HDP GRUBU ADINA ABDULLAH KOÇ (Ağrı) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; aralık ayında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve 170'in üzerinde ülkeye yayılan coronavirüsün tespit edildiği kişi sayısı 190.152, virüsün yol açtığı ölenlerin sayısının da 7.954 kişi olduğu ve günbegün arttığı ne yazık ki ortadadır. Türkiye'de ise tespit edilen vaka sayısının 98 olduğu, ne yazık ki 1 kişinin de yaşamını yitirdiği bilgimiz dâhilindedir. Ulaşılan vaka sayısının gerçekten, tam olarak gerçekleri yansıtmadığı kaygısını da ne yazık ki taşımaktayız.

Adalet Bakanlığının 2020 verilerine göre, 355 hapishanede toplam 280.703 mahpusla cezaevlerindeki doluluk oranı tarihte hiç görülmediği kadar yüksek bir noktaya ulaşmıştır. Koğuşlardaki kişi sayısı kapasitenin çok çok üstündedir. Hapishanelerde koşullar olağanüstü durumdadır. Yetersiz beslenme, ısıtılmayan ve havalandırılmayan koğuşlar, gün ışığından faydalanmama, yeteri miktarda sağlık personeli ve hekimi bulundurmama, muayene ve set sürelerinin uzun tutulması, hijyen ürünlerinin parayla satılması, temiz ve sıcak suya erişememe, düzenli ve etkin bir sağlık hizmetinden faydalanmama nedeniyle hastalık üreten cezaevleri salgın hastalıklar bakımından da son derece tehlikelidir.

2016 yılının Mart ayında Diyarbakır'da bir firar gerçeği gösterilerek "Güvenlik Önlemlerinin Araştırılması ve Firar Olaylarına Karşı Alınacak Önlemler" başlıklı genel bir yazıyla, yazı gerekçe gösterilerek çekpas saplarının kısaltılmasına, kova, çöp sepeti, leğen gibi temizlik eşyalarının toplatılmasına, dolayısıyla da hijyen ve bu anlamda sağlık hakkıyla doğrudan ilgili olan bu eşyaların hücre ve koğuşlarda bulundurulmamasına yönelik sınırlama getirilmesi mahpusları bu salgın karşısında daha da korunmasız hâle getirmektedir.

İnsan Hakları Derneğinin 2019 Raporu'na göre Türkiye'de ceza ve infaz kurumlarında 458'i ağır olmak üzere 1.334 hasta mahpus bulunmaktadır. 2019 yılında 50, son on yedi yılda en az 3.502 hasta mahpus ağırlaşan durumlardan kaynaklı tahliye edilmediklerinden dolayı yaşamlarını yitirmişlerdir. 65 yaş üstü mahpuslar, hamile mahpuslar, anneleriyle birlikte cezaevlerinde kalmak zorunda olan 850 çocuk, toplamda 300 bine yakın mahpusun yaşamı tehlike altındadır.

Covid-19 riskine karşılık acil bir şekilde hastaneye erişmek gerekirken cezaevlerinde bu koşulların nasıl sağlanacağına, olası acil bir müdahalenin nasıl yapılacağına ilişkin planlama bulunmadığı bir gerçektir. Mayıs 2019'da hapishanelerde açlık grevi eylemini sonlandıran mahpusların hastaneye sevki ve ayrıca tedavilerinin yapılmamasının aylarca sürmesi, hastalığın yaşanması durumunda ölümler ve İtalya'da olduğu gibi, cezaevleri isyanları da kaçınılmaz olacaktır. Açlık grevleri nedeniyle, uzun süre grevlerde kalmaları sebebiyle mahpusların dirençleri düşmüş ve açık bir riskle karşı karşıya kalmışlardır.

Sayın milletvekilleri, devletin yaşatma yükümlülüğü çerçevesinde tutuklu hasta mahpuslar ile 65 yaş üstü mahpusların, hamile ya da çocuklarıyla birlikte kalan annelerin, siyasi tutsakların ve gazetecilerin duruşma günü ya da tutukluluk değerlendirme günleri beklenmeksizin derhâl tahliye edilmesi, hükümlü olanların infazının durdurulması ve tahliye edilmesi ile diğer mahpuslar için ise hem genel sağlık muayenesinin hem de coronavirüsle ilgili sağlık taramalarının cezaevlerinde sıklıkla ve uluslararası standartlara göre yapılması elzemdir ve bir zorunluluktur. Mahpusların ıslahında temel ilkeler yani Mandela Kuralları, tıbbi etik ilkeler, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Avrupa Cezaevi Kuralları Hakkında 2 no.lu Tavsiye Kararı uyarınca yasal statülerine bakılmaksızın aynı kalitede ve standartta, ülke genelinde mevcut kapatılmamış olan kişilere sağlanan tıbbi bakıma eşit erişim hakkına ulaşılabilmesi için Meclis araştırma önerimiz doğrultusunda da bir Meclis araştırma komisyonunun kurulması yönünde karar verilmesini biz talep ediyoruz. Bu sebeple Meclis araştırma önergemize destek verilmesi ve daha vahim ortamların önüne geçilmesi gerektiğini düşünüyor, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Teşekkür ediyorum. (HDP sıralarından alkışlar)