MİLLÎ EĞİTİM BAKANI İSMET YILMAZ (Sivas) - Teşekkür ediyorum.

Muhterem Başkanım, milletvekili arkadaşlarım; Türkiye Büyük Millet Meclisi Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Yeni Bağımlılık Türlerinin Araştırılarak Bağımlılığın Nedenlerinin ve Alınacak Tedbirlerin Tespit Edilmesi Maksadıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu hayırlı uğurlu olsun. Başkanını ve üyelerini tebrik ediyorum.

Gerçekten, ülkemizin gündemine girmiş ve tek bir kişiyi bile etkilese mutlaka bir şeyler yapmamız gereken bir alan. Bundan dolayı da her bakanlığı ve herkesi ilgilendiren bir konu. Hiç kimse bu alandan muaf, korunmuş değildir. Dolayısıyla da el birliği içerisinde, bütün kurumların iş birliği içerisinde iyi bir çalışma yapılırsa Türkiye iyi bir mesafe alır diye düşünüyorum.

Bizleri de davet ettiğiniz için sonsuz teşekkür ediyorum.

Tabii, nerede bir eksik? Biz hep şunu söylüyoruz, bu her alanda doğru: Eğer bugün Türkiye'de bir ilerleme varsa, hangi alanda olursa, her şeyde mutlaka eğitimin bir katkısı vardır diyoruz. Ama gerileme de varsa, eksiklik de varsa mutlaka onda da eğitimin payı olduğunu düşünüyoruz. Nerede ne eksiklik varsa eğitim şart. Ne yapılması lazım? Eğitimin biraz daha kaliteli olması. Ne yapılması lazım? Bu konuda öğretmenlerin, eğitimcilerin, sınıf öğretmenlerinin, rehber öğretmenlerin biraz daha özen göstermesi lazım, biraz daha gayretli olması lazım, Millî Eğitim Bakanlığının gereken sorumluluğu üstlenmesi gerekli. Her konuda mutlaka Millî Eğitim Bakanlığının yapacağı bir şey vardır diyoruz. Eğitim şart.

Muhterem Başkanım, Komisyonumuzun değerli üyeleri; eğitim en genel şekilde, istendik yönde davranış değişikliği süreci veya kültürlenme süreci olarak tanımlanmaktadır. İster bir davranış değişikliği süreci isterse kültürlenme süreci olarak tanımlansın, her iki durumda da öğrencilerin hayatta karşılaşacakları sorunlar karşısında güçlü bir biçimde mücadele edebilmeleri için olumlu tutum ve davranış geliştirmeleri önem kazanmaktadır. Bu çerçevede, öğrencilerin her türlü zararlı alışkanlıklardan ve bağımlılıklardan kaçınmalarını sağlamak da eğitim sisteminin temel görevlerindendir.

Son yıllarda, ülkemizde özellikle öğretim programlarında yapılan güncelleme çalışmalarıyla değerler eğitimi de ön plana çıkarılmıştır. Her seviyedeki öğretim programı için 10 kök değer belirlenmiştir. Adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik olarak belirlenen bu kök değerlerin tamamı öğrencilerimizin kötü alışkanlıklar edinmelerini önlemeyi, bağımlılıktan korunmalarını sağlayıcı tutum ve davranışları kazandırmayı amaçlamaktadır. Arkadaşlarımın da göreceği gibi evrensel değerlerdir. İçimizdeki hiç kimse adalet olmasın, dostluk olmasın, dürüstlük olmasın, öz denetim olmasın, sabır olmasın, saygı olmasın, sevgi olmasın, sorumluluk olmasın, vatanseverlik ve yardımseverlik olmasın diye bir şey söylemez. Bilin ki bu değerlerin hemen hemen her biri Avustralya'da da aynıdır, Yeni Zelanda'da da aynıdır yani evrensel değerlerdir.

Aynı şekilde, öğretim programlarımızda yer alan temel yetkinlikler arasında yer alan sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yetkinlik bireylerin farklılaşan toplum ve çalışma hayatına etkili ve yapıcı biçimde katılmalarına imkân tanıyacak, gerektiğinde çatışmaları çözecek özelliklerle donatılmasını sağlayan tüm davranış biçimlerini de kapsamaktadır.

Milli Eğitim Temel Kanunu'muzda var çok açık bir şekilde, millî eğitimin genel ilkeleri olarak, Türk millî eğitiminin genel amacı: Türk milletinin bütün fertlerini, istisnasız, hiç kimseyi geride bırakmadan millî, ahlaki, insani, manevi, kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; yine, Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen, bilincinde olan, bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı bir şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere sahip olmak, topluma karşı sorumluluk duyan, yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek; yine, öğrencilerimizi hayata hazırlamak ve onların kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna da katkıda bulunacak şekilde yetiştirmek, Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak, nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmak için evlatlarımıza eğitim veriyoruz.

Öğretim programlarının konu ve kazanımları arasında her seviyede zararlı alışkanlıktan korunma; sigara, tütün, alkol ve zararlı alışkanlıklardan korunma; alkol, uyuşturucu ve uyarıcı maddelerden uzak kalmanın önemi; teknoloji bağımlılığının zararları, Kızılay ve Yeşilay gibi kamu yararına çalışan kurumların önemi gibi konulara da yer verilmiştir.

Bağımlılık ve ilişkili konular, farklı derslerin programlarının uygun yerlerinde, konunun ele alınışına uygun şekilde, uygun bir seviyelendirme ve konunun farklı boyutlarına yönelik bilgi, tutum ve davranış kazandırıcı şekilde yer verilmektedir. Özet olarak, yerinde, yeterlice; ne çok fazla aşırı ne de çok az.

O hâlde, Millî Eğitim Bakanlığının bu mücadelede üstlendiği sorumluluk öğretim programlarında buna karşı bir bilinç oluşturmak, oluşan farkındalığın seviyesini artırmak.

