MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Aslında, bu önergeyi, bizim kanun teklifimizin ruhu içerisinde var olan bir şey için koyduk. Ben şöyle düşünüyorum: Türkiye'de işletme -bu, küçük işletme de olabilir, esnaf sanatkâr işletmesi de olabilir, en büyük AVM de olabilir- bir bilgi, ekonomik gerekçe ve kentin bu konudaki talepleri dikkate alınarak açılmalıdır.

Bakınız, esnaftan başlayalım. Esnafta bir kentin bilgi sistemi sahibi olmadan, işte, şu meslek para kazanıyor deyip birçok iş yeri açan arkadaşlar var. Bizim İzmir'de Başkanlığım döneminde başlattığımız bir çalışmayı şu an İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği tamamladı İzmir Kalkınma Ajansından aldığı kaynakla. Tüm kentteki, İzmir kentindeki her meslekten hangi sokakta ne kadar var biliyoruz biz. Bütün, basıyorsunuz, her sokaktaki her bilgiyi biliyor. Bunun ne faydası var? Sicile yeni kayıt için gelen esnafa diyoruz ki: "Nerede açacaksın?" "Buca 572 Sokak'ta yer açacağım." "Ne açacaksın?" "Ben kuaför dükkânı açacağım." "Ya, o sokak ve çevresinde 10 tane kuaför dükkânı var. Senin açacağın dükkân çok verimli olmaz. Bunun yerine başka bir yerde, şu sokaklarda daha az var, orada açsan daha verimli olur."

Şimdi, tabii ki bu bilgiye varana kadar... Biz bunu Avrupa'nın birçok kentinde yaptığımız çalışmalarda gördük. Avrupa'nın bazı kentlerinde sınırlama var, bazısında da şöyle demiş: "Sen açabilirsin o sokakta ama esnafa verdiğim teşviklerden, benim uygun görmediğim sokakta açarsan seni yararlandırmam. Çünkü sen mevcut pastaya zaten yeterli sayıda talep eden işletme varken, girip o pastadan boşu boşuna yer almaya çalışıp diğerlerinin işine zarar veriyorsun. Ben bunun için sana onu açmayı tavsiye etmiyorum ama açarsan da karışmam." diyor bazı ülkeler. Bazı ülkeler de diyor ki: "Açamazsın."

BAŞKAN - Siz İzmir'de başarabildiniz mi bunu?

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - İzmir'de bizim yasal yetkimiz yok kapatmaya. Biz sadece bilgilendirme yapabiliyoruz. İzmir'de diyoruz ki: "Arkadaş, bu dükkânları buraya açarsan bu iş yeri olmaz."

Şimdi, bu noktada aynı şey AVM'ler için de geçerli. Siz Gaziantep'ten örnek verdiniz "AVM kapandı." diye. Niye kapandı? İş yapmadı, lokasyonu uygun değil.

BAŞKAN - Para kazanmadığı için.

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Lokasyonu uygun değildir, şey değildir... Kent bilgi sistemini ve ticari lokasyonu yaptıysanız oradaki yaşayan insan nüfusunu, o nüfusun alım gücünü, o çerçeve içerisinde açılıp açılmaması gerektiğini...

Şimdi, ben biliyorum ki büyük kentlerde müthiş AVM'ler açılıyor. Bakın, İstanbul'daki AVM sayısı, Londra, Paris, Berlin'deki AVM sayısından fazla, biliyor musunuz? Bu 3 tane Avrupa kentinden fazla. Evet, çok net söylüyorum. Bu anlamıyla biz niye diyoruz ki iş yeri açılmasında bir kurul oluşsun, bir yetkilendirme olsun, iş yeri açılışına kentin ticari, stratejik planları yapılıp, o plan çerçevesi içerisinde yeterli mi değil mi... AVM yatırımları da, bir esnaf dükkânının açılması da bir bilgi sisteminin içerisinde doğru değerlendirmelerle yapılırsa o bölgedeki esnafa zarar vermez. O bölgede 1 AVM varsa, 2 tane, 3 tane AVM varsa, 5'inci AVM'yi açmanın gereği yok ki, 3 tane AVM ihtiyacı görüyor zaten çağın koşullarına göre. "Açmayın kardeşim bir daha" demesi lazım kurulların. Biz, bu mantığı bu kanunun ruhuna yerleştirmeliyiz arkadaşlar. Bu kanunun temel ruhu bu. Mevcut ticari potansiyeli...

Biri geliyor, mevcut potansiyelin içinin tam ortasına giriyor, mevcutların yaptığı bütün yatırımları yok ediyor, kendi yatırımıyla belki kendisi başarılı oluyor, gücüyle bilmem nesiyle. Bu noktada, biz "norm iş yeri sayısı" derken kastettiğimiz olay budur. Norm iş yeri sayısı bakkalda da geçerli, berberde de geçerli, kuaförde de geçerli, AVM'de de geçerli olmalı ve bir kurul bu işin olabilirliğini ve ticari rantabilitesini doğru tespit etmede bilgi sistemini ortaya koymalı. Bunun tercihi tabii ki şu olabilir: Bazısına teşvikler verirsiniz, yapanlara yapmayanlara, ona göre koymak lazım. Bunlar önemli şeyler. Bu önerge değişikliğini vermemizin nedeni, ileride iş yeri açılışının bir kurul tarafından yapılması. Bu kurul kimlerden oluşmalıdır? İlin valisi, yani merkezî hükûmeti temsil eden ilin valisi, yerel yönetimi temsil eden belediye başkanı, o bölgedeki ticaret odası varsa sanayi odası, esnaf odaları birliği, tüketici derneği, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının oradaki sanayi ticaret il müdürlüğünden oluşan 7 kişilik bir heyet vasıtasıyla bu kurul oluşmalı. Bu kuruldan daha objektif bir kurul olamaz.

METİN KÜLÜNK (İstanbul) - Belediye nerede?

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Saydım, belediye de var.

BAŞKAN - Belediyeyi de saydı, Vali Bey'den sonra belediye dedi.

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Vali, belediye başkanı, ticaret odası, sanayi odası, esnaf odaları birliği, ondan sonra, tüketici derneği, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının sanayi ticaret il müdürlükleri. Şimdi isimleri değiştiği için...

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANI NURETTİN CANİKLİ (Giresun) - Gümrük ticaret il müdürü.

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Gümrük ticaret il müdürü mü oldu, ne oldu?

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANI NURETTİN CANİKLİ (Giresun) - Ticaret il müdürü.

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Ticaret il müdürü oldu, gümrük olmadı.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANI NURETTİN CANİKLİ (Giresun) - Ticaret il müdürü, evet.

MEHMET ALİ SUSAM (İzmir) - Ticaret il müdürüyle beraber 7 kişiden oluşacak. 7 kişinin verdiği karar da o kentte... Zaten o 7 kişilik yapı kentin imar planını oluşturuyor, valilik vasıtasıyla her türlü ticari bilgiyi ve merkezî hükûmetin o bölgede ayırdığı bütçelerde gelişme standardını biliyor, ticaret odaları üye sayısını biliyor, sanayi odası biliyor, esnaf birliği biliyor, tüketici talebini istiyor, biliyor. Böyle bir kuruluşla bunu yapmak bu kanunun ruhunun en önemli noktası. Onun için bunun bu kanunda olmasını uygun görürseniz istiyoruz.