MUHAMMET NACİ CİNİSLİ (Erzurum) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; aziz milletimizi ve Genel Kurulumuzu saygıyla selamlarım.

Dün idrak ettiğimiz 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'mız kutlu olsun. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundaki ilk adım şüphesiz ki 19 Mayıs 1919'da atılmıştır. Ebet müddet yaşayacak devletimiz için tarihî bir başlangıç olan bu ilk adımla milletimizin azminin önünde hiçbir engelin duramayacağı tüm dünyaya ilan edilmiştir. Bizlere bağımsız yaşama onurunu sağlayan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını, istiklal kahramanlarımızı, şehitlerimizi rahmet ve saygıyla yâd ediyorum.

Sayın milletvekilleri, üzerinde söz aldığım maddeyle orta vadeli mali plan ve orta vadeli program belgelerinin "orta vadeli program" adı altında tek bir belge olarak düzenlenmesi amaçlanıyor. İlk kez 2005 senesinde 2006-2008 yılları için düzenlenen orta vadeli program, bir yandan Maliye Bakanlığının, bir yandan da lağvedilen Devlet Planlama Teşkilatının yetkilerinden dolayı 2 belge hâlinde hazırlanmıştı. Eğer süreç şeffaflıkla gerçekleşecekse görüştüğümüz teklifle belgelerin 1'e düşürülmesini yerinde bir karar olarak değerlendiriyoruz ancak belgelerin birleştirilmesi düzenlemesinin arkasına saklanılarak orta vadeli mali programdaki bilgilerin ortadan kaldırılması, paylaşılmaması ihtimaline karşıyız. Böylesi bir girişime karşı İYİ Parti olarak takipte olacağımızı da dikkatlerinize sunarım.

Diğer yandan, orta vadeli mali plan ve program belgeleri bütçe sürecini başlatırlar. Bütçe sürecini başlatan bir belgenin yılın sonuna doğru eylül veya ekim aylarında açıklanması hem büyük bir çelişki hem de büyük bir hata. Gelişmiş ülkelerde yeni yılın bütçe süreçlerine nisan, mayıs aylarında başlanıyor. Hâlihazırdaki mevzuata göre, her yıl bütçe çalışmalarının bir parçası olarak orta vadeli programın eylül ayının ilk haftasında, orta vadeli mali planın da eylül ayının 15'ine kadar hazırlanıp gönderilmesi gerekiyor ancak bu program ve planlar uzun yıllardır vaktinde hazırlanmıyorlar. Eylül ayı sonunda, ekim ayı başlarında paylaşıldığı yıllar oldu. Üstelik bütçe kanunu teklifi en geç 17 Ekimde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmak durumunda. Bu çerçevede, ilgili kamu kurumları, kuruluşları, kendilerine orta vadeli program ve orta vadeli mali plan gelmeden önce bütçelerini afaki bir şekilde hazırlamak zorunda kalıyorlar.

Ayrıca, 2021 yılı makroekonomik göstergeleri için 17 Ekim 2020 tarihinde bütçe teklifinde belirtilen verilerin tam bir yıl süresince geçerli olduğunu varsaymak başınızı kuma gömmek demektir. Bir yıl boyunca koyulan makroekonomik hedeflerin revize edilmemesi dünyada örneği bulunmayan bir uygulama. Bütün dünya yeni yıl başlamadan, eylül ekim aylarında koyduğu hedefleri, yeni yılın ilk yarısında "makroekonomik göstergelerin güncellemesi" ismiyle yineliyor, ülkemizde ise güncellemelerde yararlanılacak bir belge bulunmuyor. Verilere dayanan, resmî karşılığı bulunan bir güncelleme söz konusu değil maalesef. Yapılan, sadece beyanlara dayalı olarak gerçekleştirilen gözden geçirmeler. Bu tür düzenlemeler ise modern ülkelerde görülen, kabul gören bir uygulama hiç değil. Bu nedenlerle merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma süreci Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilen orta vadeli programın en geç mayıs ayı sonuna kadar Resmî Gazete'de yayınlanmasıyla başlamalı. Orta vadeli program, kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda gelecek üç yıla ilişkin verileri içermeli. Makro politikalar, ilkeler, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükler kaydedilmeli. Bütçe türleri itibarıyla toplam gelir, gider, denge ve borçlanma tahminleri paylaşılmalı. Kamu idarelerinin ödenek teklif tavanları belirtilmeli. Hükûmetin yeni üç yılda birinci yılı detaylı, kalan iki yılı da genel olmak üzere uygulayacağı politikalar, ilkeler, makroekonomik göstergeler kurumlarca bilinmeli. Kurumlar kendilerine verilecek ödenek teklif tavanları üzerinden bütçe teklifinde bulunmalılar.

Milletimizin vergileriyle oluşan bütçenin çok daha sorumlu, bilinçli ve özen gösterilen bir tavırla hazırlanmasını diler, Genel Kurulumuzu saygıyla selamlarım. (İYİ Parti sıralarından alkışlar)