Temel eğitim düzeyinde öğretim programında bağımlılık konusunu nerelerde, nasıl alıyor, onun hakkında da biraz bilgi vermek isterim. Temel eğitim düzeyinde, ilkokul ve ortaokulda, fen bilimleri dersi programında, 4'üncü sınıfta, alkol ve sigara kullanımının insan sağlığına olumsuz etkilerinin farkına varmasını istiyoruz öğrencilerimizin. Yakın çevresinde sigara kullanımını azaltmaya yönelik sorumluluk üstlenmesini istiyoruz. Yakın çevresindeki kişilere sigaranın sağlığa zararlılığı konusunda uyarılarda bulunmasını istiyoruz. Yine, 6'ncı sınıfta, sistemlerin sağlığı için yapılması gerekenleri araştırma verilerine dayalı olarak tartışmasını, sistem hastalıklarından Türkiye'de en sık hastalıklara değinilmesini, bilinçsiz ilaç kullanımının da zararlarını, alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıkların insan sağlığına etkilerine değiniliyor. Alkol ve sigarayla mücadelede Yeşilaya vurgu yapılması isteniliyor ve ilk yardımla da temel bilgiler veriliyor.

Komisyonun değerli Başkan ve üyeleri şunu da fark etmişlerdir ki bütün bu zararlı alışkanlıklara başlamanın ilk aşaması herhâlde sigarayla başlıyor. Dolayısıyla, bizim gözlemlediğimiz, eğer sigaradan uzak kalıyorsa diğerlerine hiç yanaşmıyor ama bir sigara, o, âdeta bir kapının açılması, pencerenin açılması gibi yani matruşkanın en dışındaki halka gibi, onu geçtikten sonra adım adım diğerlerine doğru gidiyor.

Yine, "Şehrimiz" denen bir dersimiz var, bunun öğretim programına ilişkin kazanımlar ve açıklamalar bölümünde öğretmenlerimize talimatımız şudur ki: Şehirde yaşamak fırsatlar oluşturuyor ama aynı zamanda riskler içerdiğini de ifade ediyoruz. Eğitim, sağlık, iş, sanat ve sosyokültürel imkânların yanı sıra çevresinde oluşabilecek tehlikeler açıklanarak tütün, alkol ve madde bağımlılığından nasıl korunabilecekleri konusunda da bilgi vermelerini istiyoruz.

Yine, görsel sanatlar dersimiz var. Bu dersin öğretim programında öğretmenlerimize, bu dersi uygularken hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiğini bir talimat olarak veriyoruz. Burada derslerin, öğrencinin çevresinde gördüğü, dünyayı içine alan ve öğrencinin ilgisini çekebilecek nitelikte güncel olaylarla; teknolojik gelişmeler, sağlıklı beslenme, zararlı alışkanlıklar ve korunma yollarıyla ilişkilendirmesini istiyoruz.

Yine, hayat bilgisi dersi ta ilkokul 1'den başlar. Yine, bunun öğretim programının özel amaçlarında millî, manevi ve insani değerleri yaşantısal hâle getirmesini, kişisel gelişimini sağlamak için yapması gerekenlerin farkında olmasını, kişisel bakım becerilerini geliştirmesini, sağlıklı ve güvenli yaşam sürme bilincini edinmesini istiyoruz. Yine, öğrencilerimizin kendisini korumasını, sağlığını korumasını istiyoruz. Yine, ilişkili kazanımlar ve açıklamalar bölümünde de sağlıklı büyüme ve gelişme ile kişisel bakım, spor, uyku ve beslenme arasındaki ilişkiyi fark etmesini; bilgisayar, televizyon, teknolojik araç ve gereçleri güvenli bir şekilde kullanmasını istiyoruz. Bilgisayar, televizyon, cep telefonu, tablet, oyun konsolu ve elektrikli ev aletleri gibi elektronik araç ve gereçlerin güvenli kullanımı üzerinde durulmasını, internet ve bilgisayar oyunları gibi teknoloji bağımlılığına neden olabilecek durumlar karşısında dikkatli olunması gerektiğinin vurgulanmasını istiyoruz.

Yine, bilişim teknolojileri ve yazılım dersi var. Bu dersin de öğretim programına ilişkin kazanımlar ve açıklamalarda bilişim teknolojilerini kullanmanın beden ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerini ve olası belirtilerini açıklamasını; ergonomi ilkeleri, internet, teknoloji ve oyun bağımlılığı üzerinde özellikle durulmasını; hatalı kullanıma bağlı boyun kaslarında ağrı ve tutulma, gözlerde yorulma, duruş bozuklukları meydana gelebileceğinin açıklanmasını; bilişim teknolojilerinin beden ve ruh sağlığına etkilerini yorumlamasını; teknoloji bağımlılığının sağlık ve zaman kaybına yol açabileceğinin vurgulanmasını; aile ve sosyal çevreye ayrılan zamanın sanal ortam etkinliklerine ayrılan zamandan daha değerli olduğunun vurgulanmasını; teknolojiyi kullanırken zamanını da etkili bir şekilde yönetme üzerinde durmasını istiyoruz.

Yine, beden eğitimi ve spor dersi öğretim programının ilişkili kazanımlar ve açıklamalar bölümünde fiziksel etkinliklerde yiyecek ve içecek seçiminde bilinçli tüketici davranışları sergilemesini, hangi besin desteklerinin yararlı -vitamin B grubu, vitamin C ve vitamin D, mineraller, kalsiyum, magnezyum, sporcu içeceği ve benzeri- hangi besin desteklerinin zararlı -aşırı protein destekleri, enerji içecekleri gibi- olduğunun açıklanmasını istiyoruz.

Oyun ve fiziki etkinlikler dersimiz var. Bu dersin öğretim programının özel amaçları bölümünde oyun ve fiziki etkinlikler dersinde öğrencilerin oyun ve fiziki etkinlikler yoluyla hayatları boyunca kullanacakları temel hareketler, aktif ve sağlıklı hayat becerileri, kavramları ve stratejileriyle birlikte bunlarla ilişkili hayat becerilerini ve değerleri geliştirerek bir sonraki eğitim düzeyine hazırlanmalarını istiyoruz. Aktif ve sağlıklı hayat alışkanlığı kazanmasını da istiyoruz.

Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programında da var. Yine, bu programın ilişkili kazanımlar ve açıklamalar bölümünde öğretmenimizden bilgi olarak şunu istiyoruz: İslam dininin yasakladığı zararlı alışkanlıkları ayet ve hadislerden örnek vererek açıklamalarını, sigara kullanmak, alkollü içki içmek, kumar oynamak, uyuşturucu madde kullanmak ve zararlı alışkanlıklara bu kapsamda yer verilmesini, zararlı alışkanlıkların bireysel ve toplumsal hayat üzerindeki olumsuz yansımalarına değinilmesini, zararlı alışkanlıkların başlama sebeplerinin sorgulanmasını, zararlı alışkanlıklardan korunma yollarının tartışılmasını, zararlı alışkanlıktan herkesin kaçınmaya istekli olmasını, yine, İslam dininin temel esaslarının, can, nesil, akıl, mal ve din emniyetiyle ilgili, ortaya koyduğu hedef ve ilkeleri analiz etmesini, canın korunmasında iş sağlığı ve güvenliği, malın korunmasında haksız kazanç, aklın korunmasında zararlı alışkanlıklar, neslin korunmasında aile kurumunun önemi gibi konulara da mutlaka değinilmesini istiyoruz.

Yine, insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi öğretim programımız var. "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar"da haklarıyla ilgili kendi yaşamlarından örnekler verilir. Nedir? Can hakkı, beden ve mal dokunulmazlığı, yaşam hakkı, düşünce hakkı, inanç ve ifade özgürlüğü, yaşama, çalışma, sağlık, eğitim, oyun, dinlenme ve benzeri haklar üzerinde durulmasını istiyoruz. Türkçe dersi öğretim programında uygulamada dikkat edilecek hususlar konusunda temalar ile sağlık ve spor var. Beden eğitimi, beden sağlığı, beslenme, dengeli beslenme, hareketlilik, hastalıklardan korunma, ilaç kullanımı, ilk yardım, öz bakım, ruh sağlığı, sağlıklı beslenme, sağlıklı yaşam, spor kültürü, sportmenlik, temizlik, uyku ve benzeri hususlara öğretmenlerimizden öğrencilerimizin dikkatinin çekilmesini istiyoruz. Sosyal bilgiler dersi öğretim programı var, "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar" bölümünde kurumların ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına ve sosyal yaşamdaki rollerine örnekler verilmesini, Yeşilay gibi kamu yararına çalışan yarı resmî kurumlar ile vakıf ve derneklerin de çalışmalarına bu kapsamda değinilmesini istiyoruz. Lise düzeyinde de beden eğitimi ve spor dersi öğretim programında beden ve ruh sağlığını olumsuz etkileyen alışkanlık ve bağımlılıklardan uzak durulmasını, "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar" bölümünde beden ve ruh sağlığını olumsuz etkileyen alışkanlık ve bağımlılıkların zararlarının açıklanmasını, madde bağımlılığı ve zararlı alışkanlıkların sporcular üzerindeki olumsuz etkilerinin de açıklanmasını istiyoruz.

Yine, kime ders öğretim programınız var. Bu dersin "İlişkili kazanımlar ve açıklama" bölümünde ilaçların farklı formlarda kullanılmasının nedenlerinin açıklanmasını, piyasalardaki formlarının -hap, şurup, iğne, merhem- temel özelliklerine değinilmesini, yanlış ve gereksiz ilaç kullanımının insan sağlığına, ülke ekonomisine, çevreye verdiği zararların da öğrencinin dikkatine getirilmesini istiyoruz.

Yine, sağlık bilgisi ve trafik kültürü dersi var. Bu dersin öğretim programında "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar" bölümünde tütün ürünleri, alkol ve madde kullanımı sonuçlarının değerlendirilmesini, tütün ürünlerinin insan sağlığı üzerindeki etkileri üzerinde durulmasını, alkolün insan sağlığına ve davranışlarına olan etkileri üzerinde durulmasını, alkol bağımlılığının bireyin aile içi ve toplumsal hayattaki ilişkilerine verdiği zararlara değinilmesini, madde kullanımının insan sağlığına ve davranışlarına olan etkilerinin açıklanmasını; tütün ünleri, alkol ve madde bağımlılıklarından korunmak için kararlı ve tutarlı iletişim becerilerine sahip olunması gerektiğinin farklı etmesini istiyoruz. Yine, güçlü ve güçlendirilmesi gereken yanlarının farkında olmalarını istiyoruz. Stresle baş etme yollarını bilmelerini istiyoruz, bunun önemli olduğunun vurgulanmasını istiyoruz. Yakın ve uzak çevresinden gelen baskılara karşı iradesini kullanarak "Hayır" diyebilmesinin önemi üzerinde durulur. Rahmetli, eski bakanımız vardı Kamran İnan, "Hayır diyebilen Türkiye" diye de bir kitabı var. Dolayısıyla "Hayır" diyebilmeyi de evlatlarımıza öğretebilmeliyiz.

Stresle baş etmenin yollarını bilecek. Teknoloji bağımlılığından kurtulmak için kurum, kuruluş, okul, aile ve akranlarından yardım istemesi gerektiğinin belirtilmesini; teknoloji bağımlılığının sonuçlarının değerlendirilmesini, teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerinin fark ettirilerek olumsuz sonuçlarının tartışılmasını, teknoloji kullanırken zamanı doğru yönetmenin öneminin vurgulanmasını, teknolojik ürünlere sahip olmanın sosyal bir statüyü göstermediğinin fark ettirilmesini, teknolojinin doğru kullanımı hakkında ürün oluşturarak sunmalarını istiyoruz.

Yine, trafik kazalarının nedenlerini açıklarken de insan, araç, yol ve çevre koşullarının trafik kazalarına etkisi üzerinde durulduğunu, kazaların yüzde 90 sebebiyle insan hatasından kaynaklandığını; insan hatasına ilişkili olan da yorgunluk, dikkatsizlik, uykusuzluk, görme kusurları gibi trafik ve yol güvenliği için risk oluşturacak faktörlere değinilmesini; bunların yanında, alkol, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin etkisi altında araç kullanılmaması gerektiğinin de açıklanmasını; konunun işlenişinde güncel, istatistikli verilerden, örnek olay ve görsel videolardan da yararlanılmasını istiyoruz.

Yine, liselere yönelik din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programında, bu programın "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar" bölümünde gıda maddeleri ve bağımlılık konusundaki dinî ve ahlaki ilkelerini açıklanmasını, yiyecek ve içecekler konusunda, eşyada asıl olanın ibahadır ilkesi kapsamında yasakların sınırlı, helaller alanınınsa geniş olduğunun vurgulanmasını... Herkes de çevresine baksın, herhâlde İslam dininin de genel kültürümüzde yasakladığı üç beş şeydir ama serbest olan, herkesten yapılması istenen belki yüzlerce alan vardır. Yani, bir alkoldür, alkollü olandır ama geri kalan yüzlerce meyve suyu, yüzlerce su, hepsi serbesttir ama genelde yüzlerce serbestlik görülmez de herkes "Ya bundan uzak dursan iyi olur." denildiğinde "Ya, buna da gerek var mıydı?" diye getirir.

İslam dinine göre yenilmesi ve içilmesi yasaklanmış olan gıdalara örnekler verilir, yiyecek ve içeceklerle ilgili yasakların delillerine ve hikmetlerine yer verilir. Genetiği ve öz niteliği değiştirilmiş yiyecek ve içeceklerin insanın beden ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerine denilmesini; uyuşturucu madde, alkol ve sigara kullanımı ile kumar oynamak gibi bağımlılığa neden olan zararlı alışkanlıklara da yer vermesini öğretmenlerimizden istiyoruz. Yine, ortaöğretim temel dinî bilgilerden de alkol ve madde bağımlılığı konular arasında var. "İlişkili kazanımlar ve açıklamalar" bölümünde de sosyal hayatı olumsuz etkileyen unsurları fark etmesini istiyoruz. Bununla ilgili olarak Bakanlığımızın 2014 yılında bir genelgesi var, Başbakanlığımızın genelgesinden sonra ama "Millî Eğitim Bakanlığı ne yapar bununla ilgili?" denildiğinde, buradaki öğretim programları bizi asli unsurumuz ama öğretim programlarımızın yanında Nabi Bey döneminde çıkmış ve hâlâ da geçerliliğini, güncelliğini koruyan bir genelge. Eğer vaktimiz varsa Muhterem Başkanım, buna da şöyle bir değinmek isterim çünkü bizden beklenenler de budur diye düşünüyorum. Bireylerin doğup büyüdükleri ve sosyalleştikleri aile ve okul ortamları ile sosyal çevreleri onların sağlıklı, mutlu, başarılı ve çevresiyle uyumlu; sosyal becerileri gelişmiş, üretken insanlar olmanın da en hayati unsurlarıdır. Bu unsurlardan birinde ya da birkaçında olumsuzluk olması bireyin yaşantısında karşılaştığı risk faktörleriyle mücadele etmede sorunlara neden olmaktadır. Bu risk faktörleri arasında çağımızın en önemli sorunlarından biri de uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığı olarak gözlemlenmektedir. Sağlığa zararlı ve bağımlılık yapıcı maddeler bedensel, zihinsel ve ruhsal hastalıklara neden olduğu gibi, toplumsal zararlara, intihara, cinayete, gasba, anarşiye, aile parçalanması gibi telafisi mümkün olmayan sonuçları ortaya çıkarmaktadır. Yine, alkol zararlı madde ve uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığında, bunların başlanmasına neden olan etkenler arasında, içinde bulunan çevresel faktörlerin, eğitim durumunun, arkadaş grubunun, zararlı maddeye kolay ulaşabilirliğin, aile tutumlarının; ilgisizlik, sevgisizlik, merak ve buna benzer hususların olduğunu ifade etmekte bu genelge. Yine, alkol, zararlı madde ve uyuşturucu madde kullanımı ve bağımlılıkta en önemli risk grubunu örgün ve yaygın eğitim kapsamındaki 12-18 yaş arasındaki ergenlerin oluşturduğu, bu bakımdan, gençlerimizin zararlı alışkanlıklardan korunması ve onlara sağlıklı yaşama bilincinin kazandırılmasında en büyük görevin eğitim kurumlarına düştüğü; bu kapsamda yürütülecek çalışmalar ve alınacak önlemlerde okul, öğretmen ve ailelerin iş birliği yapmasının çok önemli olduğu, açıklanan nedenlerle öğrencileri sağlığa zararlı alışkanlıklardan korumak amacıyla uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığıyla mücadele konusundaki aşağıdaki önlemlerin alınmasını bütün teşkilatlarımıza talimatlandırıyoruz. Nedir bu? İl ve ilçe millî eğitim müdürlükleri koordinasyonunda, tütün ve tütün ürünleri, alkol ve uyuşturucu bağımlılığıyla mücadele konusunda ulusal olarak hazırlanan eylem planlarının diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği içerisinde uygulanmasına yönelik bir komisyon oluşturulmasını, bu komisyonlarda hayat boyu öğrenmeden sorumlu şube müdürleri ile rehber öğretmenlerin de yer almasını istiyoruz. Bu komisyonun çalışmalarına yönelik izleme ve değerlendirme sisteminin de oluşturulmasını istiyoruz.

