ŞİRİN ÜNAL (İstanbul) - Sayın Bakanım, Sayın Başkanım, değerli milletvekillerimiz, Bakanlığımızın değerli bürokratları ve yöneticileri, kıymetli basın mensupları; Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız ve bağlı

kuruluşlarımızın bütçelerinin

hayırlara vesile olmasını

temenni ediyor, sözlerimin başında sizleri saygıyla selamlıyorum.

Bakanlığımız misyonunu, sürdürülebilir çevreyle uyumlu hayat kalitesi yüksek şehirler ve yerleşimler oluşturmak üzere, planlama, yapım, dönüşüm ve çevre yönetimine ilişkin iş ve işlemleri düzenleyici, denetleyici, katılımcı ve çözüm odaklı bir anlayışla sürdürmektedir.

Ülkemizin, coğrafyasında ekonomik ve siyasi açıdan lider ülke konumuna gelmesiyle birlikte, atık yönetimi uygulamaları da hem Avrupa Birliği ülkelerince hem de komşu ülkelerce ciddiyetle takip edilir hâle gelmiştir. Bakanlığımız çalışmalarında, atıkların yaratacağı

çevresel sorunları giderirken diğer yandan atıklardan ekonomimize kaynak oluşturma çabası içerisindedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; teknolojik yeniliklerle birlikte artan nüfus ve şehirleşme, yaşam standartlarının ve tüketim alışkanlıklarının farklılaşmasına yol açarak daha çok atığın oluşmasına neden olmaktadır. Bu durum aynı zamanda başta doğal kaynakların tükenmesi ve iklim değişikliği gibi hususlar olmak üzere tüm canlıları tehdit edecek boyutlara varan hava, su ve toprak

kirliliğine neden olmaktadır. 2000'li yıllarda 500 milyon ton ham madde tüketiminin olduğu ülkemizde bu değer 2010'lu yıllarda giderek hızlı bir yükselişle birlikte 900 milyon tonu aşarak hemen hemen 2

katına çıkmıştır. 2017 yılında ilk defa Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde Sıfır Atık Projesi başlatılmış olup, hayata geçirilen proje bugün artık 25 bin kurum binasında uygulanmaya başlanmıştır. Projeyle, israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanması hedeflenmektedir.

Sıfır Atık Projesi'yle, Türkiye çapında toplanan atık miktarı ve diğer çalışmalara ilişkin envanter oluşturmak, uygulamaları izlemek ve belgelendirme altyapısını oluşturmak amacıyla "sıfır atık bilgi sistemi" hazırlanmıştır. Bilgi sistemine

yönetmelik kapsamında yükümlülüğü olan mahallî idareler, bina ve yerleşkeler ile gönüllü olarak katılmak isteyenler tarafından bilgi girişi yapılmaktadır. Sıfır Atık projesiyle, çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan önemli kazanımlar elde edilecektir.

1 Kasım 2018

tarihinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen Sıfır Atık Zirvesi'yle, yerel yönetimlerin bu konuda daha aktif rol almaları yönünde adımlar atılmıştır. Bu çalışmalarla hedef 2023 yılına kadar 100 bin kişiye doğrudan istihdam, 20 milyar Türk lirası ekonomik kazanç, 400 bin kurum ve kuruluşun sıfır atık yönetim sistemine geçmesi, 2 Belgrad Ormanı kadar ağacın kurtarılması, belediye atık geri kazanım oranının en az yüzde 35'e çıkarılmasıdır.

Sanayi atıklarının geri kazanımı ve ham madde olarak kullanılmasıyla

atık bertaraf maliyetleri azaltılmakta, düzenli depolamaya gönderilen atık miktarı düşürülmekte, bertaraf tesislerinin kullanım ömrü uzatılmaktadır. Doğal kaynaklara ikame olarak atıkların kullanılmasıyla doğal kaynak kullanımı azaltılmaktadır. Sanayi atıklarının uygun şekilde yeniden kullanılması, farklı sektörlerde ham madde olarak kullanılması ve geri kazanımının sağlanmasıyla ekonomiye kazandırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, sanayicilerimizin atık

geri kazanımı bilinciyle, farklı sektörlerden

çıkan atıkları alternatif ham madde olarak kullanmak

amacıyla talep ettikleri 71 adet atık kodu için 80 tesise alternatif ham madde kullanım onayı, 25 tesise ait 8 farklı tür atığın yan ürün olarak kullanımına onay verilmiştir.

Ülkemizde faaliyet gösteren çimento, kireç ve benzeri fabrikalarında Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan izin, lisanslar kapsamında, 2018 yılında ek yakıt olarak kullanılan atık miktarı 800 bin tona, alternatif ham madde olarak kullanılan atık miktarı ise yaklaşık 3,2 milyon tona ulaşmıştır. 2003 yılında 1 adet yakma tesisi bulunurken 2019 yılında 14 adet yakma ve 37 adet beraber yakma olmak üzere atıkları enerji kaynağı olarak kullanan tesis sayısı

51'e ulaşmıştır. 2018 yılı itibarıyla 8 adet birinci sınıf düzenli depolama tesisi bulunmaktadır. Ülkemizde kurulu bulunan 58 adet sterilizasyon tesisi ve 3 adet yakma tesisi ile 81 ilde tıbbi atığın güvenli yönetimi sağlanmaktadır. Maden zenginleştirme atıklarının bertarafı konusunda, ülke genelinde 45 tesise maden atığı depolama tesisi onay belgesi verilmiştir.

Çevre

ve Şehircilik Bakanlığımızca sanayi tesislerinden

kaynaklanan kirliliğin kaynağında azaltılmasını, çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesini, üretim sırasında suya, havaya ve toprağa verilecek her türlü emisyon, deşarj ve atıkların kontrolü ile ham madde ve enerjinin etkin kullanımını sağlayacak temiz üretim uygulamalarına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; günümüzde yaşadığımız çevrenin kalitesini ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen önemli faktörlerden biri de gürültüdür. Gürültü kirliliğinin azaltılması ve kontrolü amacıyla 2013 yılından itibaren gürültü haritalarının hazırlatılması çalışmalarına hız verilmiş ve son yıllarda gürültü yönetimindeki gelişmelerle halkın huzur ve sükûnunun sağlanması konusunda önemli adımlar atılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızca yürütülen ulusal ve uluslararası projeler kapsamında 2018 yılı sonu itibarıyla İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Ankara illerinin de içinde bulunduğu toplam 46 ilin gürültü kirliliği haritaları hazırlanmıştır. Ayrıca 41 adet havalimanının da gürültü haritaları tamamlanmıştır. Kalan 20 ilin stratejik gürültü haritalarının ise 2020 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır.

Değerli hazırun; günümüzde deniz çöpleri sorunu, çevre kirliliği gündeminde dünyada ilk sıralarda yer almakta olup deniz ekosistemini en çok tehdit eden unsurların başında plastikler gelmektedir. Yapılan çalışmalara göre, eğer yeni tedbirler geliştirilmez ve denizlere plastik girişi aynı şekilde devam ederse 2050 yılında denizlerde balıktan çok plastik olacağı öngörülmektedir. Deniz çöpleriyle mücadele konusuna bütünleşik bir yaklaşım getirilmesi, uygulamalarda birlikteliğin sağlanması, çalışmaların düzenli ve sürekli bir şekilde yapılması ile takip edilebilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız tarafından Deniz Çöpleri il Eylem Planlarının Hazırlanması ve Uygulanması Genelgesi yayımlanmıştır. Denize kıyısı bulunan tüm illerimizde valilerin sorumluluğunda Deniz Çöpleri İl Eylem Planları 10 Aralık 2019 tarihine kadar uygulamaya alınacaktır. 28 kıyı ilimiz için hazırlanacak 5 yıllık eylem planları mahallî çevre kurullarınca onaylanacak ve yapılan çalışmalar yıllık raporlamalarla Bakanlığımız tarafından takip edilecektir.

Deniz çöpleriyle mücadelenin en önemli unsurlarından biri de halkın bilinçlendirilmesi çalışmalarıdır. Deniz çöpleri konusunda halkın bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalar, Cumhurbaşkanımızın saygıdeğer eşi Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayesinde olan Sıfır Atık Mavi Hareketi kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız ve ilgili kurum ve kuruluşlarımızca yürütülmektedir. Sıfır Atık Mavi Hareketi'yle birlikte tüm yurtta denizlerin korunması ve deniz temizliği seferberliği başlatılmıştır. Bu kapsamda 30.145 kişiye eğitim verilmiştir. Türkiye'nin önde gelen 760 kuruluşu "Sıfır atık mavi" sözü vererek denizlerimizin kirlenmesinin engellenmesi için çalışma yapacağını taahhüt etmiştir. Bunun yanında birçok sivil toplum kuruluşu Sıfır Atık Mavi Hareketine destek vermiş ve deniz çöpü toplama etkinlikleriyle kampanyayı desteklemiştir. Bu çalışmalar sonucunda, Ekim 2019 itibarıyla, 163.516 metreküp deniz çöpü toplanmış ve bertarafa gönderilmiştir.

Diğer taraftan, deniz ve kıyılarımızın korunması amacıyla özellikle liman ve tersane bölgelerinde gerçekleştirilen dip taraması ve denize boşaltım faaliyetlerinin çevresel yönetimini sağlamak amacıyla Bakanlığımızca dip tarama malzemesinin çevresel yönetimi yönetmeliği taslağı hazırlanmıştır. Bu yılın sonunda yayımlanması hedeflenen bu yönetmelikle, tarama malzemesinin kriterleri, boşaltım alanları ve kriterleri, faydalı kullanım olanakları, boşaltım alanları için izleme metodolojisi belirlenerek uygulamada etkinlik arttırılacak ve izin süreçleri kısalacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerime son verirken tüm bu hizmetlerin yerine getirilmesinde, icrasında katkısı bulunan başta Sayın Bakanımız olmak üzere Bakanlığımızın yöneticilerine ve çalışanlarına da şahsım adına teşekkür etmek istiyorum.

Yaşanabilir çevre ve marka şehirler yaratma yolunda yapacakları çalışmalar için kendilerine başarılar diliyor, yaklaşık 2,8 milyar Türk lirası olarak belirlenen bütçemizin hayırlı olmasını diliyor, hepinize saygılarımı sunuyorum. Allah, bütçemizin bereketini artırsın.