AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Kanun üzerinde birçok değerlendirmeler yapıldı, ben bunu bir tarafa bırakarak AKP iktidarının bir mega projesinden söz edeceğim: Ilısu Barajı.

Ilısu Barajı'nın elli yıllık ömründen söz etmeyeceğim, sonrasında ortaya çıkaracağı tahribattan söz etmeyeceğim ama ilimin ilçesi olan Hasankeyf'te yarattığı tahribattan ve Hasankeyf'ten biraz söz edeceğim. Görenler görmüştür, görmeyenler, maalesef, bir daha Hasankeyf'i özgünlüğüyle göremeyecekler. Hasankeyf'e Batman'dan gittiğiniz zaman Suçeken köyüyle başlardınız, bir tarafta binlerce yıllık insanlığa, medeniyete ev sahipliği yapmış mağaraları görür, ilerlerdiniz; şimdi maalesef, yerinden edilmiş, bir ucube kentin ortasına konulmuş olan bu Zeynel Bey Türbesi'ni görürdünüz. Yine, biraz daha ilerlediğinizde tepedeki kaleyi, kalenin etrafındaki güzellikleri, tarihî eserleri görürdünüz. Bu şekilde görebilirdiniz ama maalesef, bunların hiçbirini şu anda göremiyoruz.

Değerli arkadaşlar, dediğim gibi, Hasankeyf'in tarihi milattan önce 8000 yılına kadar dayanıyor. Yani binlerce yıllık tarihi olan, onlarca medeniyete ev sahipliği yapan, hatta bu medeniyetlere başkentlik yapan, o dönemde, Orta Çağ Dönemi'nde Bağdat ve Şam gibi önemli şehirlerden biri hâline gelmiş bir kenttir. Bu kentlere, bu medeniyetlere gelen giden hiçbir medeniyet hiçbir şekilde, Moğollar hariç -Moğollar işgal ettiğinde, istila ettiğinde yerle bir etmişler- Hasankeyf'in dokusunu bozmamış, gelmişler, kendi kültürlerini de oraya ekleyerek aslında binlerce yıllık medeniyeti, ortak bir medeniyeti ortaya çıkarmışlar.

Bilinen tarihî eserleri vardır ama bilinmeyenleri de sayacağım. Bilinenler: Kale, kale üzerindeki Ulu Camisi, Büyük Saray, Küçük Saray, Taş Köprü, El-Rızk Camisi, Koç Camisi ve az önce gösterdiğim Zeynel Bey Türbesi. Ama bunların haricinde Hasankeyf'te, ayrıca, kime ait olduğu bilinmeyen tarihî kaya mezarlar, kaya evler, Orta Çağ'a ait 3 üniversite kalıntısı, kiliseler, gizli geçitler, kale, kentin genelinin su ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılmış su yolları, yörede yakın zamana kadar tüm bölgenin buğdayının öğütüldüğü 30'u aşkın kayaya oyulmuş değirmen, eyvanlar, kaleden Dicle'ye inmek için kullanılan ve kayanın yontulmasıyla oluşturulmuş 200 basamaklı merdiven ve bunun gibi daha yüzlerce tarihî eser var.

Şimdi, arkeologların yaptığı değerlendirmelere göre, bu tarihte buranın tümünde, etki alanında, 37.750 hektarlık alanda bir kazı çalışması, arkeolojik çalışma yapılması gerekiyor ama maalesef, sadece 7 bin hektarda bu çalışmalar yapılmış. Burada 300'ü aşkın arkeolojik kalıntının 83'ü sular altında kalıyor ama dediğim gibi, 30.750 hektarlık alanda henüz bir çalışma yapılmamış arkadaşlar.

Şimdi, bakın, Hasankeyf'in tarihi Kalkolitik Çağ'a, Tunç Çağı'na ve en önemlisi Neolitik Çağ'a ait bulgulara ulaşılabilmesi açısından çok önemli. Siz bunları burada görebiliyor ve aslında, tarihi bir şekilde yaşayabiliyordunuz.

Şimdi, arkadaşlar, AKP iktidarının mega projesinden sonra Hasankeyf'in geldiği durumun kısa görüntülerini sizlerle paylaşacağım. Bu birincisi arkadaşlar, işte iktidarın mega projesinin Hasankeyf'i getirdiği durum. Burada da dün çekilmiş görüntüler var. Emniyet aslında görüntülerin bir kısmına el koymuştu ama basın mensupları bunları geri getirmiş. Bu da aslında oradaki, tarihî yapı içerisindeki çarşının yıkım görüntüsü. Yine bir görüntü daha arkadaşlar. İşte, mega projelerimiz ve yine bir görüntü daha arkadaşlar.

Şimdi, binlerce yıllık bir tarih elli yıllık bir süreç için sular altında bırakılıyor. Hiçbir mega proje tarihi yok etmeyi açıklayamaz arkadaşlar. Bize bu tarihî, bizden önce yaşayan medeniyetler bıraktı ama biz maalesef, ileriye taşıyamıyoruz.

Ben geçen günlerde, birkaç gün önce Hasankeyf'teydim. Hasankeyf'in tarihî çarşısını gezmek istedim ama maalesef, zorla, emniyet güçleri tarafından çarşıdaki esnaflar yerlerinden çıkartılıyordu. Ağlayarak, bazıları protesto için kendi dükkânlarını, mallarını yakarak çıktılar oradan ama şu anda artık Hasankeyf'e geçiş yok, kapatılmış durumda.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayalım Sayın Başaran.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Devamla) - Başkanım, bitiriyorum.

Tekrar belirtiyorum arkadaşlar: Hiçbir mega proje binlerce yıllık bu tarihi yok etmeyi açıklayamaz, hiçbir proje bu kadar büyük bir insanlık mirasını sular altında bırakmayı gerekçe olarak gösteremez. Henüz geç değil. Buna benzer projeler, son dakika olsa bile, en son dakikada durdurulmuş projelerdir. Ben, iktidarın gelecek nesillere bir utancı bırakmaması gerektiğini düşünüyorum. Bakın, tekrar ediyorum, üç yıl sonra, elli yıl sonra, yüz yıl sonra hiç kimse "İktidar Ilısu Barajı'nı yaptı." demeyecek ama "Bu iktidar, AKP iktidarı Hasankeyf'i yok etti, Hasankeyf'i boğdu, bir tarihi sular altında bıraktı." diyecekler, bununla da yaşamak zorunda kalacaksınız.

Teşekkür ederim. (HDP sıralarından alkışlar)