Yine il, ilçe millî eğitim komisyonlarınca Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti ve ilgili kurum ve kuruluşlarca hazırlanan madde bağımlılığı ve uyuşturucuyla mücadeleye yönelik strateji ve programlar kapsamında eğitim ve etkinlik faaliyetlerinin yapılmasını, sonuçlarının değerlendirilmesini ve raporlanması istiyoruz. Gençlere yönelik koruyucu, önleyici çalışmaların üniversiteler, ilgili kurum ve kuruluşlar ve uzman kişilerle iş birliği yapılarak yürütülmesini istiyoruz. İllerde yatılı okul ve pansiyonu olan okullardan başlamak üzere, bu okul yöneticileri ile öğretmenlere uyuşturucu madde bağımlılığı konusunda hizmet içi eğitim, kurs ve seminerlerin düzenlenmesini istiyoruz. Tüm eğitim kurumlarında anne babaların 0-18 yaş aile eğitim programı kapsamında gelişim dönemleri, ergenlik döneminin özellikleri, uyuşturucu kullanımı bağımlılığı ve önlenmesi konusunda bilgilendirilmelerini istiyoruz. Ailelerin çocuklarını izlemelerini, arkadaşlarını tanımalarını, çocuklarıyla doğru iletişim kurmalarını; onların yanında olduklarını, destek olduklarını göstermelerini; çocukları internet ve bilgisayar kullanımının konularından seminer, toplantı, afiş, broşür ve benzeri şekilde desteklenmesini; öğrencilere stresle başa çıkma, çatışma çözme becerileri geliştirme, etkili reddetme davranışı, "Hayır" diyebilme, akran baskısına karşı koyabilme, öfke yönetimi gibi konularda eğitimler verilerek yaşam becerilerinin geliştirilmesini... Yine, Yeşilayla 2014 tarihinde Bakanlığımız bir protokol imzalandı. Bu protokol Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Projesi Uygulama Protokolü'dür. Bu protokol kapsamında, örgün eğitim alan öğrenci ve veliler başta olmak üzere; öğretmenlere, yöneticilere ve yaygın eğitim alan öğrenci ve kursiyerlere "Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı" adı altında hazırlanan, alkol, tütün, uyuşturucu madde, teknoloji ve bağımlılıkla mücadele içeren bilgilerin verilmesinin sağlanması; yine, eğitimde kimyasal madde içeren, koku ihtiva eden eğitim araç ve gereçlerinin kullanılmamasını... Bizim zamanımızda çok yaygındı, bilhassa da silgiler, güzel de kokardı, âdeta bir cazibesi vardı, kokladıkça koklama gelirdi, işte, bir alışkanlığın sanki başlaması gibiydi. Dolayısıyla, bunlar yasaklandı. Su bazlı ürünlerin tercih edilmesinin sağlanması ve kullanım alanında kısmi veya genel havalandırma sistemi bulunması zorunluluğunun uygulanmasını, öğretmenler tarafından hazırlanan ve eğitim ortamlarında kullandıkları yazılı, görsel araçlarda sağlığa zararlı maddelerin ad ve resimlerini kesinlikle bulunmamasını, bu tür maddelerle karşılaştıklarında nasıl davranmaları gerektiği konusunda meraklandırıcı ve özendirici olmayan eğitim verilmesi... "Bazen şüyuu vukuundan beterdir." derler. Bir şeyi engellemek isterken öyle bir anlatırsınız ki karşıdaki kişinin belki merakını uyandırabilirsiniz. Dolayısıyla buna da varmayacak şekilde bir eğitimin, bilgilendirmenin yapılmasının doğru şekil olduğunu ifade ediyoruz.

Yine, eğitim kurumlarında koridorlar dâhil olmak üzere, her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzer amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği -konutlar hariç, ikamete ilişkin- binaların kapalı alanlarından tütün ve tütün ürünlerinin tüketilmesinin engellenmesi; okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dâhil olmak üzere, ilk ve ortaöğrenim kurumlarının kültür ve sosyal hizmet binaların kapalı ve açık alanlarında tütün ve tütün ürünlerinin tüketilmesinin engellenmesi; tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmaların isimleri, amblemleri veya ürünlerin marka ya da işaretleri veya bunları çağrıştıracak alametleri ile kıyafet, takı ve aksesuarların taşınmasının eğitim ortamında engellenmesi; sağlık eğitim, öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışının yapılmaması; her türlü sakız, çerez, oyuncak, kıyafet, takı, aksesuar ve benzeri ürünler ile tütün ürünlerine benzeyecek veya markasını çağrıştıracak ürünlerin eğitim ortamlarında dağıtımının ve satışının engellenmesini; başta eğitim kurumlarının lavaboları olmak üzere, diğer olabilecek açık ve kapalı alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının denetlenmesini; öğrencilere örnek olmaları bakımından, tütün ve tütün ürünleri kullanan öğretmen ve yöneticilerin -öğretmenlerimizin mümkün olduğunca bunlardan uzak kalmasını istiyoruz. Öğretmen rol modeldir. Eğer öğretmen yaparsa öğrencinin de ona öykünme, ona benzeme, onu taklit etme eğilimi artıyor- öğrencilerin görebileceği, okul çevresi gibi dışı alanlarda... "Mümkünse yapma, eğer illaki yapacaksan da öğrencinin görmediği bir yerde yaparsan daha uygun olur." diyoruz. Yine, Alo 171 sigara bırakma danışma hattı ve sigara bırakma poliklinikleri gibi yerlere yönlendirmenin yapılması, risk grubunda olan öğrencilerin tespit edilerek ailesiyle iş birliği yapılması, aile ilişkilerinin güçlendirilmesi, okula devamlarının sağlanması... Genelde bu tür madde bağımlılığına başlayan tiplerin herhâlde ilk öne çıkan, okula yansıyan bölüm de devamsızlığın başlamış olması.

Okula devamlarının sağlanması ve okul başarılarının artırılmasına yönelik rehberlik servisiyle iş birliğinin yapılması, risk altında olan öğrencilerin sınıf rehber öğretmenleri ve müdür yardımcısından oluşan bir ekiple aile ziyaretlerinin yapılarak gelişimlerinin değerlendirilmesinin yapılması, risk altında olan öğrencinin psikolojik ve tıbbi bilgilerinin kişisel verilerin gizliliği esasına uygun olarak saklı tutulması ve öğrenci aleyhinde kullanılmaması... Eskiden bu tür maddeleri kullananların mutlaka rehber öğretmenler tarafından ilgililere bildirilmesi, ihbar edilmesi yükümlülüğü vardı, daha sonra Türk Ceza Kanunu'nda değişiklik yaparak bunun, öğrenciler ile rehber öğretmenlerin bununla ilgili mücadelede engel oluşturulacağını düşünerek rehber öğretmenleri âdeta muhbir olma durumundan çıkarmış olduk.

Yine, okul kantinlerinde sağlığa zararlı maddeler ve öğrencilerin beslenmesini olumsuz etkileyen yiyeceklerin bulundurulmamanın sağlanması ve satışının engellenmesi konusunda denetlenmesi... Bu açıdan da Sağlık Bakanlığı liste veriyor. Sağlık Bakanlığımızın vermiş olduğu o listenin dışında hiçbir şeyin kantinlerimizde satılmaması esastır; satılıyorsa bu, genelgemize, talimatımıza aykırıdır, onun da denetiminin yapılması gerekir.

Yine, Bakanlığımız ve İçişleri Bakanlığı arasında okullarda güvenli ortamın sağlanmasına yönelik koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasına ilişkin iş birliği protokolü imzalandı, bu protokole istinaden okul irtibat görevlileri ile okul yönetimlerinin etkin iş birliği yapması getirildi, okulların güvenliğinin güçlendirilmesine özel güvenlik marifeti ve güvenlik kamerasının kullanılmasına imkânların sağlanması... Riskli okulları İçişleri Bakanlığımız belirledi. O okulların Bakanlığımız tarafından kameralarla donatılmasını ASELSAN'dan alarak çünkü Emniyet Genel Müdürlüğümüz de ASELSAN'ın sistemlerini kullanıyor. Dolayısıyla o sistemlerde bir uygunluk olabilmesi için ASELSAN'ı tercih ettik. O riski belirlenmiş okulları kameralarla donatmaya başladık ancak İçişleri Bakanımız da -bizimki herhâlde 700'ün üzerinde bir okuldu- valilerimize, özel talepleri olarak kendi illerinde bine yakın okulun bu sistemle donatılmasını da talep etti.

AHMET SELİM YURDAKUL (Antalya) - Dün ifade etti.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANI İSMET YILMAZ (Sivas) - Dün ifade etti. Ben sonsuz teşekkür ediyorum. Dedim ya tek bir kurumun tek başına çalışabilmesi de mümkün değildir. Her birisinin diğerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, bu arada Yeşilayı da özellikle saymam gerekir. Gerçekten kamu yararını, hakikaten bir dernek herhâlde sayılsa, arkadaşlar da, eğitim uzmanları da onların hazırlamış olduğu materyaller gerçekten çağın gerektirdiği, bilime, teknolojiye uygun ve etkin olduğunu ifade etmektedirler.

Okul ve eğitim kurumlarımızın 100 metre çevresinde büfe, kahvehane gibi yerlerde sigara ve alkollü maddelerin satışının engellenmesi için Millî Eğitim müdürlüğü, kolluk kuvvetleri, polis, jandarma, yerel yönetimler ve il uyuşturucu koordinasyon kurulu ve benzer kurumlarla iş birliği yapılmasını, okulların çevresinde bulunan seyyar satıcılarının önlenmesi, riskli işletme ve terk edilmiş bir virane mekânların tespit edilmesi amacıyla Millî Eğitim müdürlüğü ve kolluk kuvvetleri, yerel yönetimlerle gerekli önlemlerin alınması konusunda iş birliği yapılması... Belki son olarak da: Öğrencilerin ders dışı zamanlarını spor, sanat, kültür ve izcilik, sosyal sorumluluk projeleri, doğayı koruma, geliştirme etkinlikleri gibi faaliyetlerle yararlı biçimde değerlendirmeleri için okulların bölgesindeki tüm tesis, araç ve gerekçelerden ortaklaşa yararlanılması, kış kampları, yaz kampları, gençlik merkezleri, Türkiye İzcilik Federasyonu, Yeşilay gibi sivil toplum kuruluşlarının ilgili birimleri ile iş birliği yapılarak öğrencilerin yönlendirilmesinin sağlanmasını istiyoruz.

Bu açıdan, şunu söylemek isterim: Sağmalcılar Cezaevinin bir savcısı vardı. Bir ara medyaya da çıkmıştı, bayağı da meşhur olmuştu. Onun çok güzel bir açıklaması vardı: "Biz bu cezaevinde tiyatro okulu kurduk. Genelde cezaevinde olan insanların üçte 2'si yani cezasını tamamlayıp çıkanların cezaevini gelme oranları çok fazla. Ama bir grup istisna. Kimdir onlar? Kültürle tanışanlar, üretim yapanlar ama öncelikle de ve özellikle de tiyatro koluna girip de burada gösteriye katılanlardan hiçbirisinin bu ana kadar ben döndüğünü görmedim." Doyasıyla evlatlarımızı ya sporla var, ya kültürle, ya sanatla, bir şeyle mutlaka ilgilendirirsek âdeta onları kendi alanlarında lisanslı bir sporcu yaparsak, çok iyi bir enstrümanı çalabilecek duruma getirirsek... Niyetimiz o, başladık. İyi mesafe alıyoruz ama daha iyi de yapacağız.

