DERYA BAKBAK (Gaziantep) - Sayın Başkan, değerli üyeler;

Başta Kız Çocukları Olmak Gençlerin Bilim,

Teknoloji, Matematik ve Mühendislik Alanlarına Yönlendirilmesi konulu Alt Komisyonumuz, Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonunun 14 Kasım 2018 tarihinde gerçekleştirilen 27'nci Yasama Dönemi İkinci Yasama Yılı 5'inci Toplantısında almış olduğu 7 no.lu Karar'la kurulmuştur.

Kısaca "STEM Alt Komisyonu" olarak adlandırılan Komisyon, 2018 yılının Kasım ayında 2; 2019 yılında ise 3 toplantı gerçekleştirmiştir. Toplantı tarihleri ve içerikleri aşağıdaki gibidir.

28/11/2018 tarihli toplantıda alt komisyon çalışmalarında bilgisine başvurulacak isim ve kuruluşlar hakkında istişare yaptık ve Yasama Uzmanı Gökalp İzmir'in "STEM Politikalarına Yönelmenin Önemi" konulu sunumunu izledik.

16/1/2019 tarihli toplantıda İstanbul Aydın Üniversitesi STEM biriminden Devrim Akgündüz'ün ve Millî Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün temsilcilerinin sunumlarını izledik burada.

Millî Eğitim Bakanlığının şu ana kadar STEM'le ilgili yapmış olduğu çalışmaları, etkinlik olsun

, farklı uygulamalar, öğretmen eğitimleri olsun; bu çalışmaları Millî Eğitim Bakanlığından gelen arkadaşlar anlattılar.

14/2/2019 tarihli toplantıda yine aynı şekilde Millî Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü temsilcilerinin sunumuna devam edildi.

20/2/2019 tarihli toplantıda Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama Uzmanı Cengiz Çukur'un "Dünyada STEM Eğitimine Yönelik Politikalar" konulu sunumunda özellikle OECD ülkeleriyle ilgili bilgi aldık burada.

Sayın Başkan, değerli üyeler; bu çalışmalarda STEM'in önemine ilişkin şu konular bizim dikkatimizi çekti özellikle dünya açısından değerlendirdiğimizde... 2015 yılındaki W20 Zirvesi'nin sonuç bildirgesinin 1'inci ve 7'nci maddelerinin açıkça kız çocuklarının STEM alanlarına yönlendirilmesine ilişkin politika geliştirme zorunluluğuna işaret ediyor olması; ülkemizin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması için dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisine girmesinin sağlanması; gelecek yirmi yıl içinde mevcut mesleklerin yüzde 47'sinin yerini bilgisayar ya da başka mesleklerin alacak olması; gelecek on yıl içinde STEM mesleklerinin diğer STEM dışı mesleklere göre yüzde 17 oranında daha fazla artacak olması; şu anda ilkokulda okuyan öğrencilerin yüzde 65'inin şu anda var olmayan işlerde çalışacak olması; bu alt komisyonun kurularak konunun derinlemesine, incelenmesine neden olmuştur.

Sayın Başkan, değerli üyeler; gerçekten, birçok uluslararası rapor, bu alanda ülkelerin ne kadar büyük çaba sarf ettiklerine yönelik gerçekçi, somut raporlar yayımlamaktadırlar. Dünya Ekonomik Forumu'nun "Geleceğin Meslekleri" raporu, dünya istihdamının yarısına yön veren kişiler tarafından hazırlanmakta ve önemli bir rapor olarak kabul edilmektedir. Türkiye'nin olduğu 15 ülke, bölgedeki değişimi analiz etmiş, bunun sonucunda küresel iş gücünün yüzde 65'ini temsil eden bu pazarda teknolojik gelişmelerin 2020 yılına kadar 5,1 milyon adet işi yok edeceğini belirtmiştir. 2020'de 5,1 milyon işin yok olması demek, söz konusu emek yoğun işler yerine teknoloji ağırlıklı işlerin yaygınlaşması ve ortadan kalkacak iş ve mesleklerle ilgili dolaylı olarak faaliyet gösteren mesleklerin de ortadan kalkacağı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Aynı rapor 2,3 milyon yeni iş kolunun ortaya çıkacağını ve yeni ortaya çıkacak bu iş kollarının yazalım, donanım, elektronik ve bilgisayarla ilgili alanlar olacağını göstermektedir.

Sayın Başkan, değerli üyeler; ülkemiz genç nüfus yapılanmasıyla bu konularda potansiyeli yüksek bir ülke konumundadır. Başta Cumhurbaşkanlığımız olmak üzere Millî Eğitim Bakanlığımız da bu konularda çok önemli çalışmalar yürütmektedir.

Ülkemizde Aydın, Adıyaman, Hatay, Kayseri, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Samsun illerinde STEM merkezleri kurulmuş durumdadır. Bunların arttırılmasına yönelik olarak da Millî Eğitim Bakanlığımız hızlı bir şekilde çalışmaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü ve Eğitim Teknolojilerini Geliştirme ve Projeler Daire Başkanlığı, bütün okullarda STEM'le ilgili müfredat değişiklikleri, materyal üretimi ve sınıfların STEM çalışmalarına uygun hâle getirilmesiyle ilgili çalışma ve projeler yönetmektedir.

Millî Eğitim Bakanlığı yetkililerinin bizlere yaptığı sunumda, Amerika Birleşik Devletleri'nin STEM alanlarına yönelmesinin sebebinin, bilim, fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanlarında yeterli iş gücünün bulunamaması; verilen eğitimdeki becerilerin geleceğin mesleklerinde ihtiyaç duyulan becerilerle örtüşmemesi olduğu vurgulanmıştır.

Çin ise aşağıdaki 3 nedenle STEM alanlarında çalışmaya yönelmektedir. Fen ve teknoloji alanları, sosyal ve ekonomik kalkınmanın kaynağıdır. Bilimsel yenilik, ekonomik kalkınmanın dönüşümünü hızlandıracaktır. Fen ve teknoloji alanlarındaki bilgi ve beceriler değil aynı zamanda ulusal kültür ve ruhla da yakından ilgilidir.

Avrupa'nın bu alanlara yönlenmesinin sebebi ise 4 başlık altında ele alınmaktadır. Avrupa'daki sorunlardan biri, bilişim teknolojileri alanı da dâhil olmak üzere teknik alanda nitelikli iş gücü sorunu; matematik ve fizik alanında bilim insanı sayısının az olması; STEM çalışmalarını tercih eden kadınların oranının düşmesi; öğretmenlerin yeterliliğe sahip olmaması.

"OECD ve STEM" konulu değerlendirme sonucunda ise Sayın Başkan ve değerli milletvekilleri; dünyada STEM alanlarına yönelmedeki duruma bir baktığımızda, OECD ülkelerinde lisans mezunu olanların yüzde 22'sinin, doktora seviyesinden mezun olanların ise yüzde 44'ünün STEM'le ilgili programları bitirmiş olduğunu görmekteyiz.

OECD ortalamalarına göre bilgi ve iletişim teknolojileri alanından mezun olanlar tüm programlar arasında en yüksek istihdam düzeyine sahiptir, yaklaşık yüzde 90 gibi. En fazla istihdam sağlayan ikinci alan ise mühendislikle ilgili bölümlerdir. Yükseköğretimde STEM alanlarında eğitim görenlerin oranına bakıldığında, OECD ortalaması yüzde 27'dir. Türkiye'de ise bu oran yüzde 18'dir. 30 ülkenin katıldığı SCIENTIX (Avrupa Bilim Eğitimi Topluluğu) araştırması sonuçlarına göre, ülkelerin yüzde 80'i STEM eğitiminin yüksek öncelikli veya önemli bir konu olduğunu belirtmiştir.

Ülkelerdeki duruma baktığımızda, Norveç Eğitim Bakanlığı 2002'de "Elbette STEM (STEM of Course)" adlı STEM Stratejisi'ni ilan etmiştir. 2002'den Ağustos 2015'e kadar 4 STEM stratejisi daha ilan edilmiş ve izlenmiştir.

