| Konu: | Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan ilk kuruluş belgesi olan Amasya Genelgesi'ne ilişkin gündem dışı konuşması |
| Yasama Yılı: | 4 |
| Birleşim: | 94 |
| Tarih: | 22.06.2021 |
MUSTAFA LEVENT KARAHOCAGİL (Amasya) - Sayın Başkan, Genel Kurul, değerli vatandaşlarım; sizleri sevgiyle saygıyla muhabbetle selamlıyorum.
Amasya için "Tarih sahnesinden hiç silinmeyen şehir." diye söz edilir. Nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış, nice hükümdarlıklar kurmuştur bu şehir. Biraz hafızamızı tazeleyecek olursak, Ankara Savaşı'nın ardından, dağılan koskoca bir imparatorluk Fetret Dönemi'ne girmiş, parçalanan Osmanlı Devleti'nin bütünlüğü bu şehirden başlatılan harekâtla yeniden sağlanmış, âdeta Osmanlı Devleti 2'nci kez Amasya'dan kurulmuştur. Yani Amasya, hem Osmanlı İmparatorluğu'nun hem de Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasında en önemli mihenk taşı olmuş bir şehirdir. Devleti kuran irade 12 Haziran 1919'da yeniden tecelli etmiş, işgal altında parçalanmış ve paylaşılmış Osmanlı Devleti'nin yıkıntısı üzerinde yeni bir filiz olan Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Cumhuriyete ve bağımsızlığa, bu yolda, ilk durak noktası olarak Amasya vardır. Yedi düvel, yedi koldan Anadolu'yu işgal etmiştir. Basiretler bağlı, yürekler dağlıdır; zaman durmuş Türk'ün Şehnamesi'ni yazmak üzere beklemektedir. Yakın tarihimizde, 12-22 Haziran 1919'la altı kalın çizgilerle belirlenebilecek başka bir kayıt yoktur. Belki de bu tarih, diğerlerinin önüne geçerken kendiliğinden değil de tarihimizin şeklini belirleyişindeki özelliğinden kaynaklanmaktadır. Yollara halılar serilmiş, gönüller istiklale, gözler Havza yolundan gelecek Mustafa Kemal ve arkadaşlarındadır. Başta Amasya Müftüsü Hacı Hafız Tevfik Efendi olmak üzere, Amasya halkı yöneticileriyle Millî Mücadele güneşine kucak açılır. Hislere tercüman olan Tevfik Efendi "Paşam, bütün Amasya emrinizdedir, gazanız mübarek olsun." sözüyle tarihe geçer. (AK PARTİ sıralarından alkışlar) Ertesi gün Sultan Bayezid Camisi'nde cuma namazında kürsüye çıkan Abdurrahman Kâmil Efendi, özlü konuşmasında "Hiçbir şahsın ve makamın hikmeti mevcudiyeti kalmamıştır, yegâne çare-i halas halkımızın doğrudan hâkimiyeti ele alması ve iradesini kullanmasıdır." diyerek gelecekte hâkimiyetin kayıtsız şartsız milletin olduğunun müjdesini verecektir. İşte bu millî duruş karşısında Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşları son derece emin, kararlı ve vakur bir tavırla Amasya Tamimi'ni imza altına almışlardır. Bu tamimle "Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir." uyarısı ile "Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." inanç ve kararlılığı tüm dünyaya ilan edilmiştir. (AK PARTİ sıralarından alkışlar) Saraydüzü Kışlası'nda imzalanan bu şeref belgesi, Türk milletinin 12 Haziran 1919'da Amasya'dan filizlenen istiklal hasretinin Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu yolunda atılmış ilk adımı olup fiilen millî iradeye geçişin belgesidir. Tarihî akış 22 Haziran 1919'da Amasya'da değiştirilmiştir.
Değerli Genel Kurul, stratejik yönüyle bakıldığında ise istiklal beyannamesinin Amasya'da ilan edilmesinin önemli bir sebebi de dikkatlerden kaçmamalıdır. Bilindiği üzere Osmanlı Devleti'nde en üst irade padişahın iradesidir, en üst müstakbel irade ise şehzadelere aitti; İstanbul padişahın, Amasya ise şehzadelerin karargâhı idi. Padişah herhangi bir sebeple tahttan vareste kaldığı zaman yani İstanbul'daki güçlü irade inkıtaya uğradığı zaman onun yerini Amasya'da oturan şehzadenin iradesi alırdı. Bu yüzden, Mustafa Kemal'in istiklal beyannamesini şehzadeler şehri ve önemli kültür ve turizm merkezi olarak tarihimizdeki yerini alan Amasya'da ilan etmesi manidardır. Bu bakımdan diyebiliriz ki tarihin akışını değiştiren süreç, 22 Haziran 1919'da yayımlanan tamim de Amasya'da belli olmaya başlamıştır. Böylece Amasya, hukuken olmasa bile fiilen millî iradeye geçişin yapıldığı yer; Amasya Tamimi ise bunu belgeleyen bir vesika olarak cumhuriyet tarihimizdeki yerini altın harflerle almıştır.
Değerli milletvekilleri, bizler yüz iki yıllık bu muhteşem onuru yaşarken aynı zamanda omuzlarımıza da önemli sorumluluklar yüklendiğinin bilincindeyiz.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN - Buyurun, toparlayın.
MUSTAFA LEVENT KARAHOCAGİL (Devamla) - Amasyalıların verdiği varoluş mücadelesinden zaferle çıkan ülkemizde gecemizi gündüzümüze katarak kalkınma ve dev adımlar atma sürecini yaşamalı ve yaşatmalıyız. Millî mücadelede zoru başaranlara, millî, mahallî kahramanlarımıza layık olabilmek için çok çalışmalıyız; bu da bizim bugünkü millî mücadelemiz olmalıdır.
Bu amaç doğrultusunda büyük atılımlar yaptığımız da bir gerçektir. Tarihte "Şehzadeler Şehri" unvanını almış bu şirin şehrimizde Amasya Üniversitesinin açılması, havaalanımız, doğal gaz, çevre yolumuz, parçalı ve çift yönlü yollar, barajlar, göletler, tüneller gibi saymakla bitmeyecek önemli hizmetler on dokuz yıl gibi kısa bir süre içinde halkımızın istifadelerine sunulmuştur. Ecdadımızın canıyla malıyla tüm olumsuzluklara göğüs gererek bizlere emanet bıraktığı bu cennet vatanı bizler de gelecek nesillerimize bir millî mücadele ruhu içinde daha müreffeh ortamlara ulaştırmakla mükellefiz.
Saygılar sunuyorum. (AK PARTİ ve MHP sıralarından alkışlar)