GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANI AHMET EŞREF FAKIBABA (Şanlıurfa) - Sayın Başkanım, çok teşekkür ediyorum bu fırsatı bize verdiğiniz için. Çok Değerli Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, milletvekillerimiz, bürokrat arkadaşlarım ve değerli basın; ben de hepinize saygılar sunarak sözlerime başlamak istiyorum.

Kısaca Bakanlığımızdan bahsetmek istiyorum; misyonumuz, vizyonumuz nedir, çok kısa bir şekilde, fazla zamanınızı almadan. Tarım Bakanlığının misyonu, sürdürülebilir tarımsal üretimi, yeterli ve güvenilir gıdaya erişimi, kırsal kalkınmayı, rekabet edilebilirliği sağlamak amacıyla yenilikçi politikalar belirlemek, uygulamak, izlemek ve değerlendirmektir. Vizyonumuz, gıda, tarım ve hayvancılıkta rekabetçi, millî, küresel çözümler üreten güçlü bir Türkiye'dir.

Temel görevlerimiz: Bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretiminin geliştirilmesi, tarım sektörünün geliştirilmesine ve tarım politikalarının oluşturulmasına yönelik araştırmalar yapılması, gıda üretimi, güvenliği ve güvenilirliğinin sağlanması, kırsal kalkınma, toprak, su kaynakları ve biyoçeşitliliğin korunması, verimli kullanılmasının sağlanması. Yine, temel görevlerimiz, çiftçinin örgütlenmesi ve bilinçlendirilmesi, tarımsal desteklemelerin etkin bir şekilde yönetilmesi, tarımsal piyasaların düzenlenmesi, gıda, tarım ve hayvancılığa yönelik genel politikaları belirlemek, uygulamasını izlemek ve denetlemektir.

Bakanlıktaki personel durumumuz: Merkezde toplam 2.466 erkek, 1.338 kadın çalışanımız mevcut; taşrada 43.728 erkek, 14.783 kadın çalışanımız mevcut. Genel toplam 62.315 ve bu 62.315 personelin 16.121'i kadın personeldir ve oranı yüzde 26'dır.

Merkez yönetici personel durumu: Yönetici kadrolarında erkek sayısı 196, kadın sayısı 17; toplam 213'tür. Taşra yönetici personel durumu: Erkek 858, kadın 39; toplam 897. Esasında, sizler bu soruları bana sormadan bu rakamların beni üzdüğünü özellikle buradan belirtmek istiyorum. Ben sayının mutlaka ve mutlaka daha dengeli olması gerektiğine inanıyorum. Bu bağlamda da Komisyonunuza çok teşekkür ediyorum ama benim de elimden geldiği kadar kadın arkadaşlarımızı, kardeşlerimizi yönetici pozisyonuna getirmek için çaba sarf ettiğimden emin olabilirsiniz. Herhâlde ilk Genel Müdürümüz var değil mi, Esin Hanım ilk Genel Müdürümüz; Tülay Hanım da Daire Başkanı. Yine de Allah var, Genel Müdür olarak... Yani, sayının artırılması özellikle bana göre önemli, burada eksiğimiz olduğunu özellikle belirtmek istiyorum.

İlgili ve bağlı kuruluşlar personel durumu: Tabii, bize bağlı olan TKDK, Et ve Süt Kurumu, TMO, TİGEM, Çaykur ve Atatürk Orman Çiftliği var. :urada da toplam 14. 49 personelimiz var; erkek 12.482, kadın 2.356; erkek yönetici 713, kadın yönetici 101. Tabii, biz buraya gelmeden önce hazırlandık, arkadaşlarla da konuştum, aynı şeyi onlara da sordum niye böyle diye. Şöyle: Mesela, Türkiye'de okuma yazma bilmeyen erkek oran sayısı yüzde 1,8 ama bu, kadınlarda 9,8'e çıkıyor ve üniversitelere bakıyoruz, kadınların üniversitelere girme oranı daha düşük, yüzde 13 ama erkekler...

BAŞKAN - Yüzde 47'ye yükseldik üniversitelerde.

GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANI AHMET EŞREF FAKIBABA (Şanlıurfa) - Tebrik ediyorum. Sayılara baktık, kadın kardeşlerimize mutlaka daha fazla şans vermemiz gerekir diye düşünüyorum.

