TAHSİN TARHAN (Kocaeli) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, Komisyonumuzun değerli milletvekilleri ve değerli katılımcılar; Yüksek Teknolojiler Araştırma Merkezi ve Bilim, Teknoloji ve Sanayi İcra Kurulu Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde söz aldım. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Ben de 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü'nü kutluyorum. Dün Bursa'da kaybettiğimiz canlara Allah'tan rahmet, ailelerine sabır diliyorum.

Bu tasarı, TÜBİTAK'la ilgili olarak temel bazı değişikliklerin yapıldığı ve yeni bazı oluşumları öngören bir tasarı olarak önümüze geldi.

Tasarının içeriğine geçmeden önce özellikle şunu belirtmek istiyorum: Köklü değişikliklerin öngörüldüğü bu ve benzeri tasarıların referandum gibi bir sürecin öncesine sıkıştırılması doğru değil. Türkiye'de Anayasa, referandum çalışmaları varken, Türkiye buraya odaklanmışken bu tasarı ne kadar detaylı, ayrıntılı incelenecek bilemiyoruz. Bu nedenle bu tasarı referandumdan sonra gündeme gelseydi daha iyi olurdu.

Tasarının içeriğiyle ilgili olarak: Tasarı TÜBİTAK'ı ikiye bölen bir anlayışla hazırlanmış. Bir tarafta Başkanlık birimi var, orası kaynağı sağlayan birim. Diğer tarafta YÜTAM, tüm enstitüler devrediliyor ve araştırma geliştirme faaliyetlerinin bu birimde yapılması öngörülüyor.

Öncelikle tasarıda YÜTAM, bu merkez kamu tüzel kişiliğini haiz, personeli özel hukuk hükümlerine tabi, iyi niyetli bir değerlendirmeyle burada çalışacak kişilerin istihdamında yaşanabilecek sorunları baştan önlemek için bunlar getirilmiş. Devamında merkezin özerk yapısından söz ediliyor. Ancak Başkanını, hatta yönetim kurulunu Başbakanın belirlediği bir merkezin özerkliğinin elbette sorgulanması gerekir. Bari yönetim kurulunu Bilim, Sanayi Bakanı ile Başkan belirlesin.

Bir başka konu: Başkanı insan kaynakları uzmanı hâline büründüren düzenlemeler var. Neden belli kriterleri kendiniz yasayla getirmiyorsunuz?

Sayın Bakan, bu tasarıyla önemli muafiyetler sağlanıyor. Tabii ki sağlansın. Bilim ve teknolojiyle uğraşan bu yapıların bürokrasinin içinde boğulmasını biz de istemeyiz. Ancak bu muafiyetlere eklenen denetimsizlik doğru bir yaklaşım değil.

Bakın, denetimsizlik nerelerde var? Madde 4'te YÜTAM bünyesinde elde edilen tüm fikrî ve sınai mülkiyet haklarının bedelsiz devredilmesi ve lisans izni verilecek.

Madde 9'la YÜTAM Devlet İhale Kanunu'na tabi olmayacak.

Madde 13'le AR-GE ve teknoloji özel hesabından yapılan harcamalar 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na tabi olmayacak.

Sayısız defa söyledik, bilimin, teknolojinin gelişmesi özgür araştırmaların yapılması için destek, teşvik ne varsa katkı sunmaya hazırız dedik ama denetimsizliği hiçbir zaman savunmadık. Çünkü bir işin denetimsizliği karmaşayı beraberinde getirir. O nedenle mutlaka bir denetim mekanizması olmalıdır. Özel şirketler de dahi bağımsız denetim şirketleri var, o şirketler tarafından denetleniyor. Bu konuda bir açıklık getirilsin.

Sayın Bakan, bu tasarıda TÜBİTAK bünyesinde faaliyet gösteren enstitüler YÜTAM'a devrediliyor. Üstelik YÜTAM'ın görev ve yetkilerini belirleyen maddeyle bu enstitülerin faaliyetlerinin kapsamı ciddi şekilde daraltılmaktadır. Oysa bu enstitülerin her birinin kendi alanlarında önemli çalışmaları olduğu basına yansımaktadır, basından okuyoruz. Hatta Hükûmet üyeleri tarafından da ifade edilmektedir. Özellikle Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsünün yaptığı çalışmalar bilinmektedir.

Millî savunmamızda önemli olduğu bilinen hassas güdüm kiti, nüfuz edici bomba, satha atılan orta menzilli füze SAGE tarafından gerçekleştirilmiştir.

Yerli ve millî olmayı önemsiyorsak yerli ve millî araştırmanın önünü kesecek bu düzenlemeyi tekrar gözden geçirmemiz gerekecektir.

Askeri operasyonlarda kullanılan bu sistemlerin seri üretimi ASELSAN, ROKETSAN ve Makine Kimya tarafından yapılmaktadır. O nedenle bu enstitülerin devri çok büyük sorun yaratacaktır.

Yani şöyle açıklık getireyim: Bilim, teknoloji, araştırma, geliştirme, uygulama. Özellikle SAGE'de uygulamalar da var. Yani orada denemeler var. Bu denemeler uygulanıyorsa Millî Savunma Bakanlığı tarafından yapılmalı, hatta SAGE gerekirse Millî Savunma Bakanlığına bağlanmalı.

Bu noktada, TSK'da açılacak bir ürün geliştirme ya da benzeri büyük projelerin ihalesine SAGE girebilecek mi? Savunma sanayisi çok önemli bir alan. Bu konuda Savunma Sanayi Müsteşarlığından görüş alınmış mıdır? Alındıysa Müsteşarlığın görüşü nedir? Hatta bir temsilci varsa bize detaylı bir açıklama yapmasını isteriz.

Sayın Bakan, geçtiğimiz hafta yapılan sunumda bizlere danışmanlık şirketiyle çalıştığınızı aktarmıştınız. Bu şirket bir Türk şirketi miydi, yoksa yabancı bir şirket miydi? Bu konuda bir açıklama yaparsanız memnun oluruz.

Yine, bu enstitülerle ilgili olarak çalışma yaptıkları alanlarla bağlantılı olarak ilgili bakanlıklara bağlanmaları da daha doğru olacaktır diye düşünüyorum. Örneğin, burada tasarının geçici 1'inci maddesiyle düzenlenen devirlere dair hüküm bu kapsamda yeniden ele alınmalıdır. Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü Uzay Ajansına da devredilebilir. SAGE, BİLGEM gibi enstitüler Millî Savunma Bakanlığına devredilebilir. Bu sayede çalışma alanlarının daraltılması riski ortadan kalkacaktır.

Bunun yanında, savunma sanayisinde en dikkatli olunacak konu olan "Millî güvenlik konusunda güvenlik zafiyeti var mı, yok mu?" diye sorulacak soruları baştan engellemiş olursunuz.

Bir nokta daha... Bu enstitüleri daha fazla verim alacağınız, fikirlerin özgürce geliştirilebildiği birimler hâline getirmiş olursunuz Sayın Bakan.

YÜTAM'ın özerk yapısına uygun bir başkan ve yönetim kurulu belirleme yöntemi geliştirilsin. Bir denetim mekanizması getirilmesi gerekir. Enstitülerin faaliyet alanları daraltılmamalıdır. Enstitüler ilgili bakanlık ya da birimlere bağlanmalıdır. Fikri ve sınai mülkiyet haklarının bedelsiz devredilmesi hükmü kaldırılmalıdır.

Kısaca belirttiğim başlıklarda değişiklik önergelerimizi yeri geldiğinde sunacağız. Ancak bu konuda tarafsız ve katkı sunma amacıyla hareket ettiğimizi bilmenizi ve önergeleri bu şekilde değerlendirmenizi talep ediyoruz.

Teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum.