MAHMUT CELADET GAYDALI (Bitlis) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşülmekte olan 250 sıra sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin 2'nci maddesi üzerine söz almış bulunmaktayım. Sizleri ve kamuoyunu saygıyla selamlarım.

Değerli milletvekilleri, 2'nci maddeyle 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 63'üncü maddesinin 1'inci fıkrasında bazı değişiklikler öngörülmektedir. Burada yapılacak düzenlemeye göre daha önce yoklama kaçağı, bakaya, saklı, firar durumunda olanlar için uygulanan 1111 sayılı Askerlik Kanunu'nun 89'uncu maddesi yerine 7179 sayılı Askeralma Kanunu'nun 23 ve 24'üncü madde hükümleri uygulanacak.

Özetlenecek olursa 7179 sayılı Kanun'un 23'üncü maddesinde yer alan sevke ilişkin mazeretlerden biri bulunması durumunda, aynı kanunun 24'üncü maddesinde yer alan cezai sorumluluktan kurtulmaktadır. Bu durumda hem 1111 sayılı Kanun'un 47'nci maddesi hem de 7179 sayılı Kanun'un 23'üncü maddesi aynıdır. Değişiklik gerekçesi nedir bilemiyorum fakat bir gencin bakaya veya yoklama kaçağı durumuna düşmesi de maalesef çok kolay oluyor. Şimdi, bir genç daha üniversite sıralarında ya da üniversiteye hazırlanırken bakaya ya da yoklama kaçağı durumuna düşürülüyor. Yani kurumlar arasındaki ortak bir veri sağlanamadığı için, 20 yaşındaki birinden eğitim gördüğü kurumdan eğitim gördüğüne dair bir belgeyi alarak, askerlik şubesine giderek okuduğunu kanıtlaması beklenmektedir. Uzaya çıkmaktan bahsedildiği şu günlerde en basitinden kurumlar arasında bir veri bütünlüğünü dahi sağlayabilmiş değiliz. Bürokratik işlemlerin bu kadar yoğun olduğu bir ortamda, özellikle pandeminin de etkisi göz önüne alındığında kurumlar arası bir ortak veri ağının kurularak okuyan birinin ya da üniversiteye hazırlanan birinin bilgilerinin internet ortamında sağlanması önemlidir. Bakıldığı zaman ilk, orta ve lise eğitim dönemleri 18-19 yaşlarında tamamlanıyor. Mevcut askerlik düzenlemesinde "22 yaşına kadar üniversiteyi kazandın, kazandın; kazanamazsan askere gideceksin." mantığı doğru değildir. Yani liseden sonra gençlere üç yıl içerisinde üniversite sınavını kazanma zorunluluğu getiriliyor.

Bizim eğitimli ve kendini geliştirmiş nesle ihtiyacımız var. Zaten bir yıllık emeğini belli saate sıkıştıran bu yarışçı sistem içerisinde bir de yaş sınırlaması aslında potansiyeli yok etmektedir. Gençlerimiz sınava hazırlanırken aile baskısı, çevre baskısı, sınav stresi, istediği bölümü kazanamama kaygısı derken bir de askerlik kaygısı yaşamaktadır. Unutulmamalı ki eğitim bir haktır ve bu hakkın belli bir yaşla sınırlandırılması doğru değildir. Kabul edelim veya etmeyelim, ülkede milyonlarca genç, çalışarak ailesine bakmak zorundadır. Bir yandan iş hayatı, bir yandan eğitim görme çabaları askerlik yaşıyla aslında bir nevi engellenmektedir.

Değerli milletvekilleri, askerlik dediğimiz mekanizma parası olanın değil, ekonomik yönden zayıf ailelerin çocuklarının gitmekle yükümlü olduğu bir görevdir. Geçtiğimiz yıllarda dört yıl yurt dışında çalışan veya ikamet edenler 1.000 avro karşılığında askerlik görevini yerine getirmiş sayılıyorlardı. Fakat Türkiye'de yaşayan, çalışan birinin eğer gerekli yaş kriterlerini taşıyor ise askerlik görevini yerine getirmesi için 4.000 avro yatırması gerekiyordu, bu eşitsizlik aslında bugün de devam etmektedir. 2021 yılında yapılan düzenlemeyle bedelli askerlik fiyatı 40.000 TL, dövizli askerlik 4.400 avro yapıldı. Yani yabancı ülkelerde yaşayanlar iki, üç aylık asgari ücret karşılığı askerlik görevini yerine getirirken burada bedelli askerlik yapmak isteyenler on üç, on dört aylık asgari ücret karşılığı ödemek zorundadır. Bu yaklaşım doğru değildir ve herkese bir fırsat eşitliği sağlanarak bedelli askerliğin ekonomik yönden varlıklı ailelere sağlanan bir ayrıcalık değil, herkese geliriyle orantılı bir eşit hak olması gerekmektedir. Adil, herkesin gelir düzeyi dikkate alınarak bir bedelli askerlik mekanizmasının hayata geçirilmesi daha anlamlı olacaktır.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)