BAŞKAN - Değerli milletvekilleri, herkesin beni dikkatle dinlemesini rica edeceğim. Önemli bir konuyu konuşacağız; lütfen telefonlarınızı kapatın, birbirinizle sohbet etmeyi de bırakın. Birazdan görüşmelerine başlayacağımız kalkınma planıyla ilgili bir değerlendirmem olacak. Bu konuda görüşleriniz de gerekebilir. Bu çerçevedeki değerlendirmelerimizi sükûnetle bütün Meclisin dinlemesini rica ediyorum.

Sayın milletvekilleri, bilindiği gibi, dünkü birleşimde alınan kararda 103 ve 103'e 1'inci ek sıra sayısıyla bastırılan ve dağıtılan On Birinci Kalkınma Planı'nın ve Komisyon Raporu'nun kırk sekiz saat geçmeden gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmına alınarak bugünkü birleşimde görüşmelerinin yapılması kararlaştırılmıştı.

Birazdan başlayacağımız kalkınma planının görüşmelerinde, yürütmenin sunuş konuşması yapmasına dair talebi tarafıma ulaşmıştır. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay tarafından Meclis Başkanlığına verilen dilekçe, planla ilgili olarak yürütme adına sunuş konuşması yapma talebi dilekçesi elimizdedir.

Değerli milletvekilleri, kalkınma planlarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesine ilişkin süreç 30 Ekim 1984 tarihli ve 3067 sayılı Kalkınma Planlarının Yürürlüğe Konması ve Bütünlüğünün Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılmaktadır. Anılan kanunun 5'inci maddesi, görüşme sürecinde, kanunda açıkça hüküm olmayan hâllerde İç Tüzük hükümlerinin uygulanacağını amirdir. 3067 sayılı Kanun bu çerçevede, gerek Komisyonda gerekse Meclis Genel Kurulunda Cumhurbaşkanı veya görevlendireceği Cumhurbaşkanı Yardımcısı ya da bakan ve geri verme önergelerinde de birinci imza sahibi veya göstereceği bir diğer imza sahibine konuşma hakkı tanımaktadır. Bu, kanunda geçen metindir. Ayrıca kalkınma planlarının Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşme usulüne baktığımızda, geçmiş uygulamalarda yürütmenin sunuş konuşması yaptığı ve konuşma hakkını kullandığı görülmektedir.

Değerli milletvekilleri, bu çerçevede, elimizde kalkınma planlarının nasıl görüşüleceğine dair 3067 sayılı bir Kanun bulunmakta ve ayrıca Anayasa'mız ve İç Tüzük'ümüz bulunmakta. Kalkınma planlarının görüşülmesine dair kanunda olan bu hükümler çerçevesinde 7/7/2018 tarihli ve 700 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'yle Anayasa'ya uyum değişiklikleri yapılmıştır ancak yapılan değişiklikler sadece "hükûmet" ibarelerinin "Cumhurbaşkanı" "Cumhurbaşkanı Yardımcısı" ve "bakan" ibareleriyle değiştirilmesi kapsamında kalmıştır. Yani 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'da öngörülen yürütme ve yasamanın işleyişine ilişkin değişiklikler 3067 sayılı Kanun'a yansıtılmamıştır.

Değerli milletvekilleri, Anayasa değişikliğinden sonra özellikle bütçenin Cumhurbaşkanı tarafından sunulması ve Mecliste görüşülmesi kararlaştırıldığından, daha sonra İç Tüzük'ümüzde de bütçenin sunuşuyla ilgili bir sıkıntı yaşanması üzerine, Meclis İçtüzüğü'müz 9/10/2018 tarihinde ve 1200 sayılı Meclis Kararı'yla değiştirilmiş ve sınırlı hâllerde, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların hangi hâllerde konuşacaklarına, Mecliste temsil edeceklerine dair hükümler dercedilmiştir.

Bu çerçevede yapılan İç Tüzük'teki değişikliklerde, yürütmenin temsili şu hâllerde söz konusu olmaktadır: İç Tüzük'ümüzün 59'uncu maddesine göre, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar olağanüstü acele hâllerde gündem dışı söz isterse, Başkan bu istemi yerine getirmek durumundadır. Yani ülkemizin önemli bir olayla karşılaşması hâlinde, takdir edilecek olağanüstü durumlarda, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar gündem dışı söz talebinde bulunabilirler. Bu hak İç Tüzük'ün 59'uncu maddesi çerçevesinde mümkündür.

