KADİM DURMAZ (Tokat) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Değerli arkadaşlar, Sayın Bakanım; trafik akışının kontrol edilmesi, ulaşımın denetlenmesi ve trafik düzenini bozan araçlardan kaynaklanan kazaların önlenerek can ve mal emniyetinin sağlanması amacıyla geliştirilen ve kural ihlali yapan araçların sensörler aracılığıyla tespiti sonrası görüntü işleme yazılımlarıyla plakaları kaydedilerek ilgili kanunda öngörülen cezaya tabi tutulması için tasarlanan sisteme Trafik Elektronik Denetleme Sistemi yani TEDES deniyor. Birçok Avrupa ülkesi, Kuzey Kıbrıs, Azerbaycan gibi ülkelerde uygulanmakta ve bu sistem Türkiye'mize de yakın tarihte gelmiş durumdadır. Türkiye'de henüz 10 il ve ilçede kurulumu bulunan TEDES sistemleri uygulandıkları lokasyonlarda Maliye ve İçişleri Bakanlığına önemli bir gelir sağlarken, hasarlı ve ölümlü kazalarda ciddi bir azalma da rapor edilmiştir.

TEDES projeleri kapsamında trafik kurallarına uymayan sürücülerden elde edilen gelirin -eski uygulamaya göre- yüzde 70'i Maliye Bakanlığına, yüzde 30'u da ilgili belediyeye aktarılmaktaydı. İlgili bakanlıklara kaynak oluşturmak için düzenlenen torba yasa tasarısının 25'inci maddesine göre belediyelere ödenecek pay elektronik sistemlerin yatırım maliyetine ulaşınca yüzde 30 olan tutar "yüzde 5 olarak uygulanır." deniyordu ama herhâlde kabul edilecek, yüzde 10'la devam edecek.

Kurulan sistemlerin aylık bakım ve destek maliyetleri lokasyonuna göre yüzde 2 ile 4 oranında değişkenlik göstermek durumundadır. Belirlenmiş olan yüzde 10'luk bu rakamın belli oranda bakım ve işletme maliyetlerini karşılaşacağı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, belediyelerin ek kaynaktan öteye yeni düzenlemeyle sıkıntıya düşeceği de tahmin edilmektedir.

Neyi getiriyor? Kara yollarında can ve mal güvenliğini sağlamak için kurulan izleme ve görüntüleme sistemlerini, trafik kurallarına uyulmasını sağlayarak güvenli ortamlar oluşturmak, can kaybı ve maddi hasarlı kazaları azaltmak, dünyanın birçok ülkesinde -ki, otuz yıldır uygulayan ülkeler var- kurallara uymayan sürücülere parasal yaptırımlar getirmekte. Ülkemizde de 2012 yılında başladı. 2018 yılında tahminî hedef yüzde 85, 2020 yılında ise yüzde 100'üne TEDES'in monte edilmesi hedeflenmekte. Elde edilen gelirler bölgeye, ilgili devlet birimlerine de ek gelir sağlıyor. Ana amaç, yaşam kalitesini artırmaya yönelik kontrol mekanizmasını kurmak. 2018 yılında kaza oranlarında yüzde 70 oranında azalma, millî gelir anlamında da 18 milyar TL'lik bir gelir elde etme beklentisi var. Maddi ve can kayıplı kazaların azalmasını sağlamak, trafik kurallarının denetimini sağlamak için görevlendirilen personel sayısında da ciddi bir azalmanın sağlanacağı tahmin ediliyor. Bu boyutuyla da devlette belli bir maddi yükün de azalmasını sağlıyor.

Yine, bölgenin trafik bazında daha güvenli olmasını, halkın bölgesinde daha rahat hareket edebilmesini sağlıyor. Yasal olmayan vakaların azalmasına da ciddi oranda katkıda bulunuyor. Hem sürücülerin hem de yayaların daha güvenli, rahat ve saygılı seyahat etmeleri böylece planlanmış oluyor. Belediyelerin ek gelirleriyle yaşanan kentlerin yaşam standardını artırma, insanlara kentlerde daha medeni, daha kurallı yaşama noktasında ciddi eğitim bazlı katkılar da sağlanmaktadır.

Bana göre hükûmetlerin görevleri bu planlanan yatırımları kısmaktan öteye... Yerel yönetimlere önem veren bir anlayışla yola çıkan AKP iktidarlarının bunu kısıtlamasını son derece yanlış buluyorum. Ayrıca, birtakım değişikliklerle bunu zorlaştırmak, belediyeleri etkin değil de merkezî Hükûmeti denetim bazlı daha etkin kılmanın da çok doğru olmayacağı kanaatindeyim.

Bu konuda uygulaması olan bir ilden elimize gelen bir örnek var. Bakın, şöyle istatistik bazlı bilgi verebilirsek: Ölümlü ve yaralanmalı, maddi hasarlı kazalarda yaklaşık olarak iki yıl içerisinde yüzde 30 düzeyinde bir azalmanın olduğu tespit edilmiş. Hâl böyle olunca, hedefe doğru giden, sonuçta da alana verimli izler bırakan bu düzenlemenin, bu zorlaştırmayla değil yerel yönetimlerin görüşü alınıp o doğrultuda normal hâlinin muhafaza edilmesinin daha yararlı olacağı kanaatindeyim.

Teşekkür ederim.