Bizim toplam personel sayımız -bağlı kuruluşlarla beraber- 77 bin, kadın personel sayımız 18 bin, bu yüzde 24'e tekabül ediyor; Türkiye ortalaması yüzde 27. Yani, bizim Türkiye ortalamasının altında olmamızdan dolayı Tarım Bakanı olarak bende bir eziklik olduğunu özellikle söylemek istiyorum. Toplam yönetici sayısı da çok iyi değil, kötü; 1.924 erkek, 157 kadın, buradaki oran da yüzde 8. Ben de -burada çok değerli başdanışman arkadaşım var- bunu mutlaka düzeltmemizde fayda görüyorum.

Kırsal alanda kadını güçlendirmeye yönelik stratejilerimiz: Yani, ben genelde hep şunu söylüyorum: Kırsalda kalkınma olmadığı takdirde ne şehirlerde kalkınma olabilir dolayısıyla ne de Türkiye'de olabilir. Ve bana göre Tarım Bakanlığına "Gıda, Tarım ve Hayvancılık" diyoruz ya, kırsal kalkınma bakanlığını da mutlaka ilave etmemiz lazım ona. Kırsal kalkınmaya sadece genel müdürlük seviyesinde değil, farklı bir seviyede, daha üst bir seviyede görev vermemiz gerekir. Yani, bütün insanlar genelde hep köyden şehirlere göç ediyorlar ama nüfusun yüzde 20'si hâlâ kırsalda. Eğer biz kırsaldaki bu yüzde 20'yi ilk hedefimiz olarak şehirlere getirmemeyi hedefler ve bunun üzerine de ayrıca şehirdeki mutsuz olan insanları "Efendim, niye ben köyümden şehre geldim?" diyen insanları bir de köylerine geri döndürmeyi hedeflersek inanıyorum bu sayı bayağı olacaktır. Bu şehirleri rahatlatacak, kırsalda kalkınma olacak, dolayısıyla da ülkede kalkınma olacaktır diye düşünüyoruz ve bütün projelerimizde samimi olarak hep "Kırsalda kalkınma nasıl olabilir, ne yapabiliriz?" diye bu kurguyu hep onun üzerine kuruyoruz.

2018-2022 dönemi stratejik planımızda tarımsal altyapı ve kırsal kalkınma alan olarak belirlenmiştir. Bu alan altında hedeflerimizden biri kırsal ekonomiyi geliştirmek. Biraz önce çok değerli hocamla da görüştük, esasında amaç kırsalda yaşayan insanların ekonomik gelirlerini artırmak. Ekonomik gelirler artmadıktan sonra haklı olarak insanlardan ekonomik gelirlerinin daha iyi olabileceği yöne doğru kaymalar oluşuyor. Bu bağlamda, ne yapıp edip bir defa kırsal ekonomiyi geliştirmemiz lazım, kırsalda gelir ve istihdam olanaklarını artırmamız lazım. Zaten ekonomiyi geliştirirsek gelir ve istihdam olanakları da artmış olacak. Kırsal alanların tarımsal, sosyal ve fiziki altyapısını iyileştirmek, kırsal ekonomiyi çeşitlendirmek gerek. Hatta ben şunu söylüyorum: Yani, batıdaki kırsalda yaşayan insanlara baktığımız zaman, daha önceden mükemmel yapılmış kırsalda yerleşim planları var, mükemmel planlar var ve bizim önce bana göre kırsalda yaşayan insanların gelirlerini yükseltmek, ondan sonra fiziksel alanda da mutlaka ve mutlaka şehre gitme ihtiyacı duyurmayacak şekilde onlara sosyal tesisler, konutlar yani köy yerleşim planlarını hızlı bir şekilde yapmamız gerekir diye düşünüyorum. Bu hedefin yerine getirilmesine yönelik stratejimiz ise, kırsal alanda kadınların ve gençlerin istihdamını artırmaya yönelik sürdürülebilir projelerin desteklenmesini sağlamaktır. Bu konuda ben ve benden önceki arkadaşlarım da -özellikle onlara da teşekkür ediyorum- ellerinden gelen tüm çabayı sarf etmişlerdir. Ancak bu yeterli midir? Benim yaptığım da yeterli değildir, bunu mutlaka ve mutlaka artırmamız gerekir diye düşünüyorum.