Bir diğer hâl, bütçe görüşmelerinde çıkan sıkıntı giderilmiş, bütçe sunuş konuşmasını yürütme adına Cumhurbaşkanı Yardımcısı veya bir bakanın yapması öngörülmüştür.

Bir de Anayasa'mızın 119'uncu maddesindeki hâllerde yani olağanüstü hâl talebine ilişkin bir konunun görüşülmesi sırasında Meclis Başkanının daveti üzerine Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar veya zorunlu durumlarda bakan yardımcılarının Mecliste temsili değerlendirilmiştir.

Dolayısıyla, etraflıca belirttiğim gibi, İç Tüzük'ümüzün 59'uncu maddesine göre, Cumhurbaşkanı yardımcılarının, bakanların Mecliste gündem dışı söz talepleri karşılanabilir; bütçe sunuş konuşmaları yapmaları ve bütçe zamanında Mecliste olmaları mümkündür ve Anayasa'mızın 119'uncu maddesi çerçevesinde olağanüstü hâl ilanına ilişkin bir konu görüşüldüğü zaman Meclis Başkanının daveti üzerine Genel Kurula gelip sunuş yapmaları mümkündür. İç Tüzük'ümüz, tahdidi şekilde saydığı bu maddelerin dışında yürütmenin temsiline başka kanunlarda cevaz vermemiştir. Dolayısıyla yapılan Anayasa değişikliklerinden sonra yürütmenin kimi zamanlarda temsilinin gerektiği hâllerde, gerek kanunlarda ve gerek İç Tüzük'ümüzde boşluk bulunmaktadır. Bu da bunlardan biridir. Şimdi, görüşmelerine başlayacağımız kalkınma planıyla ilgili İç Tüzük'ümüzde Cumhurbaşkanı yardımcıları ya da bakanların sunuş konuşması yapmasına dair bir hüküm mevcut değildir.

MEHMET DOĞAN KUBAT (İstanbul) - Sayın Başkanım...

BAŞKAN - Bir saniye...

Yapılan İç Tüzük değişiklikleri, kalkınma planlarının görüşülmesine dair kanun ve Anayasa arasında belirli bir çelişki ortaya çıkmıştır. Bakanlar, 3067 sayılı Kalkınma Planlarının Yürürlüğe Konması ve Bütünlüğünün Korunması Hakkında Kanun çerçevesindeki o bakanlar değildir. O bakanlar, daha önceki bakanlar, Meclisten güvenoyu alan ve yürütme olarak Mecliste daha önce İç Tüzük hükümlerine göre her birleşimde bulunması gereken bakanlarken Anayasa'mız artık bakanların Meclise karşı sorumlu olmadığı çerçevesinden hareketle bu düzenlemeleri yapmıştır.

Şimdi, ortada bir sorun bulunmakta. Bir yandan, kalkınma planının görüşülmesine dair kanunda Mecliste görüşmelerine imkân tanıyan Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlarla ilgili maddeler, ayrıca önergeler sırasında onların görüşünün de alınması gerekiyor, böyle bir durum kanunda var ama bu kanundaki uyum ne yazık ki İç Tüzük'ümüzde yapılmamıştır.

Değerli milletvekilleri, Meclis başkan vekilleri olarak bizler Meclis İçtüzüğü'nü uygulamakla görevliyiz. Meclis İçtüzüğü'nün dışındaki hareketlerimiz bizim Meclis İçtüzüğü'nü ihlal etmemiz anlamına gelir. Ancak ortada bir sorun olduğu da muhakkaktır. Etraflıca anlattığım çerçevede ben bir tutum belirleyeceğim ve gerekirse bu tutum konusunda -talep olursa- bir usul tartışması açacağım ve sonradan da Genel Kurulumuzun değerlendirmesini alacağım.

Öncelikle, kendi tutumumu açıklamak istiyorum: Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay'ın On Birinci Kalkınma Planı Genel Kurul görüşmelerinde sunuş konuşması yapmak için vermiş olduğu taleple ilgili olarak, az önce etraflıca anlattığım değerlendirmeler çerçevesinde, İç Tüzük Meclis Başkan Vekili olarak şahsıma Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısını Genel Kurula davet etme yetkisini vermediğinden yürütmenin temsilinin mümkün olmadığını ve sunuş konuşması yapma talebinin karşılanamayacağını ifade ediyorum.