Okul yönetimlerine bu konulara önem verilmesi, arkadaşlarına iyi örnek olan ve sosyal etkinlikte başarılı olan öğrencilerin de ödüllendirilmesi -bu da marifet iltifata tabidir hesabı- bu etkinliklere çok sayıda öğrencinin katılımının sağlanması hususunda Millî Eğitim Bakanlığımızın bütün eğitim teşkilatlarımıza bir talimatı olmuştur.

Ne yapıyor Bakanlık? Bunu yapılıyor. Esası ne? Esası bizim bu. Bunun dışında, yarın Başbakan Yardımcımız Recep Akdağ'ı dinleyeceksiniz. Recep Akdağ Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulunun Başkanlığını yerine getirmekte. Bakanlık olarak bu Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kuruluna katılmaktayız. 2 tane genel müdürlüğümüz Bakanlığımızda bu işlerle görevlendirildi. Birisi Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü -burada- ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ama bağımlılıkla mücadele konusunda koordinasyon görevi rehber öğretmenlerin de bağlı olduğu Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

Okullarımızda rehberlik hizmetleri ile kişisel, sosyal, eğitsel ve mesleki hizmet alanında çalışmalar yürütülmektedir. Koruyucu ve önleyici çalışmalarla birçok sorunun yaşanmasının önüne geçilirken bireyi tanıma teknikleriyle bireyin kendini tanımasına ve var olan potansiyelini olumlu şekilde kullanılmasına ve geliştirmesine yardımcı olunması hedeflenmektedir.

Millî Eğitim Bakanlığımıza bağlı 63 binin üzerinde okul, 238 rehberlik ve araştırma merkezi ve 32 binden fazla rehberlik öğretmeni görev yapmaktadır. Öncelikle bununla mücadelede toplumun mücadeleye katılması önemli, farkındalığın artırılması önemli. Bu tür maddelere talebin azaltılması gerekli.

Çocuk ve gençlerin bağımlılık yapıcı maddelerin risklerinden korunması amacıyla rehberlik hizmetlerinde önleyici ve koruyucu yaklaşım esastır. Bakanlığımızın müfredatının temel hedeflerinden biri, okul öncesi eğitimden itibaren bireyleri temel yaşam becerileriyle donatmaktır. Uyuşturucuyla mücadele kapsamda talebin azaltılması için bilgilendirme, farkındalık kazandırarak öğrenci eğitimleri, aile rehberliğini, öğretmen eğitimleri ile koruyucu ve önleyici rehberlik hizmetleri sunulmaktadır.

Bağımlılıkla mücadele kapsamında Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı hazırlandı Yeşilayla iş birliği içerisinde. Ülkemizde yaşayan çocuk ve gençlerin bağımlılık riskinden uzak ve sağlıklı bir hayat sürdürmelerine katkıda bulunmak amacıyla 2014 yılında biz Yeşilayla protokol imzalandık, o protokolü tekrar uzattık. Sigara, alkol, uyuşturucu madde, teknoloji bağımlılığı ve sağlıklı yaşam alanlarında öğrenci, öğretmen ve aileleri bilgilendiriyoruz.

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı kapsamında ihtiyaca göre eğitici ve uygulayıcı eğitimler devam ettirilmekte olup bugüne kadar 712 öğretmen eğitici olarak yetiştirildi, bu eğiticiler aracılığıyla da 32 bin rehberlik öğretmenine uygulayıcı eğitimi verildi. Bakanlığımıza bağlı tüm okullarda yıllık rehberlik programı içeriğinde öğrencilerin yaş ve gelişim düzeyleri de dikkate alınarak sigara, alkol, madde ve teknoloji bağımlılığı konularında sınıflar düzeyinde bağımlılıkla mücadele içerikleri doğrultusunda eğitim verilmektedir. Bu kapsamda 2015-2016 eğitim-öğretim yılı sonu da 10 milyonun üstünde öğrenciye ulaştık, 2 milyona yakın velimize ulaştık, 650 binden fazla da öğretmenimize ulaştık.

Yine 2016-2017 eğitim-öğretim yılı sonu itibarıyla de 9 milyon 200 binin üzerinde öğrencimize, 2 milyon 70 binin üzerindeki öğrenci velimize ve 612 binin üzerinde de öğretmenimize ulaştık.

Yeşilay Cemiyeti iş birliğinde, Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı kazanımları doğrultusunda, okul Yeşilay kulüpleri için etkinlik kitabı hazırlandı, çocuk ve ergenlerde tütün, alkol, madde kullanımına yönelik okul temelli kısa müdahale programı, Okulda Bağımlılığa Müdahale Programı hazırlandı. Okuldan Bağımlılığa Müdahale Programı, Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı'nın alternatifi değil, bir adım sonrası olarak görülmektedir. Türkiye bağımlılıkla mücadelenin bilgilendirici ve farkındalık oluşturan misyonunun tamamlayıcısı olarak değerlendirilmektedir, Program sigara, alkol ya da madde gibi zararlı maddelerle bir şekilde tanışmış çocuk ve ergenleri eğitim sistemi dışına itmeden kazanmayı, onlarla doğru iletişim kurmayı ve onları bağımlılığın geliştiği durum ve ortamlardan uzaklaştırarak doğru şekilde yönlendirmeyi hedeflemektedir.

Yine, birçok sempozyum düzenlenmekte. Yine, Yeşilayla birlikte Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek Projesi Protokolü kapsamında ülke genelinde ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerini katıldığı bağımlılık konulu yarışma, Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek Yarışması düzenlenmektedir. Öğrencilere kıyasla iyi de bir ödül olduğunu belirtmek isterim, 280 binin üzerinde.