Türkiye'de toplam istihdamın yüzde 30'unu, tarımdaki istihdamın yüzde 46'sını kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye'de çalışan kadınların yüzde 28'i tarım sektöründedir. Tarım sektörü, kadın istihdamı açısından hizmet sektöründen sonra en fazla istihdam sağlayan sektör konumundadır. Avrupa'nın en büyük tarımsal gücü olmamızda kadınlarımızın büyük emeği vardır. Yani, bunu böyle okuyarak değil, gördüğüm için, çok canla başla, samimi ve kalpten gelen duygularımla anlatmaya çalışıyorum. Kırsalda kadının tarımsal, ekonomik ve sosyal yönden güçlenmesine yönelik çalışmalar ülkemizde tarım politikaları içinde kadın emeğinin göz ardı edilmediğinin göstergesi olmuştur. Bakanlığımızca kırsalda kadın girişimciliğinin özendirilmesi, kadınların kooperatif kurmasının desteklenmesi, mevcut kooperatifler içerisinde ortaklıklarının artırılması, aktif rol almalarının sağlanmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Bu bağlamda, sizlerden gelen önerilere her konuda açık olacağımızı buradan ifade etmek istiyorum çünkü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olarak başarılı olmak her Bakanlığın olduğu gibi benim de büyük amacımdır, hedefimdir. Bunun için kadınla ilgili çalışmalarınızda mutlaka ve mutlaka bir kardeşiniz olarak hep yanınızda olacağımdan emin olabilirsiniz. Kırsalda yaşayan kadınlar için gelir getirici, mesleki beceri kazandırıcı, çalışma koşullarını iyileştirici, faaliyet çeşitliliğini artırıcı, sosyoekonomik yönden güçlendirici projeler uygulanmaktadır. Kırsalda yaşayan kadınlara bilgi aktarmak, yeni teknikler öğretmek, becerilerini geliştirmek, sosyal ve ekonomik statüsünü yükseltebilmek için Bakanlığımızca eğitim ve yayın hizmetleri verilmektedir. 2003 yılından bugüne kadar kırsalda kadına yönelik farklı tarımsal konularda 197 bin faaliyette 2 milyondan fazla kadın çiftçiye eğitim verilmiştir. 2017 yılında 16.110 faaliyette 104.623 kadın çiftçiye eğitim verilmiştir.

Bakanlığımızca Kadın Çiftçiler Tarımsal Yayım Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren kırsalda kadına yönelik 3 program yürütülmektedir. Birincisi, Kadın Çiftçiler Tarımsal Yeniliklerle Buluşuyor Programı. Burada, program il müdürlükleri ve araştırma enstitüleri iş birliğiyle ortaklaşa yürütülmektedir. Kırsalda yaşayan kadın çiftçilere tarımda kaynakları daha etkin kullanabilmeleri için yeni teknoloji ve becerilerin kazandırılması amaçlanmıştır. 2015-2017 yılları arasında, 49 ilde, 49 farklı konuda tarımsal yayım projesi yürütülmüştür. 3 binden fazla kadın çiftçi eğitim faaliyetinden faydalanmıştır. 2018 yılında 31 ilde, 31 farklı konuda program devam etmektedir. İkincisi, Tarımda Kadın Girişimciliğinin Güçlendirilmesi Programı. Kadınlarımıza İŞKUR-KOSGEB iş birliğiyle eğitim verilerek proje hazırlamaları sağlanmıştır. 2015-2017 yılları arasında 34 ilde 2.151 kadın çiftçi eğitim alarak sertifika sahibi olmuş ve proje hazırlanmıştır. 2018 yılında 29 ilde devam etmekte olup 2.175 kadına ulaşılması hedeflenmektedir. Program 2016 yılı Avrupa Girişimciliği Teşvik Ödülleri'nde ülkemizi Avrupa'da temsil eden 2 ulusal projeden biri olmuştur. Türkiye'de ilk kez kırsaldaki kadınlara yönelik Girişimci Kadın Çiftçiler Ödül Töreni'yle hazırlanan başarılı projeler ve fark yaratan kadın çiftçiler ödüllendirilerek kırsaldaki kadınlar desteklenmektedir. Üçüncü olarak da kadın çiftçilere yönelik il özel projeler programları mevcuttur. Bunlar kadın çiftçilere mesleki beceri kazandıran, girişimciliği artıran, istihdamı destekleyen, bölgesel kalkınmaya katkı sağlayan projeler özel projeler olarak yürütülmektedir. 2015-2017 döneminde 14 projeyle 1.109 kadın eğitim almış olup kurulan işletmelerde 262 kadın istihdam edilmiştir. 2018 yılında 6 özel proje yürütülecektir. 2004 yılından bugüne kadar 11.500 çiftçi toplantısı yaptık, yaklaşık 75 bin kadın çiftçinin kooperatifçilik konusunda eğitim almasını sağladık. Bakanlığımız bünyesinde başkanı kadın ve ortaklarının çoğunluğu kadınlardan oluşan 56 tarımsal kalkınma kooperatifi kurulmuş olup 3.409 ortağın 3.331'i kadın ortaklardan oluşmaktadır. Bu kooperatiflerden 18'i Bakanlığımız desteklerinden faydalanmıştır.

