TUBA VURAL ÇOKAL (Antalya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşülmekte olan Maden Kanunu Teklifi hakkında grubum adına söz almış bulunmaktayım, yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Bu maddeyle Enerji Piyasası Kanunu'nun geçici 8'inci maddesinde değişiklik yapılarak Elektrik Üretim AŞ'ye bağlı üretim tesislerinin işletim süreleri uzatılmaktadır. Yani özellikle 45'inci madde, özelleştirilmiş işletmedeki termik santrallerin baca gazı arıtma, rehabilitasyon, kül depolama alanları gibi çevre yatırımlarını tamamlaması için verilen sürenin 2021 yılına kadar ertelenmesine izin vermeyi öneriyor. Diğer bir deyişle ömrünü tamamlamış olan bu santrallere iki yıl daha havayı özgürce kirletme izni veriliyor. Bu madde kabul edilirse baca gazı giderimi yatırımları eksik, toplam kurulu gücü 4.680 megavat olan 10 santralin hâlihazırda neden olduğu olumsuz çevresel etkiler, en başta hava kirliliği ve sağlığa etkisi katlanarak 2021 yılına kadar devam edecektir. Üstelik bugüne kadar 3 kez yaklaşık olarak altı yıldır ertelenen bu yatırımların 2021 yılına kadar tamamlanacağına dair kamuoyunun da güveni yoktur. 2013 yılında Elektrik Piyasası Kanunu'nun geçici 8'inci maddesiyle özelleştirilen santrallere, baca gazı arıtma tesisi başta olmak üzere çevre yatırımlarını 2019 yılına kadar erteleme izni verilmesinin ardından geçici 8'inci madde için Anayasa Mahkemesi nezdinde iptal davası açılmıştı. Anayasa Mahkemesi de geçici 8'inci maddeyi Anayasa'nın 56'ncı maddesinde düzenlenen sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı gereğince iptal etmişti. İptal kararına rağmen, 2015 yılında yeni bir yasal düzenlemeyle yeniden bu termik santrallere 2019 yılı sonuna kadar süre tanındı. Hatta, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak da 2019 yılı sonu itibarıyla istisnasız tüm termik santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamak zorunda olduklarını dile getirmişti. Anayasa Mahkemesi kararına göre, 2015 yılı itibarıyla planlanması gereken bu yatırımlarda hiçbir aşama kaydedilmemiş, özellikle Çanakkale, Kahramanmaraş, Karabük, Kütahya, Manisa, Sivas, Şırnak ve Zonguldak'ta ciddi düzeydeki hava kirliliği her geçen gün erken ölümlere ve sağlık problemlerine neden olmaktadır.

Çevre mevzuatı uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve mevzuat açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla 31/12/2019 tarihi sonuna kadar belirlenen sürenin aşılamayacağı ve kesin olduğuna dair 2014 ve 2017 yıllarında iki ayrı Anayasa Mahkemesi kararı bulunuyor. Ancak getirilen bu kanun teklifiyle Anayasa Mahkemesi kararına rağmen, santrallere 3'üncü kez havayı kirletme izni maalesef ki veriliyor.

Termik santrallerimizin bulunduğu şehirlerde durum nasıl? Kahramanmaraş'taki Afşin-Elbistan kömürlü termik santralinin yer aldığı Elbistan'da yaşayanların son üç yılda Dünya Sağlık Örgütünün sınır değerlerinden 6 kat daha fazla kirli hava soluduğu tespit edilmiştir.

Bu madde Zonguldak Çatalağzı'nda bulunan Çatalağzı Termik Santrali'ni de ilgilendiriyor. 1947 yılında çalışmaya başlayan, 2014 yılında özelleştirilen ÇATES'te şu anda 4 santral aktif durumda. Şehir merkezine 20 kilometre uzaklıkta, 1,5 kilometrelik vadi içinde yer alan ÇATES'te günümüzde 3 bin megavat olan kapasitenin 6 bine çıkarılması hedefleniyor. Eğer bu madde kabul edilirse her türlü denetim ve cezadan muaf, çevresel yatırım yapmadan iki yıl daha çalışma izni verilecek. Zonguldak'ta yapılan ölçümlerde şehirdeki hava kirliliği değerlerinin Dünya Sağlık Örgütü sınırı değerlerinin 3 katı üzerinde olduğu belirlendi. Burada Çevre ve Şehircilik Bakanlığının mobil istasyonuyla 2018'de yapılan ölçümler PM10 değerlerinin Dünya Sağlık Örgütü'nün sınır değerlerinin 3 katı olduğunu ortaya koymuştur. Şunu bilmenizi isterim ki Zonguldak ve çevresindeki yaşayan insanlarımız daha fazla zehir solumak istemiyor. Burada yaşayan vatandaşlarımız baca gazı arıtma tesisi olmadan çalışan, insan ve doğa sağlığını tehdit eden ÇATES'e iki yıl daha süre verilmemesini, 45'inci maddenin kabul edilmemesini talep ediyor. ÇATES'i de kaplayan 10 termik santrale çevre yatırımı yapmadan, baca gazı filtresi olmadan veya limitlere uymadan çalışmaları için iki yıl daha ek süre tanıyan kanun teklifindeki bu madde kabul edilmemelidir.

Bu maddenin getirdiği düzenlemeyle yılda 1.100 erken ölüm, 800 kronik bronşit vakası ve 1.500 insanımızın rahatsızlığı nedeniyle hastanede yatmak zorunda kalacağı, her gün 170 çocuğumuzda astım atağı yaşanacağı tahmin ediliyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

TUBA VURAL ÇOKAL (Devamla) - Bitiriyorum.

BAŞKAN - Tamamlayalım lütfen.

TUBA VURAL ÇOKAL (Devamla) - Bu sürenin uzatılmasıyla üretim tesislerinin uzun yıllar faaliyette bulunması çevreye duyarlı anlayıştan tamamen uzaktır. Ayrıca bu sürenin 2021 yılından sonra tekrar uzatılıp uzatılmayacağı da belirsizdir. Kesin bir kararla üretim tesislerinin faaliyet sürelerinin uzatılmasının önüne geçilmelidir diyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Teşekkürler. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)