Yine, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün de çalışmaları var. Türkiye Yeşilay Cemiyetiyle yapılan protokol 23 Haziran 2017 tarihi itibarıyla beş yıl daha uzatıldı. Proje kapsamında kursiyerlere -öğrenci yerine halk eğitim merkezlerine gidenlere kursiyer tabiri herhâlde daha uygun olur diye düşünüyorum- bu türden bağımlılıkla mücadele içeren bilgilerin verilmesi öngörülmektedir. Projeyle toplumun bağımlılıkla mücadele süreci içindeki bilinç düzeylerinin artırılması yoluyla ülkemizde yaşayan çocuk, genç ve yetişkinlerin daha ve mutlu bir hayat sürmelerine katkıda bulunması amaçlanmaktadır.

Yine 81 ilden ve 704 formatör sağlıklı yaşam, madde, tütün, alkol ve teknoloji bağımlılığı konularında eğitime alındı, hizmet içi belgesi verildi. Yine formatör aracılığıyla 30 binin üzerinde rehber öğretmene ve 444 halk eğitim merkezi müdürüne uygulayıcı eğitim verildi. 4 Nisan 2018 yani dün tarihi itibarıyla, e-Yaygın verilerine göre, açılan 83.349 kursta toplam 3 milyon 65 bin 731 kişi Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi almıştır.

Peki, bağımlılıkla ilgili mücadele kapsamında önümüzdeki dönemde neler yapmayı planlıyoruz? Bu konuda da bir iki bilgi sunmak isterim Komisyonumuza.

Toplumun bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve mücadelede aktif rol alınması için Yeşilay Cemiyeti iş birliğinde geliştirilen farkındalık ve önleme program olan Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı içeriklerini yeniden değerlendireceğiz, etkililik analizleri yapılacak, öğrenci, öğretmen, okul yardımcı personeli ve velilere eğitim verilmesine, yeni eğitici ve uygulayıcıların yetiştirilmesine devam edecek, yine Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı içeriklerinin EBA'ya yani Eğitim Bilişim Ağı'mıza entegre edilmesi sağlanacak.

Yine, Türkiye bağımlılıkla mücadelelerinin bilgilendirici ve farkındalık oluşturan misyonunun tamamlayıcısı olarak bağımlılık konusunda risk altında olduğu tespit edilen öğrencilere ikincil müdahale kapsamında Yeşilay Cemiyeti iş birliğinde tütün, alkol, madde kullanımına yönelik okul temelli kısa müdahale programı yaygınlaştırılacak. Okulda bağımlıya müdahale kapsamında yine uygulayıcıların eğitilmesini planlıyoruz, eğittik, bundan sonra da devam edeceğiz. Okullarımızda Yeşilay kulüplerinin etkinliğinin artırılmasına ilişkin kılavuzları kullanacağız. Bağımlılıkla mücadele kapsamında farkındalık yaratmak üzere tüm okullarda ödüllü yarışmaların düzenlenmesine devam edilecek.

Yine, Türkiye Yeşilay Cemiyeti iş birliğinde ortaokul ve lise öğrencileri için de kumar bağımlılığı konusunda farkındalık artırıcı eğitim içeriğinin hazırlanması planlanmaktadır. Yeşilay Cemiyetiyle iş birliğinde çocuk ve gençlerin bağımlılıkla mücadele yaşam ve becerileri temelli akran eğitimine dayalı program geliştirme çalışmaları pilot uygulaması yapılması planlanmaktadır.

Son olarak da, 2019 yılında yapılacak ESPAD araştırması için gerekli planlamalara yönelik çalışmalara da başlanacaktır diyorum.

Komisyonunuza böyle bir konuyu, tekrar, hem halkımızın hem de milletimizin gündemine getirildi için sonsuz teşekkür ediyorum.

BAŞKAN - Sayın Bakanımıza biz de çok teşekkür ediyoruz. Bakanlık bürokratlarımıza da ayrıca teşekkür ediyoruz.

Sayın Bakanım, tabii, milletvekili arkadaşlarımızın soruları olacak, katkıları olacak.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANI İSMET YILMAZ (Sivas) - Bu arada, özür diliyorum Başkanım, belki şunları göstermem lazım. Hem site var "tbm.org.tr" diye gerçekten güzel bir site. Orada okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul, lise ve diğerleri de var. Yine, işte, Türkiye Bağımlılıkla Mücadele, tbm.org.tr'de hazırlanan kitaplar: Sağlıklı Yaşama, Zararsız Teknoloji, Temiz Hava ilkokul seviyesinde; ortaokul seviyesinde, Sağlıklı Yaşıyorum, Teknoloji Canavara Dönüşmeden. Her birisi gerçekten bilimsel kriterlere uygun olarak hazırlanmış, pedagojik hususlar da dikkate alınarak. Kendin İçin Alkolden Uzak Dur, Kendin İçin Maddeden Uzak Dur, Sağlıklı Bir Hayat -liseler için- Teknolojiye Bağımlı Yaşama, Dumansız Bir Hayat, Alkol Kötülüklerin Kapısı, Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu, Sağlık Her İşin Başı, Teknoloji Yerinde, Yeterince -aynı bizim öğretim programlarımızda öğrencilere vermek istediğimiz ilke gibi, yerinde, yeterince- Sigara Vücudun Düşmanı, formatörler ve uygulayıcılar için kılavuz kitabı. Bunlar olmadan diğeriyle mesafe alamıyorsunuz. O zaman uygulayıcı veya rehber öğretmenlere bir çerçeve oluşturulmadan her birisi hangi asgari standartlarda ne kadarını öğrenciye verecek o belli olmuyor. Dolayısıyla da bir mücadeleye başlamanın temel altyapısı gereken altyapıya sahip olmaktır. Bu da o eğitimin altyapısıyla ilgili... Daha var ama bir örnek olarak arkadaşlardan bunu istedim.

Tekrar teşekkür ediyorum Muhterem Başkanım.