İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Gaziantep) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 221 sıra sayılı Kanun Teklifi'nin 14'üncü maddesi üzerinde, İYİ PARTİ Grubumuzun vermiş olduğu önerge üzerinde söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bu maddeyle 4733 sayılı Kanun'a geçici madde ilave edilerek yerli tütün kullanım oranları 2022 yılı için yüzde 17, 2023 yılı için yüzde 21 ve 2024 yılı için yüzde 25 olarak öngörülmüştür. Madde gerekçesinde "Türkiye'de üretilen tütünlerin kullanım oranları artırılarak ithal edilen tütünler yerine aşamalı ve zamana yayılmış yerli tütün artışıyla çiftçilerimizin ürettiği tütünlerin kullanılması amaçlanmaktadır." denilmektedir. Bu gerekçeye katılıyorum ancak bu gerekçeyle 2008 yılında sigara fabrikalarının özelleştirilmesinde yerlilik ve millîlik anlayışının hâkim olmadığı da açıkça itiraf edilmiştir.

Değerli milletvekilleri, 12'nci maddede konuşan Konya Milletvekili Fahrettin Yokuş'un önerdiği gibi, yerli tütün kullanma oranının kademeli artış yerine en az yüzde 50 olarak güncellenmesi ve 2021'den itibaren başlatılması çiftçilerimizin önünü açacak ve rahatlatacaktır.

Değerli milletvekilleri, 2002 yılından bu yana tütün ve tütün üreticilerinin başına gelmeyen kalmamıştır. Dünyada oryantal tip tütün üretiminde uzun yıllardır söz sahibi olan Türkiye'de tütün üretimi istikrarsız bir seyir izlemiştir. 4733 sayılı Tütün Yasası'yla destekleme alımlarına son verilmiş, sözleşmeli üretim modeline geçilmiş ve tütün üreticileri mağdur edilmişlerdir. Tütün üretimini rakamlarla ifade edecek olursak 2002 yılında 405 bin olan tütün üretici sayısı 2019 yılı itibarıyla yüzde 86 azalarak 56 bine, tütün üretimi ise 2002 yılında 159.521 tondan yüzde 44 azalarak 2019 yılında 70 bin ton civarına gerilemiştir. Tütün tarımı zor, meşakkatli ve geliri az bir iştir. Bu bakımdan, genç nesil tütüncülükten uzaklaşmış ve çoğunlukla büyük şehirlere göç ederek üretimi ters yönde etkilese de tütün üretiminde gerilemenin asıl sebebi sigara fabrikalarının satılması olmuştur. Özelleştirme yani yabancılaştırma kapsamında sigara fabrikalarımızın British American Tobacco firmasına 1 milyar 720 milyon dolara satıldığı 2008 yılında devlete sağladığı vergi miktarı 2 milyar dolar civarındaydı. Burada, tarihî TEKEL fabrikalarının, bir yıllık vergi gelirlerinin bile altında satılmasının yerlilik ve millîlik anlayışıyla bağdaşmadığını belirtmek istiyorum.

Değerli milletvekilleri, özelleştirme sonucu, fabrikaların bulunduğu illerde işsizlik artmış, vatandaşların başka yerlere göç etmelerine sebep olunmuştur. Mesela Bitlis'te -biraz önce sayın hatiplerden birisi de bahsetti- 26 bin ailenin geçim ve gelir kapısı kapanmış, çoğu işsiz kalmış ve yarısından fazlası da göç etmek zorunda bırakılmıştır.

Bir diğer vahim ve önemli olay ise Samsun, İzmir, İstanbul, Ankara, Malatya, Adana Sigara Fabrikalarının birçoğunun arazilerine AVM'ler inşa edilmesidir. Bu da kabul edilebilir değildir, yanlış yapılmıştır.

Değerli milletvekilleri, TEKEL'in tütün piyasalarından çekilmesi ve sigara fabrikalarının satılması neticesinde piyasaya tümüyle hâkim olan çok uluslu şirketin tamamen yerli tütünden imal edilen sigaraları piyasaya yeterince sunmaması sonucu, yurt içinde satılan sigaralarda yerli tütün kullanımı en alt seviyeye inmiştir. Sözleşmeli tütün üretim modeli uygulanması sonucunda özellikle Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde olan talebin kısıtlanmasıyla tütün üreticileri sözleşme yapacak firma bulamamış ve tütün üreticileri çaresiz kalmışlardır.

Değerli milletvekilleri, TÜİK verilerine göre, Türkiye'de 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 27,3'ü sigara içmektedir; bu da yaklaşık 22 milyon kişi demektir. 1 paket sigara fiyatının ortalama 15 TL olduğunu varsayarsak Türkiye sigaraya yılda yaklaşık 115 milyar TL yani yaklaşık 14 milyar dolar ödemektedir. Sigara fabrikaları British American Tobacco'ya satıldığında BAT Global Birleşme ve Satın Almalar Bölümü Direktörü Richard Hodgson'un "Ödemede ne kadar kredi almayı düşünüyorsunuz?" şeklindeki soruya "Bu konuda çalışmalar yapıyoruz." dedikten sonra "Türkiye 8'inci büyük sigara piyasası" diye cevap vermesi gerçekten ibret vericidir

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz, efendim.

İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Devamla) - Türkiye'yi bu şekilde pazar olarak görenlere sigara fabrikalarının satılması, üzerinde önemle düşünülmesi gereken bir konudur.

Değerli milletvekilleri, son olarak toplumumuzu tütün mamullerinin tüketiminin zararlarından koruma çalışmalarının devam etmesini diliyor, aynı zamanda Tarım Bakanlığının tütün üretimi ve ihracat boyutlarıyla ülkemizin önemli bir kesimini ilgilendiren tütünle ilgili bir millî tütün politikasını ortaya koyması gerektiğini bir defa daha hatırlatıyor, Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)