GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Şimdi, Sayın Başkanım, burada, mezarlıklara ihtiyaç olup olmadığı ya da nerede yapılacağı konusunda bir değerlendirme değil, maddenin hükmünde mezarlıkların düzenleme ortaklık payına dâhil edilip edilmemesiyle ilgili bir konuşma yapıyoruz. Düzenleme ortaklık payıyla ilgili, kreşlerle ilgili bir tanım geldi. Dedi ki teklifi hazırlayan milletvekilimiz: "Kreşler Millî Eğitim Bakanlığının uhdesinde." Ama biz görüyoruz ki bütün büyükşehirlerde Millî Eğitim Bakanlığının herhangi bir kreş yapma şansı yok. Zaten genel olarak da kreşleri ağırlıklı olarak belediyeler yapıyor, ilçe belediyeleri ya da büyükşehir belediyeleri yapıyor ki bundan sonra da zaten çok daha fazlasını yapacaklar. Hele, özellikle büyük şehirlerde Suriyeli çocukların entegrasyonu ya da uyum sürecini de dikkate alırsak onların ilkokul çağından değil, belki 4 yaşından başlayarak sisteme entegre edilmeleri konusunda da yeni bir rehabilitasyona ihtiyaç var.

Şimdi, burada, bizim yasa koyucu olarak şuna tedbir almamız gerekir: Plan yapıcı eğer o bölgede mezarlıkları DOP'un içine dâhil etme hakkını elde ederse kesinlikle dâhil eder ve yoğunluğu artırır. Bu konuda hiç, en ufak bir şüphem yok. Yani burada belediye başkanı, belediye meclisleri, komisyonlar plan yapıcıya bu yetkiyi bırakmaksızın... Biz düzenleme ortak payına doğrudan doğruya yurttaşın, yaşayan yurttaşların, -bakın, ölülerin değil, yaşayan yurttaşların- günlük yaşamsal ihtiyaçlarını karşılayacağı mekânları yerleştirmekle mükellefiz. O nedenle, hele de büyük kentlerde, şehir merkezinde, sizin de söylediğiniz gibi onlarca mezarlık var.

Şimdi, 1960'larda, 1970'lerde yapılmış imar planları yenileniyor. Buralar da dönüşüme tabi, afet riski altındaki alanlar kapsamında yeniden plan yapılıyor. Bunun içine biz bir de mezarlıkları dâhil edersek inanıyorum ki burada doğrudan doğruya DOP için ayrılması gereken alanlar önemli oranda kaybedilir. Ben bu kanunun ruhuna aykırı olduğunu düşünüyorum. Arkadaşlarımız Komisyona bıraktılar. Eğer Komisyona bırakıldıysa biz bir karar alalım. Mezarlıkların kapsam dışında bırakılmasının doğru olduğuna inanıyorum.

Mezarlıklar parayla satılıyor mu? Şimdi artık mezarlıklar boş olarak satılmıyor. Mezarlıklar yapılı olarak satılmaya başlandı. Yani 10 bin, 15 bin, 20 bin lira veriyorsunuz; 2 katlı, asansörlü, iniş çıkışlı, her şeyiyle bitmiş. Defnediyorsunuz, kapatılıyor, topraklanıyor, çiçeğine kadar bitmiş mezarlıklar satılıyor. O nedenle yani bu bir ticari emtia mıdır, bu boyutunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Ben ama bu kısmında değilim. Ben özellikle nüfus yoğunluğunun çok fazla olduğu ve sosyal donatıların yetersiz kaldığı, kentin çöküntü merkezlerinde yani 50'li yıllarda ilk yapılaşmanın olduğu, sonra sahipleri tarafından terk edilmiş, şimdi dar gelirli ve daha çok yabancıların ya da Türkiye'nin muhtelif yerlerinden gelmiş en yoksul insanlarının yaşadığı şehir merkezlerinin hemen çeperlerindeki çöküntü alanlarında yeni yapılacak olan planlarda mezarlıkların bir risk oluşturduğunu düşünüyorum. O nedenle, Komisyona da bırakılıyorsa görüşümüzün DOP dışında bırakılması olduğunu belirtiyorum.

BAŞKAN - Şöyle bir tereddüdüm var benim: Şimdi, şehir merkezindeki çok eski mezarlıklar genişletilemiyor. Yeni imar planları yapılıyor bazı yerlerde kentsel dönüşümde. Yani buna bazı yerlerde ihtiyaç doğabilir. Bunu tamamen kaldırırsak orada mezarlığa en ufak bir genişletme yapma şansı kalmayacak. Çok kıymetli mezarlıklar var.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Ama ben mezarlık büyüsün demiyorum.

BAŞKAN - Yok, anlıyorum, anlıyorum da...

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Baki Bey'in dediği gibi, bin dönümlük bir alanda plan yapıyorsunuz. Orada, 300 dönümde mezarlık var. Zaten yüzde 45'in yüzde 30'u gitti mezarlığa. Geriye yüzde 15'le siz çözemezsiniz.