Benzer şekilde Hollanda'nın da 2004'ten beri açık bir STEM eğitim stratejisi vardır. 2004 ve 2010 yılları arasını da kapsayan "Bilim ve Teknoloji Delta Planı" adlı Strateji'de gelecekte yeni icatlara katkıda bulanabilecek becerileri olan çalışanların sayısının artırılması amacıyla fen ve teknoloji eğitiminin desteklenmesi öngörülmektedir.

Fransa'da Eğitim Bakanlığı, 2011'de "İlk ve Ortaöğretimde Fen ve Teknoloji Konularının Teşvik Edilmesi: Okullarda Yeni Bir Fen ve Teknoloji Tutkusu" adlı STEM Stratejisi'ni başlatmıştır.

İsrail'in ulusal öncelikleri arasında STEM eğitimi oldukça önemli bir yerdedir. 2010'da İsrail Eğitim Bakanlığı fen ve teknoloji eğitimini güçlendirmek için bir stratejik plan hazırlamıştır. Bu plandaki kilit öneme sahip projelerden biri ise "Teknoloji ve Fende Mükemmeliyet Öğrenci Rezervi" adlı programdır.

Estonya'da STEM eğitimi "Estonya Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi 2014-2020" adlı Strateji Belgesi'nin önemli bir unsurudur.

İspanya, ulusal STEM eğitimi stratejisi olmayan ülkelerden biridir ancak eğitim kalitesinin geliştirilmesine yönelik 8/2013 sayılı Kanun'da STEM eğitimine ilişkin uyulması gereken şartlar vurgulanmıştır.

Finlandiya'da STEM eğitimine "Finlandiya'da Eğitim ve Araştırma Ulusal Gelişim Planı 2011-2016" adlı genel eğitim planında değinilmiştir.

Avustralya'da da öğrencilerin STEM alanlarına ilgisinin azaldığına ilişkin istatistik göstergeleri STEM eğitimine yönelimi artırmıştır. İstatistikler ışığında Avustralya'da değişik kurumlar STEM eğitiminin önemini vurgulamak için çeşitli raporlar yayınlamıştır. Bu raporlardan Ulusal STEM Okul Eğitimi Stratejisi, Avustralya'nın 6 değişik eyaletinin millî eğitim bakanları tarafından 2015 yılında onaylanmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri'nde STEM bir devlet eğitim politikası hâline gelmiştir. ABD başkanlarından Barack Obama, geleceğin liderliğinin öğrencilerin özellikle STEM alanlarında nasıl eğitileceğine bağlı olduğunu söyleyerek STEM'in ne kadar önemli bir konu olduğunu birçok konuşmasında vurgulamıştır.

Başkan Barack Obama Hükûmeti bütçeden öğretmen ve öğrencilerin bu alanlarda eğitimi için milyarlarca dolar kaynak ayırmış, bilim kuruluşları, bilim müzeleri ve merkezleri ile STK'ler bu bütçeye destek olmuşlardır. Öğrencileri STEM becerileriyle donatmak için ayrılan bu bütçe -Beyaz Saray'ın 2016 bütçesidir- 2014, 2015 ve 2016 yıllarında ortalama 3 milyar dolar olmak üzere toplam 9 milyar dolardır.

Bütün bu örnekler ülkemizin en değerli kaynağı olan insan kaynağının doğru yerlere kanalize edilebilmesinin zorunluluğunu bizlere göstermektedir. Eğer ülke olarak gelişmiş ülkeler içindeki yerimizi korumak istiyor ve bu durumumuzu güçlendirmek, daha ileri seviyelere gelmek istiyorsak bu alanlara yatırım yapmamız, ülke olarak bu alanlara yönelmemiz hayati öneme sahiptir.

Çalışmalarımızda 5 toplantıyı gerçekleştirdik, bu hafta 6'ncı toplantımız ama şöyle yoğun da bir programımız olacak Meclis çalışmalarına bağlı olarak: Bu konuda Millî Eğitim Bakanlığının bir kısmını dinledik. Mesleğe Yönlendirme Birimi ve Rehberlik Birimini daha dinlemedik, o alandaki çalışmalarımız da daha tamamlanmadı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yine bu konuda açmış olduğu merkezler var, bunlarla ilgili sunumları alacağız. Yine Gençlik ve Spor Bakanlığının gençlik merkezleri içerisinde açılan deneyap atölyeleri var. Yine bunları Gençlik ve Spor Bakanımız bizimle bir araya gelerek kendisi paylaşmak istiyor, memnuniyetle katılmak istedi toplantımıza. Yine patentle ilgili, TÜBİTAK'la ilgili, YÖK'le ilgili bu konuda neler yapılmış, ihtiyaçlarımız neler, neler yapılması gerek daha iyiye gitmemiz için; bunlar değerlendirilecek. İş dünyasından bu konuya özen gösteren, özellikle kadınların bu alanda yer alması için çalışmalarda bulunan firmalar var, bu firmaları dinleyeceğiz; Ford olsun, Limak olsun birçok firma var. Çok önemli raporlar var, mesela TÜSİAD raporu çok dikkat çekici bir öneme sahip. Bu raporun dinlenmesini burada arzu ediyoruz. KAGİDER'in bir çalışması var, bunları arzu ediyoruz. Yani aslında bizim bir araya geldiğimizde çıkardığımız çok fazla sivil toplum örgütü var, bunları da sıraya koyarak dinlemek istiyoruz. Akademisyenler var bu alanda çalışan, dünyadan gidip örnek alanlar var. Bilim merkezlerini ziyaret etmek istiyoruz, bu konuda çalışan okullara bire bir giderek ziyaretlerde bulunmak istiyoruz bu alanla ilgili. Tabii, alan ve çalışmamız geniş bir boyutta, daha çok başındayız. Güzel şeyler çıkacağına inanıyorum. Bizler de bu çalışmanın sonunda alt komisyonu kurarak bu alanda örnek teşkil edecek bir rapor hazırlayarak bu alanlara yönelik bir yol haritasının belirlenmesine katkıda bulunmayı hedeflemekteyiz.

Bu toplantı için, bir araya geldiğimiz için, birlikte tekrar genel bir beyin fırtınası gibi bu değerlendirmeyi yaptığımız için ben Başkanımıza çok teşekkür ediyorum. Tabii, bu konuda tüm talepleri toplantılarımızda da tekrar gündeme getirip dinlemeye hazırız.

Ben teşekkür ediyorum.

BAŞKAN - Çok teşekkür ederim Derya Hanım, ekibinize, arkadaşlara.

Amerika'da yaptığımız bir görüşmeyi hatırlatmak istiyorum. Oradaki şey bir bütçe ayrılması, mutlaka bir bütçenin ayrılması gerekiyor ki biz STEM alanlarında hızlı yol alalım çünkü yirmi yıl içerisinde mesleklerin yüzde 47'sinin STEM alanlarından oluşacağı hedefi var. Dolayısıyla o alanlarda belki "toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme" derken belki bunu da konuşmamız gerekli diye düşünüyorum açıkçası.

DERYA BAKBAK (Gaziantep) - Zaten buradaki ülkelerin bütçesi ve genelde yapılanları anlatırken bizim de buna benzer bir politika geliştirmemiz ve bununla ilgili bir değerlendirmede bulunmamız gerektiğiyle ilgili belki sonuçta bir rapor çıkacak diye çok detaya girmedim.

BAŞKAN - Bir de Koreliler bizi davet etmişti.

DERYA BAKBAK (Gaziantep) - Koreliler davet etti evet, bu arada.

Bir de geçen hafta Gaziantep'te Hacettepe Üniversitesi "STEM Maker Lab"ın Gültekin Hocanın bir çalışması vardı. Aslında Nesibe Aydın Okulları, Millî Eğitim ve Fen Lisesinin ortaklaşa bir çalışmasıydı. Gaziantep Üniversitesi de işin içerisindeydi, o da organizasyonun içindeydi. Bir EXPO, bir fuar çalışması gibi yapmışlardı. Çok ciddi de bir katılım vardı. Ben o toplantıya da katıldım. Gerçekten, bazı çocuklar böyle çok istekli ve becerikli bu konuda. O konuda gerçekten yetenekleri olanlar var ama tüm çocuklara bizim bu konuda bir bilinçlendirme, bir farkındalık yaratmamız gerekiyor, herkesin bu konuyla tanışması gerekiyor. O anlamda da güzel bir fuardı. Bu konuyu da sizinle paylaşmak istedim.