İYİ PARTİ GRUBU ADINA ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; partimizin süt üreticilerinin sorunlarıyla ilgili vermiş olduğu araştırma önergesi üzerine söz almış bulunuyorum. Hepinizi saygıyla selamlarım.

Milletimizin beslenmesinde önemli bir protein açığı vardır. Dünya Sağlık Örgütünün önerisine göre kişilerin günlük tüketmesi gereken yetişkin bir insan için tüketilmesi gereken protein 56 ila 70 gram arasındadır; bizde ise bu 35-40 gram arasındadır.

1 kilogram sütte 32 gram protein vardır; süt, ayrıca sadece protein kaynağı bakımından değil mineraller ve vitaminler bakımından da zengin bir besin kaynağıdır.

Süt üretimimizin hayvan cinslerine göre dağılımı 2019 yılı itibarıyla; inek sütü 16 milyon litre, koyun-keçi sütü 2 milyon litre, manda sütü 800 bin litre civarındadır. Süt üretimi deyince inek sütü düşünülmelidir ve bu söylediklerimin hepsi inek sütü konusunda olacaktır.

Avrupa Birliği ortalama süt tüketimi kişi başına yılda 342 litreyken bizde 276 litredir. Günlük süt ihtiyacı 2 su bardağı kadardır. Çocuklukta ve yetişkin yaşta, yaşlılıkta, ileri yaşlarda süt, önemli ve elzem bir besin kaynağıdır.

Süt endüstrisi, gerek üretim gerekse pazar bakımından sorunludur. Sağlıklı toplum için süt tüketimini sağlayacak tedbirler alınmalıdır. Ülkemizde süt üretimi, çiftçimizin fedakârlığı üzerinden yürütülmektedir. Çiğ süt fiyatı litre başına Kasım 2019'da 2 lira 30 kuruş; prim 10 kuruşken yem fiyatı ton başına 1.350 Türk lirası olmuştur. Primle birlikte hesapladığımızda süt/yem paritesi 1,77'dir. Bir yıl süreyle yem fiyatları sürekli yükselirken çiğ süt fiyatı yerinde saymıştır. Ocak 2021'de 1 litre çiğ süt fiyatı 2,80; prim 30 kuruş; yem 2.200 liradır ton başına. Süt/yem paritesi 1,40'a düşmüştür. Süt destekleme bedelleri devlet tarafından gecikerek ödenmektedir. Süt/yem paritesi için uluslararası değer 1,5'ken Tarım Bakanlığının kabul ettiği 1,3'tür.

Her büyükbaş hayvan ortalama 450 gün arayla yavrulamakta ve bir buzağı için ortalama 370 lira destekleme primi verilmektedir. Bu prim, bölgeler arasında ve de ahırdaki hayvan sayısına göre değişiyor. Buzağı primleri zamanında verilmemekte ve yine burada üretici mağdur edilmektedir. Örneğin İç Anadolu, 2019 yılı buzağı yardımını henüz alamamıştır.

Süt üretimi, yem/süt fiyat paritesi arasına sıkıştırılamaz. Çiftçiyle konuştuğumuz vakit, köylü bir ailenin geçinebilmesi için ortalama 8 ila 10 baş hayvan gerekmektedir; karı koca 2 kişi tüm mesaisini buna ayırmak zorundadır. Vatandaş sütünü satar, bedelini yaklaşık bir ay sonra alır. Süt toplayıcısı nazlıdır, bazen de vatandaşı dolandırırlar. Üretici bu zorluklarla ürününü piyasaya verir, tüketici ne yapar? Markette bir litre taze süte 9 lira 95 kuruş bedel öder. Ham maddenin, ham çiğ sütün yaklaşık 4 misli bir fiyattır. Bu anormal bir durumdur; bu konuda acil bir regülasyona ihtiyaç vardır. Bizde büyükbaş hayvan üretimi mera üreticiliği tarzında değildir. Üreticilerin yüzde 71'i 10 başın altında hayvan beslemektedirler. Eski bir Tarım Bakanı demiştir ki: "Bir bölgeye düşen yağış yılda 60 santimetrenin altındaysa burada büyükbaş hayvan besiciliği yapılamaz." Türk köylüsü mucizeler yaratmaktadır.

Her ne kadar konu süt üretimi ise de aslında et üretimini de tartışmış oluyoruz, onu da tartışıyoruz. Sistemin verimli çalışması durumunda dişi buzağılar süt üretimi için bir tarafa ayrılacaklar, erkek buzağılar da kesime gidecekler; böylece vatandaşın et üretimi de karşılanmış olacak.

Sekiz on yıl önce çiftçi tarla ziraatı yanında üç-beş hayvan besleyerek bir miktar yan gelir elde ediyordu ve kendi kazancını, kendi ihtiyacını gideriyordu ancak günümüz şartlarında bu büyüklükteki bir besicilik ve hayvan bakıcılığı zarar ettirmektedir. AK PARTİ zamanında girdilerdeki aşırı artış küçük çiftçiyi, aile ziraatını bitirmiştir; pek çok aile süt üretimini bırakmak zorunda kalmıştır, öyle ki köylüler, ihtiyacı olan sütü satın almaktadır, bu aynı zamanda köylülerin süt tüketiminin de azalmasıdır.

Süt üreticileri sektörünün yaşadığı sorunlar on dokuz yıllık AK PARTİ iktidarında çözüme kavuşmamış, üreticinin mağduriyeti artarak devam etmektedir. İYİ PARTİ olarak bu sorunların çözümü ve mağduriyetlerin bir an önce giderilmesi...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayalım lütfen.

ARSLAN KABUKCUOĞLU (Devamla) - ...süt üreticilerinin sorunları karşısında yalnız olmadığının anlaşılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yanında olduğunu görmesi, konunun her yönüyle araştırılarak çözüm yollarının bulunması için Meclis araştırması açılmasını talep ediyoruz.

Saygılarımla. (İYİ PARTİ sıralarından alkışlar)