İYİ PARTİ GRUBU ADINA HÜSEYİN ÖRS (Trabzon) - Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; Cumhuriyet Halk Partisi tarafından verilen Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yapılan çay üretimindeki sorunların araştırılmasına yönelik önerge hakkında İYİ PARTİ Grubu adına söz aldım. Hepinizi en derin saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, kısaca çay üretimi ve işletmesindeki sorunları özetleyecek olursak; çay üretimi ve işlenmesinde yaşanan sorunlar, çay işletmelerinin yapısal bozuklukları, yüksek üretim maliyeti, bozulan üretim-tüketim dengesi, ihracat olanağının sınırlılığı nedeniyle artan stokların getirdiği ilave maliyetler şeklinde özetleyebiliriz.

Değerli milletvekilleri, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Gürcistan hududundan Fatsa'ya kadar uzanan bir bölgede, yaklaşık 781 bin dekar alanda üretimi yapılan bir üründen bahsediyoruz. Bu bölgede yaklaşık 200 bin ailenin tek geçim kaynağı olan çayın sorunlarını konuşuyoruz. Bugün bölgede, baktığımız zaman, Rize'deki çay üreticimiz, Trabzon'daki çay üreticimiz, Artvin'de, Giresun'da ve onun ilçelerinde yaşayan çay üreticilerimiz mağdurdur, sıkıntılıdır. Buradaki üreticilerimiz ÇAYKUR'un uygulamalarından, Hükûmetin fiyat politikalarından şikâyetçidirler. Açıklanan yaş çay taban fiyatı kesinlikle enflasyonun karşılığı değildir. 2020 Mayıs ayına kadar çayımızın taban fiyatı 2,90 TL olarak ilan edilmişti ama tüm tüketim maddelerindeki yüzde 100'lere varan zamlara baktığımız zaman, üreticinin eline geçecek para o güne varmadan, daha ilk aylarda eriyip gidiyor. Bir de bu yetmezmiş gibi, devlet kota ve kontenjan uygulamasını ilk günden başlatınca toplanma zamanı gelen çaylar toplandığında üretici bunu satamıyor. Satamayınca ne yapıyor? Dolayısıyla özel sektörün kapasına gitmek zorunda kalıyor. Özel sektör düşük fiyattan, bir yıl vadeyle çay almaktadır; bu şekilde, çay üreticisinin de, mağduriyeti devam etmektedir.

Değerli milletvekilleri, sektörde yaş çay alımlarının en önemli belirleyicisi olan ÇAYKUR'un rasyonel olarak ham madde alımı planlaması yapamamasının; hasat edilen çayların, farklı kalitede de olsa aynı fiyat üzerinden satın alınmasının; çay tarımı, sanayi ve pazarlamasını yönlendiren kuruluşlar arasında eş güdüm ve iş birliğinin yetersiz olmasının yol açtığı sorunlar da çay üretiminin istenilen verim ve kalitede olmamasının başlıca nedenlerindendir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sözlerinizi tamamlayın.

HÜSEYİN ÖRS (Devamla) - Bölgenin neredeyse en önemli geçim kaynağı hâline gelen çay sektörüne 1984'ten sonra özel sektörün de girmesi, arz fazlası yüzünden kayıt dışı yaş çay alımı standartlara uygun olmayan çay üretimine neden olmuş, üreticilerin ödemeleri geciktirilmiş; sigortasız, sendikasız ve kaçak işçiler çalıştırılmıştır. Bu durumdan devletin vergi gelirleri de olumsuz yönde etkilenmektedir.

Son bir şey daha söyleyeyim: Çay bitkisinin ekonomik verim yaşı 50 olarak kabul edilmektedir; bu yönüyle değerlendirdiğimizde, bölgemizdeki çaylıklarımızın ekonomik ömürlerinin de dolmakta olduğunu görmekteyiz.

Bu nedenle, burada sıralamaya çalıştığım sorunların, problemlerin araştırılması, çözüm önerilerinin getirilmesi noktasında verilen önergeyi desteklediğimi ifade ediyor, hepinizi en derin saygılarımla selamlıyorum. (İYİ PARTİ ve CHP sıralarından alkışlar)