İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Gaziantep) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 232 sıra sayılı Kanun Teklifi'nin 6'ncı maddesiyle ilgili İYİ PARTİ Grubumuzun verdiği önerge üzerinde söz almış bulunmaktayım, Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bu yasa teklifinin bir bölümünde depozito iade sisteminin kurulması, işletilmesi, izlenmesine ve denetlenmesine yönelik faaliyetlerde bulunulması ve uygulamasının ivedilikle hayata geçirilmesi için Türkiye Çevre Ajansının kurulması önerilmektedir.

Değerli milletvekilleri, depozito iade sistemi, dünyada 38 ülkede mevcuttur. Bu ülkelerden İsveç otuz altı yıl, İzlanda otuz bir yıl, Norveç yirmi bir yıl, Danimarka on sekiz yıl, Almanya on yedi yıl önce bu modeli hayata geçirdiler, hepsinde de sistem çalışıyor. Depozito iadesi zorunlu, kendilerinin sattıkları olmasa da bütün perakendeciler, kullanılmış şişeleri almak zorundalar. Depozito iade sisteminin sınırlı düzeyde uygulandığı ülkemizde 2019 yılında içecek ambalaj atıklarının miktarı 1,6 milyon ton olup bu atıkların yalnızca yüzde 5'i geri kazanılabilmektedir. Bu rakamlar, depozito iade sisteminin ivedilikle, kapsamlı bir şekilde uygulanması gereğini ortaya koymaktadır.

Değerli milletvekilleri, geç kalınsa da Türkiye Çevre Ajansı kurulması yerindedir ancak bazı soru işaretleri var: Ajansın özel hukuka tabi olacak olması, Kamu İhale Kanunu ve kamu yönetiminde şeffaflık ilkesiyle uyuşmamaktadır. Türkiye Çevre Ajansının yapacağı mal ve hizmet alımlarında Kamu İhale Kanunu kapsamının dışına çıkılmadan yani özel hukuka tabi olmadan da işler yürür. Liyakatli ve ahlaklı kadrolarla hızlı ve doğru ihaleler yapılır; şaibeden uzak, şeffaf harcamalar gerçekleştirilir. Kurumsallaşma önemlidir, eş dost, ahbap, yandaşla bir yere varılmaz. Her yapılan yanlışta, boşa harcanan her kuruşta 83 milyonun hakkı olduğunu unutmayın.

Değerli milletvekilleri, üzerinde konuştuğumuz 6'ncı maddeye göre Ajanslar, 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi personel istihdam edecek yani kamudan kimse alınmayacak. Sözleşmeli personel istihdamına ilaveten Ajansın Bakan tarafından üç yıllığına atanacak 7 kişilik Yönetim Kurulu ve 11 kişilik Danışma Kurulu üyelerinin niteliklerinin net bir şekilde belirlenmemiş olması, Kurumun siyasi kadrolaşmanın yeni bir merkezi olacağına yönelik endişeleri artırmaktadır. Yönetim Kurulu üyelikleri; arkadaşların, eş dost, akrabanın ikinci maaş alabilecekleri bir imkân olarak kullanılmamalıdır.

Ayrıca, Yönetim Kurulu üyeleri için tarif edilen "meslekleriyle ilgili konularda -ki hangi meslek olduğu belli değil- en az beş yıl tecrübeye sahip, bilgili ve deneyimli kişiler" yerine "çevre mühendisleri ya da çevre konusunda uzmanlaşmış ya da depozito yönetimini bilen kişiler arasından" demek daha doğru olurdu.

Yönetim Kurulu üyelerini belirlerken üniversitelerin ve Çevre Mühendisleri Odasının görüşlerine başvurulmalıdır yani dört yıl ve daha fazla çevre eğitimi alan ve mesleki tecrübesi olan çevre mühendislerine itibar edilmelidir.

Değerli milletvekilleri, konu buraya gelmişken biraz da çevre mühendislerinden bahsetmek istiyorum. Ülkemizde ilk çevre mühendisliği bölümü, 1973 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesinde açılmış olup hâlen 52'si devlet, 1'i vakıf üniversitesinde olmak üzere toplam 53 çevre mühendisliği bölümü bulunmaktadır. 2020-2021 Akademik Yılı kontenjanı 1.368 olup yüzde 30'a yakın kontenjan boş kalmıştır; sebebi de işsizliktir, 4 çevre mühendisinden 1'i işsiz. Çevre mühendisliği Odasına kayıtlı üye sayısı 13 bin civarındadır. İş bulanların önemli bir kısmı, mesleklerinin dışında çalışıyor.

Sayın milletvekilleri, son dört yılda kamu kurumları için 68 kadro ilan edilmiş olması, işsizliğin derecesini gösterir zannediyorum. Çevre Ajansı ve Sıfır Atık gibi projeleri konuşuyor olduğumuz bugünlerde kamu atamalarının bu kadar az olması, çevre mühendislerinin istihdamı açısından son derece düşündürücüdür.

Yeterli istihdamın yaratılması konusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığının dikkatini çekiyor, Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)