AK PARTİ GRUBU ADINA HALİL ÖZŞAVLI (Şanlıurfa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

155'inci yılında Çerkez sürgünüyle ilgili olarak Cumhuriyet Halk Partisi tarafından verilmiş olan araştırma önergesi üzerinde konuşmak üzere söz almış bulunmaktayım. Sözlerime başlamadan önce şu ayrımı ortaya koymak istiyorum: Çerkezler milattan önce 6'ncı yüzyıldan beri Kafkasya'da yaşıyorlardı. Ruslar Korkunç İvan döneminde yani 1560'lardan itibaren Kafkasya'yı ele geçirmeye başladı ve orada zaten var olan bir halkı sürüp katlettiler, denizlerde ölmelerine sebep oldular. 1915'te yaşananlar veyahut da bazı hatiplerin provoke ederek benzetmeye çalıştığı olaylar -Birinci Dünya Savaşı'nda olsun- Türkiye Cumhuriyeti toprağı üzerinde bölücü, ayrılıkçı faaliyetler üzerinden yeni bir devlet yaratmakla aynı şey değildir. Bu ayrımı bir kere ortaya koymamız gerekiyor.

"Çerkezler" deyince genel olarak Kabardey, Abzeh, Bjeduğ, Şapsığ, Besleney, Çemguy gibi boylardan oluşan Adigelerden bahsediyoruz ve az evvel bahsettiğim üzere Azak Denizi'ni Karadeniz'e bağlayan Kırım Boğazı'ndan Gürcistan'a kadar uzanan ve "Kafkasya" diye anılan bölgenin kıyı şeridinde yaşıyor idi Çerkezler. Osmanlı Devleti 1479'dan itibaren yani Fatih döneminde Kafkasya'da hüküm sürmeye başladı ancak 19'uncu yüzyılın ortalarından itibaren bölge elimizden çıkmaya başladı ve Ruslar üç yüzyıldır hayal ettikleri Kafkasya'yı ele geçirip sıcak denizlere ulaşma politikaları çerçevesinde Kafkasya'daki Müslüman halkı sürgüne göndermeye, Kafkasya'yı Müslümansızlaştırmaya karar verdiler. 1862-1864 yıllarında yoğun bir şekilde Kafkasya'da Ruslar ile Kafkas halkları arasındaki mücadeleler başladı ve maalesef 21 Mayıs 1864 de o kanlı günü, o kanlı süreci sembolize eden tarih olarak Çerkezlerin yüreğine ve beynine nakşedildi.

27 Temmuz 1864'te Kafkasya Genel Valisi Mihail, 1567 yılında Çar IV. İvan'ın başlatmış olduğu Kafkasya-Rus savaşlarının bittiğini belirtiyordu, üç yüzyıldan bahsediyordu.

Sayın milletvekilleri, bu konuyla ilgili olarak sayısız araştırma mevcuttur.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun Özşavlı, sözlerinizi bağlayın lütfen.

HALİL ÖZŞAVLI (Devamla) - Benim kendi şahsi arşivimde 2 binden fazla belge vardır İngiliz arşivinden. Bugün İngiliz arşivinde "Circassian" ya da "Çerkez" yazdığınız zaman binlerce belge çıkmaktadır. Osmanlı arşivinden, arşivin kendi yayınlarından olmak üzere, 2 cilt olarak Kafkas Göçleri -birinci cilt 586 sayfa, ikinci cilt 450 sayfa- eseri 2012 tarihinde çıkmıştır. Aynı zamanda, rahmetli Hasan Celal Güzel'in yönetiminde olan Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi 11 cilt hâlinde "Kafkasya Özel Sayısı" diye bir eser yayınlamıştır. Bu eserde de onlarca makale vardır ve binlerce belgeden alıntılanmış bilgiler vardır. İngiliz arşivlerinde sayısız rapor vardır bununla ilgili fakat bizim en çok faydalandığımız yazışmalar Trabzon konsolos raporlarıdır. Bunlar el yazısıyla yazılmıştır, araştırmacıyı biraz zorlar çünkü her konsolosun kendi el yazısı vardır. Bu yıllara ait en önemli bilgileri buradan temin edebiliyoruz.

BAŞKAN - Sayın Özşavlı, sözlerinizi bağlayın lütfen.

HALİL ÖZŞAVLI (Devamla) - Sözlerimi bitirirken, yüz elli beş yıl önce yaşanan bu elim hadiseden ötürü Çerkez halkının yanında olduğumuzu, o dönem hayatını kaybedenleri saygıyla, rahmetle andığımızı ifade etmek istiyorum.

Saygılar sunuyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)