşayanlara da sağlıklar diliyorum.

22 baraj, 12 hidroelektrik santraliyle ülkemizin yüzde 10'u gibi büyük bir alana yayılan GAP tamamen bitirildiğinde 1,82 milyon hektar alanın sulamaya açılması, yılda 27 milyar kilovat/saat hidroelektrik enerjisi üretilmesi ve ülkemizin enerji ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılaması öngörülmüştür.

Şimdiye kadar GAP'a dâhil olan barajların önemli bir bölümü bitirilmiştir. Adıyaman'da Çetintepe, Koçali ve Gömükan barajları inşaatları devam ediyor görünüyor. Hasankeyf'teki Ilısu Barajı da henüz tamamlanmamıştır.

Bu arada yöremde olması itibarıyla Ardıl Barajı'yla ilgili sorunu iletmek istiyorum. Bu barajda henüz su tutulamaması, yağmur olmaması nedeniyle sulama yapılamıyor; köylülerin, oradaki çiftçilerin şikâyetleri var, yetkililerin bunu değerlendirmesi istiyorum.

Ayrıca Araban ilçesinde yılan hikâyesine dönen Araban Çat Boğazı Barajı, Araban ve bölge köylüleri tarafından umutla beklenmektedir. Eğer bu baraj yapılırsa 130 bin dönüm arazi sulanacaktır. Şu anda 503 bin hektar alanı sulamaya açılmış ancak GAP bölgesinde hâlâ yaklaşık 1 milyon 300 bin hektar arazinin sulamaya açılması beklenmektedir. Enerji üretimi açısından iyi bir ilerleme kaydedilmiş olmasına rağmen sulamada planın oldukça gerisinde kalınmıştır, başka bir ifadeyle, mevcut sulanabilir arazilerin ancak yüzde 25'i sulanmaktadır.

GAP bölgesinde işsizlik bir sorun olarak devam etmektedir. GAP bitirildiğinde yine 3,8 milyon kişiye iş olanağının sağlanması planlanmış ise de, maalesef, TÜİK'in 2017 yılı iş gücü istatistiklerine göre istihdam oranı Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'te yüzde 28,2, işsizlik oranı yüzde 26,9'dur. Bir de bu işe Suriyelileri katarsanız durumun ne kadar vahim olduğu anlaşılır.

Bölge şehirlerinde esnaf, köylü, çiftçi ve dar gelirli vatandaşlar mutsuzdur. Gübre, akaryakıt fiyatları, ürünlerin para etmemesi, artan enflasyon ve hayat pahalılığı insanları canından bezdirmiştir, hayvancılık gerilemiştir. Tarımda plansızlık devam etmektedir. Sürdürülebilir bir plan yoktur. Dededen kalma anlayışla eğer bir yıl bir ürünün getirisi fazla ise ertesi yıl herkes aynı ürünü ekmekte, arz, talepten fazla olunca da masrafları bile karşılamadan iflas yoluna gitmektedir. Bunun en tipik örneği, Araban ilçemizde 30 bin dönüm sarımsak ekimi yapılmış, kilo başına 2 kilogram masrafla üretilen sarımsak 1 TL'ye bile satılamamıştır, çiftçinin elinde çürümeye terk edilmiştir. Sonuç olarak da bu yıl ödeme dönemi geldiği hâlde sarımsak üreticileri Ziraat Bankasına borçlarını ödeyemez hâle gelmiştir. Bu, bizim insanlarımızın kaderi olmamalıdır. Hükûmet yol gösterici olmalı, yeni üretim modelleri geliştirmeli, en önemlisi AR-GE çalışmaları yapılmalı. İki gün önce üniversitelerle ilgili konuşurken üniversitelerin misyonu olmalı demiştim. GAP'ın merkezinde bulunan Haran Üniversitesi, örneğin, GAP'ta tarıma yön verecek AR-GE çalışmalarını yapmalı ve tarıma bağlı sanayinin geliştirilmesine yardımcı olmalıdır. Aynı şey bölgedeki diğer üniversiteler için de geçerlidir. Dünyanın gelişmiş ülkelerinde böyledir. Ön lisans ve lisans eğitimi yapan üniversiteler vardır, tarım ve hizmet sektörüne yönelik eğitim yaparlar. Öğretim elemanlarının ayağında çizme, sırtında önlük, bizzat uygulama yaptırarak yani yaparak öğretirler.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayın Sayın Filiz.

İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Devamla) - Biz de aynı şeyleri yapabiliriz ama odasında yapma çiçek bulunduran ziraatçılarla değil.

Değerli milletvekilleri, bir tespitimi de sizinle paylaşmak istiyorum. Yıllar evvel Şanlıurfa'da Zirai Donatım Kurumuna ait ziraat makineleri yapan bir fabrikaya gitmiştik. Fabrikanın hiçbir eksiği yoktu. Torna tezgâhları, freze tezgâhları, presler alınmış, hatta boyahane kurulmuş. Boyahane TOFAŞ'taki boyahanelerle aynı nitelikte ama bu fabrikada sadece su tankeri yapılıyordu. Öyle ki presler çalışmıyor, üstleri örtülmüş; torna tezgâhları, freze tezgâhlarının kızakları hareket etmiyor çünkü temizlenmemiş, boyahane de çalışmıyor. İşte, sorumluluk duygusundan mahrum, vicdanı körlenmiş insanlarla bir yere varılamayacağının güzel bir örneğidir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Devamla) - Sayın Başkan...

BAŞKAN - Sözünüzü bağlamanız için son bir dakika ek süre veriyorum, daha sonra uzatamayacağım.

İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Devamla) - Teşekkür ederim Sayın Başkan, tamam.

Değerli milletvekilleri, tarımda rekorlar kıran Hollanda'nın yüz ölçümü sadece 41 bin kilometrekare, GAP'ta sulanacak arazi ise 18.200 kilometrekare. Hollanda'nın 2017 yılı tarımsal ihracatı 100 milyar dolar, Türkiye'nin gerçekleştirdiği tarım ürünleri ihracatı 14 milyar dolar. Hollanda'nın tarımdaki başarısının nedeni, uzun vadeli sürdürülebilir tarım politikaları, verimli üretim modeli, AR-GE, kooperatifleşme, pazarlama, piyasa denetimi gibi faktörlerdir.

Sayın milletvekilleri, ülkemiz adına büyük bir öneme sahip olan bu proje maalesef iktidardan gerekli teveccühü görmemiştir, onun için de bitirilememiştir. 2019 yılı bütçesi 88 milyon TL'dir, bu 88 milyonun 78 milyonu iskan ve toplum hizmetleri kalemine konulmuş; anlaşılan, GAP'ta yola devam ancak karınca hızıyla.

Sözlerime son veriyorum. Bu bütçenin milletimize, ülkemize hayırlı olmasını diliyor, saygılar sunuyorum. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkürler Sayın Filiz.