İYİ PARTİ GRUBU ADINA YASİN ÖZTÜRK (Denizli) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; İYİ PARTİ Grubu önerisi hakkında söz almış bulunmaktayım.

Öncelikle, dünya tarihine adını altın harflerle yazdıran, bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu, Büyük Komutan, Ebedî Lider, Başbuğ, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün aramızdan ayrılışının 82'nci yıl dönümünde rahmet, minnet ve şükranla anıyor; onun emaneti olan Gazi Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Grup önerimiz, merkezî idareye bağlı kamu kurum ve kuruluşlarından kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan yardımların hangi kuruma, ne kadar, ne amaçla verildiğinin ve yardımların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının araştırılması üzerinedir.

5018 sayılı Kanun'un 29'uncu maddesi kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılacak yardımlarla ilgili hükümleri içermektedir. Hükme göre, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir. Bu doğrultuda da kamu kaynaklarından kâr amacı gütmeyen kuruluşlara genel yönetim idareleri tarafından çeşitli transferler yapılmaktadır. Genel yönetim kapsamındaki idarelerin kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yardımda bulunmasına, ayrım yapılmaksızın verilmesi ve kuruluşların amacı doğrultusunda kullanılması kaydıyla bir itirazımız bulunmamaktadır ancak 5018 sayılı Kanun'un 29'uncu maddesinde yer alan hükümlerin bazı kamu kurum ve kuruluşlarınca farklı yorumlanarak uygulandığı Sayıştayın 2019 yılı denetim raporlarında ortaya çıkmıştır. Kanunun uygulama yönetmeliği hazırlanırken de bu hususa dikkat çekilmiş; yardımlarda kamu yararı gözetilmesi, yardımların öncelikle toplumun ihtiyaç ve sorunlarına çözüm sağlaması ile toplumsal gelişmeye katkıda bulunmasına yönelik olması gerektiği vurgulanmıştır.

Yine, yönetmelik kapsamında yapılan yardımları alan teşekküller, yardımları kamu yararı gözeterek veriliş amacına uygun olarak kullanmak zorundadır. İdareler de yardım yapılan teşekküllerin isim listesini, teşekküllere ilişkin bilgileri, yardımın amacını, konusunu ve yapılan yardım tutarlarını kamuoyuna açıklamakla yükümlüdür. Buraya kadar her şey normal, olması gerektiği gibi ama uygulama böyle mi? İşte bu durum tartışmalıdır. Sayıştayın 2019 yılı denetim raporuna göre, kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan toplam ödeme miktarı yaklaşık 6 milyar 217 milyon Türk lirasına ulaşmıştır. 2017 yılında aynı kapsamda verilen yardım tutarının ise 652 milyon olduğunu, son iki yılda yapılan yardımın ise 5,5 milyar liranın üzerinde arttığını da özellikle vurgulamak isterim. Merkezî idareler içinde kâr amacı gütmeyen kuruluşlara transfer yapan bakanlıklar arasında ilk sırayı yaklaşık 2 milyar 242 milyon lirayla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı almaktadır yani Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bile 2017 yılının toplam yardım tutarını fazlasıyla aşmış durumdadır. Yine kâr amacı gütmeyen kuruluşlara YÖK ve diğer kamu üniversitelerinden yapılan transfer tutarı 28 milyon 340 bin lira civarındadır.

Peki, bu transferler hangi kurumlara gitmiştir? Bunun açıklamasını kurumların kamuya açık bilgi kaynaklarından elde edebilmek mümkün değil, kamu idarelerince kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan yardımların mahiyeti belli değil, idareler şeffaf bilgilendirmede bulunmuyor. Hâl böyle olunca kamuoyunda bu yardımların iktidar destekli dernek, vakıf, cemaat ve bu gibi kurumlara amacı dışında aktarıldığı algısı devreye giriyor; ki iktidara yakın, kuruluşu on yıla yaklaşmayan birçok dernek ve vakfa sadece kamu kurum ve kuruluşlarından değil ihale kapmak için yarışan birçok özel firmadan da "bağış" adı altında para aktarılıyor. Karşılıklı yardımlaşma konusu da artık ne bir iddia ne de bir algı yaratmadır, parayı verenin düdüğü çaldığı gibi bir realite hâlini almıştır.

Değerli milletvekilleri, Sayıştay raporunda kamu kurumlarından kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yardımlarla ilgili tespitlere yer verilmesinden sonra, Radyo ve Televizyon Üst Kurulundan bir itiraz geldi. Raporda RTÜK'ün bu kapsamda 700 bin lira transfer yaptığı açıklanmaktaydı. RTÜK, basın aracılığıyla "Kurumumuz herhangi bir kuruluşa yardımda bulunmamıştır. Bu tutar devlet memurlarının yemek parasıdır." demiştir. RTÜK'e göre personelin yemek parası "kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yardım" koduyla muhasebeleştiriliyormuş ve bu, bilinen bir uygulamaymış. Devlete olan güvenimiz gereği RTÜK'ün yani kamu kurumunun açıklamasını doğru kabul etmek durumundayız ama Sayıştay da devletin kurumlarını denetlemekle görevli, başka kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerini hangi kodla işlemeleri gerektiği konusunda uzman bir kurum. Velev ki RTÜK doğru söylüyor ve kamu kurumları da memurlarının yemek parasını bu kodla muhasebeleştiriyor; o zaman şunu sormamız gerekiyor: Kurumların bütçelerinde "personel giderleri" başlıklı bir kodlama sistemleri var, neden memurlara yapılan yemek yardımları bu giderler arasında gösterilmiyor? Bir soru daha sormamız gerekmekte: Devlet memurları kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda mı çalışıyor? Kamu kurumları kâr amacı gütmeyen bir kuruluş mudur?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YASİN ÖZTÜRK (Devamla) - Sayın Başkanım, tamamlayayım.

BAŞKAN - Tamamlayın lütfen.

YASİN ÖZTÜRK (Devamla) - Ortada bir kanun ve yönetmelik var ancak anlaşılan o ki bazı durumlarda kanunun ruhuna aykırı bir uygulama yapılıyor. "Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan yardımlar" adı altında ya kurumların bütçelerindeki açıklar bu başlık altında gizleniyor ya da bazı yandaş dernek ve kurumlara bağış yine yapılıyor ama "Biz memurların yemek parasını ödedik." bahanesiyle kamuoyu baskısından kaçırılıyor. Hâl böyleyken RTÜK'ün bu bahanenin arkasına saklanması, kamu adına denetim görevini üstlenen Sayıştayı yalanlamak bir yana, 5018 sayılı Kanun'un 29'uncu maddesinde yer alan açık hükme de aykırı davranıldığının itirafıdır. Bir kanun ya uygulanır ya da ihtiyaçlara cevap vermiyorsa, güncelliğini yitirdiyse maddeler değiştirilir ya da kanun yürürlükten kalkar. 5018 sayılı Kanun'un 29'uncu maddesi de artık amacı dışında uygulanılmaya başlanmıştır. Ya kanunun ruhuna uygun davranılacak, kanuna uymayanlara gereken müeyyide uygulanacak ya da kurumların bütçelerindeki açıkları bu yolla kapatmaya çalışmamaları için bütçe muhasebe kodları net bir şekilde tarif edilecektir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YASİN ÖZTÜRK (Devamla) - Basiretli idarecilerin ülkeyi yöneteceği iyi günler görmek dileğiyle yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)