MUSA ÇAM (İzmir) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Bakan, ben 63 yaşındayım bugüne kadar ne bir çek aldım ne de bir çek verdim, hiç hayatım boyunca çekle işim olmadı. Normal bordrolu bir insan olarak çalıştım ama çevremizde yaşayan insanlara baktığımızda onlarca insanın çekten muzdarip olduğunu görüyoruz ve yaşıyoruz. Özellikle 24'üncü Dönem Parlamentoda görev yaparken bu tutuklamalarla ilgili düzenlemeyi hep birlikte gerçekleştik. Ciddi bir sorun var, benden önceki konuşmacılar da bahsettiler. Çek ve senetlerle ilgili ciddi problemlerle ve sorunlar var ve bunun da adil ve eşit bir şekilde tarafları çok fazla yormayacak ve zor durumda bırakmayacak bir şekilde bir çözümün bulunması da Parlamentonun asli görevlerinden bir tanesi. Ama bakın, birkaç rakam vermek istiyorum. Bankalara ibraz edilen çek tutarı yılın ilk beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artarak 285 milyar TL oldu. Bu dönemde ibraz edilen çek adeti ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6 adet artarak 9 milyon olmuş. Yılın ilk beş ayında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin adedi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 oranında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin tutarı ise yüzde 3 oranında artmış. Parasal tutar 11 milyar TL olan 320 adet çeke yılın ilk beş ayında karşılıksız işlemi yapılmış. Aynı dönemde karşılıksız işlemi yapılan 1,5 milyar TL tutarında 51 bin adet çek daha sonra ödenmiş. Karşılıksız işlemi yapılan çeklerin ibraz edilen çeklere oranı, yılın ilk beş ayında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı geçen yılın aynı dönemine göre 0,3 puanlık artışla yüzde 3,5 olurken, tutar olarak 0,4 puanlık azalış ile yüzde 3,9 olmuş. Karşılıksız işlemi yapılan çeklerin il bazındaki dağılımı Mayıs 2016 yılında karşılıksız işlemi yapılan çek adedinin en fazla olduğu 5 il sırasıyla İstanbul, Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir olmuş. Tutar olarak en fazla karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bulunduğu iller arasında ilk sırada İstanbul yer alıyor, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa da bunları takip ediyor.

2016 Mayıs ayında tutar olarak karşılıksız işlem yapılan çeklerin ibraz edilen çeklere oranının en yüksek olduğu 5 il sırasıyla yüzde 10,7'le Hakkâri, yüzde 10,6'yla Şırnak, yüzde 8,5'le Mardin, yüzde 8,4'le Kırıkkale ve yüzde 8,08'le Niğde olmuş. Tutar olarak karşılıksız işlemi yapılan çeklerin ibraz edilen çeklere oranının en düşük olduğu iller ise Ordu, Erzurum ve Edirne. Buna bağlı olarak protesto edilen senetler ve tutarı da yılın ilk beş ayında protesto edilen 386 bin adet senedin parasal tutarı 4,3 milyar TL olmuş. Geçen yılın aynı dönemine göre ise protesto edilen senet adedi yüzde 1 oranında azalırken senet tutarı yüzde 19 oranında artmış. Protesto edilen senetlerin il bazında yılın ilk beş ayında adet olarak en fazla senedin protesto edildiği iller de İstanbul, Ankara, İzmir, Konya ve Bursa ilk 5 sırayı teşkil ediyor. Tutar olarak Türkiye genelinde protesto edilen senetlerin yüzde 29'unu İstanbul, yüzde 10'unu Ankara, yüzde 8'ini İzmir, yüzde 4'ünü Antalya ve yüzde 4'ünü de Konya oluşturmuş. Protesto edilen senetlerin tutar olarak en düşük olduğu iller ise Siirt, Bayburt ve Tunceli.

Şimdi, görülüyor ki ciddi bir sorun var. Bu sadece ödememeyle ilgili değil, Türkiye'nin işlerinin iyi gitmediğinde ipuçlarını gösteriyor. Yani, Türkiye'de ekonomi -tabii, gönlümüz her şey çok iyi olsun, büyüme oranı yüzde 7, yüzde 8 olsun ister- maalesef büyüme oranıyla orantılı olduğu için Türkiye'de son yıllarda ciddi anlamda çekle ilgili, ödemeyle ilgili problemler yaşanmaktadır. Dolayısıyla, burada Sayın Tanal'ın söylemiş olduğu konu, Adalet Komisyonunda da bu konunun hukukçular tarafından ciddi bir şekilde irdelenip de buraya getirilmesi çok daha iyi olabilirdi. Ama, bu konu önemli bir yaradır. Çek verenler, çek alanlar çok mutsuzlar ve bunların mutlaka ama mutlaka düzeltilmesi gerekiyor. Bununla ilgili de Komisyonumuzun adil ve en iyi bir şekilde çözüm üreteceğine inanıyor, teşekkür ediyorum.