Uluslararası projelerden Birleşmiş Milletler Gıda Tarım Örgütü (FAO) iş birliğinde Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma İçin Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısı ile Kırsaldaki Kadınların Sosyoekonomik Yönden Kapasitelerinin Geliştirilmesi Projesi'yle yerelde cinsiyete duyarlı yayım hizmetlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Türkiye ve Azerbaycan'da eş güdümlü olarak yürütülmektedir. Uluslararası projelerden diğeri, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) iş birliği içerisinde FAO Toplumsal Cinsiyet ve Tarım Çerçeve Programı'nın Uygulanması Yoluyla Cinsiyete Dayalı Verilerinin Oluşturulması ve Ulusal Kapasitelerin Güçlendirilmesi Projesi, Türkiye, Tacikistan, Kırgız Cumhuriyeti'nde eş güdümlü olarak yürütülmektedir. Her iki proje de 2016 yılında tamamlanmıştır. Yine, üçüncü olarak Türkiye'de Tarımsal Yayın ve Danışmanlık Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Projesi. 2017 yılında FAO'ya sunuldu ve onaylandı, 2018 yılı itibarıyla çalışmalarına başlandı. Projenin 5 çalışma alanından biri cinsiyete duyarlı yayım yaklaşımı olacaktır.

Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı'nı 81 ili kapsayacak şekilde 2006 yılında başlatmış bulunuyoruz. Programla tarım-sanayi entegrasyonun sağlanması için ekonomik yatırımlar kapsamında tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlemesi, depolanması yatırımlarına, makine, ekipman alımlarına, damlama ve yağmurlama sulama yatırımlarına ulusal kaynaklardan yüzde 50 hibe desteği sağlanmaktadır. Kırsal kalkınma destekleriyle 2006-2017 yılları arasında toplam 3,5 milyar Türk lirası hibe desteği sağladık. Bu kapsamda, 8.483 tarımsal sanayi tesisi tamamlandı ve 69.742 kişiye istihdam sağlanmıştır.

Kadın girişimcilere pozitif ayrımcılık sağlamak amacıyla ön değerlendirme aşamasında 25 puana kadar ilave puan veriyoruz. Genç Çiftçi Projesi kapsamında 2016 yılında 14.978 genç çiftçinin 11.202'si kadın çiftçi, yüzde 75. Burada, bakın, gururlanarak söylüyorum ve insanın moralini düzeltiyor. Toplam 450 milyon Türk lirası desteğinin 336 milyon TL'si kadın çiftçilerimize kullandırılmıştır. 2017 yılında 16.067 genç çiftçinin yine 9.843'ü kadın çiftçi, yüzde 61. Toplam 480 milyon Türk lirası desteğinin 295 milyon Türk lirası kadın çiftçilerimize kullandırılmıştır.

IPARD kapsamında AB kırsal kalkınma destekleri, TKDK. Projelerin değerlendirme sürecinde kadın girişimcilere ilave puan verilerek pozitif ayırımcılık uygulanmaktadır. Hayvancılık yatırımları için ek 10 puan, işleme ve pazarlamaya yatırımları için ek 5 puan, çiftçilik faaliyetleri kapsamındaki yatırımlarda ek 15 puan verilmektedir. IPARD kapsamında AB kırsal kalkınma destekleri, 2011 yılından bugüne kadar toplam proje sayısı 12.205'tir, kadın yatırımcı proje sayısı 1.471'dir, toplam kullandırılan hibe tutarı 4,5 milyar Türk lirasıdır, kadın yatırımcılara kullandırılan hibe tutarı 838 milyon Türk lirasıdır, sağlanan kadın istihdamı 15.057'dir.

Bakanlığımızca verdiğimiz eğitimler, yürüttüğümüz destek programları, desteklemelerde pozitif ayrımcılık ile üretilen projeler neticesinde kırsalda yaşayan kadınlarımızın iyi birer girişimci olabileceğini ortaya koyuyoruz. Kadın girişimciliğini geliştiriyor ve güçlendiriyoruz, statülerinde bir değişim oluşturuyoruz, üretimlerini ekonomiye kazandırıyoruz, kalkınma süreçlerine aktif ve etkin katılımını sağlıyoruz. Bu, yeterli mi? Bana göre yeterli değil, daha fazla kadına destek vermemiz lazım. Bu bağlamda da daha önce söylediğim gibi, yani bu Komisyondan gelen kadınlarla ilgili bütün tekliflere açık olduğumuzu ve bunu büyük bir memnuniyetle destekleyeceğimize inanmamızı özellikle Sayın Başkanım, arz ediyorum.

Hepinize çok teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum.