ŞENOL SUNAT (Ankara) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, çok değerli milletvekilleri ve Bakanlığın personeli; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Girdiğimde, zannediyorum, bir hatip yoksulluğun sıfırlandığı kriterlerini ortaya koyup konuşuyordu ama Cumhurbaşkanlığının 2021 yılı programında göreceli yoksulluğun yüzde 21,3 olduğunu hatırlatmak istiyorum; sayfa 315.

AYŞE KEŞİR (Düzce) - Yoksulluk ile görece yoksulluk arasındaki farkı biliyor musunuz?

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Evet, biliyorum.

Evet, iş aramanın iş hâline geldiği bir ülke durumundayız. İşsizlik ve yoksulluk sosyal ve siyasi bir soruna dönüşüyor; hepimizin bunu görmesi gerek. Önlem alınmazsa sosyal çözülme ve sosyal çürüme başlayacak. Yoksulluk, işsizlik, itibarsızlaştırma, ayrımcılık, dışlanma, şiddet tüm halk kesimlerini çok derinden etkiliyor. Bunun şuurunda olmamız lazım, birbirimize propaganda yapacak durumda değil şu anda ülke. İktidar Türkiye'yi içine soktuğu bu ekonomik kriz ve sebep olduğu toplumsal çürümenin yanı sıra istatistikleri de görmezden geliyor, hatta kendi istatistik kurumlarının sonuçlarını da görmezden geliyor. Yoksulluğu kurumsallaştıran, yoksulluktan oy devşiren bir siyasal iktidar on sekiz yıldır bu ülkeyi yönetiyor; ekonomik kriz derinleştikçe artık yönetemiyor. Toplumun yarısı açlık ve yoksulluk sınırı altında yaşıyor. Ülke halkının yüzde 68'i borçlu, Türkiye nüfusunun yüzde 40'ı yardım envanterine kayıtlı. Açlık sınırını hepimiz biliyoruz, asgari ücret açlık sınırının altında bu ülkede.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Yüzde 40'ı, o rakamı nereden aldınız? Biz de görelim; o rakamın kaynağını söyleyin, biz de görelim.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Söyleyeceğim, lütfen benim sözüme müdahale etmeyin.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Aydemir...

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Kaynağını söyleyeceksiniz, öyle bir şey yok.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Müdahale etmeyin arkadaşlar.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - "Ben söyledim oldu." Öyle şey olur mu?

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Bir kere, yoksulluk insan hakları ihlalidir Sayın Vekil.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Kaynağını vereceksin. Öyle şey olur mu?

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, müdahale etmeyelim.

Buyurun.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Sayın Vekil, yoksulluk insan hakları ihlalidir. Siz, yoksul sayısını azaltmak yerine "Şu kadar yoksula yardım ediyorum." diye övünen bir iktidarın mensuplarısınız.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Neyin yoksulu? Her şeyi biliyoruz. Ayıptır! Böyle bir şey yok. Refahı...

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Refahı paylaşan sizlersiniz.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Ayıptır ya!

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Aydemir...

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Halkın arasına inin Sayın Vekil.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, müdahale etmeyelim.

Buyurun, devam edin Sayın Sunat.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Lütfen konuşma süremi uzatın Sayın Başkan.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Buyurun, devam edin.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Yoksullukla mücadele konusunda, sadece gönüllü yardımseverlik ya da hayırseverlik üzerinden, seçili yoksullara gıda, kömür, gelir yardımı artık yeterli olmuyor; bunu görmek gerek. Yani özetle, yoksulluk salt bir gelir tüketim yoksulluğu olarak değil, insani gelişmeyi de içine alan daha geniş bir perspektiften ele alınmalıdır. Fakirin çocuğu da fakir olmamalıdır bu ülkede, fırsat eşitliklerinden yararlanmalıdır. Türkiye'de yardımların veriliş şekilleri ve biçimleri, kültürel düzlemde önemli kabul edilen zekât ve sadaka anlayışının izlerini taşıyor maalesef. Türkiye'de yoksullukla mücadele, devletin uzun süre yeterli bir politika geliştirmemesi üzerine hep sadaka verme biçiminde düşünülmüş, bundan da rant sağlanmıştır ve anlayış maalesef kamunun yardım süreçlerine de yansımıştır. Sosyal yardım düzenlemesi, devletin bir vatandaşı olmaktan gelen, hak temelli, devletin yerine getirmesi gereken zorunlu bir görev olarak algılanmamıştır.

Lütfen Sayın Bakan siz de dinleyin. Ben zaten Çalışma Bakanlığı ile Aile Bakanlığının bir arada olmasını da bir türlü anlayamıyorum. Bu kadar yükün altında bir insanın -sizin adınıza da söylüyorum- kalması doğru değil.

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Bence devletin sosyal...

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Lütfen dinler misiniz Sayın Milletvekili.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Uğur Bey, lütfen...

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Bize teşekkür etmeniz lazım.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Saygılı olun lütfen.

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Saygılı konuşuyorum zaten.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Müdahale etmeyin arkadaşlar.

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Aynı saygıyı sizden de bekliyoruz Sayın Vekilim.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Ama lütfen, ben hakaret etmiyorum, ben tespitlerimi ve analizlerimi ortaya koyuyorum.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Uğur Bey, dinleyelim.

Buyurun.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Sayın Bakan, size soruyorum. Sosyal yardımların doğru...

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - İhtiyaç sahiplerine devletin el uzatmasının neresi yanlış?

SALİHA SERA KADIGİL SÜTLÜ (İstanbul) - Niye dinlemiyorsunuz yahu!

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, siz müdahale etmeyin, ben müdahale ediyorum, siz niye karışıyorsunuz?

SALİHA SERA KADIGİL SÜTLÜ (İstanbul) - Müdahale ediyorlar.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Tamam, ben müdahale ediyorum. Siz niye müdahale ediyorsunuz?

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Nasıl müdahale ediyorsunuz Sayın Başkan?

SALİHA SERA KADIGİL SÜTLÜ (İstanbul) - Çünkü sizin müdahaleniz işe yaramıyor belli ki Sayın Başkan.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Öyle mi?

AYŞE KEŞİR (Düzce) - Buyurun, siz yönetin o zaman.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - O zaman, buyurun gelin siz yönetin.

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Doğruları söyleyin.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Niye canınız mı acıdı arkadaşlar? Doğruları söylediğimizde canınız mı acıyor? Ben, doğruları söylüyorum.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Lütfen, müdahale etmeyin arkadaşlar.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Bir kere sosyal yardımların doğru, sade, anlaşılabilir şekilde sınıflandırılması gerekiyor. Bakanlık bütçesinden, fondan ve diğer kamu kurumları tarafından sosyal yardımların iyi bir şekilde koordine edilmesi gerekiyor ve tek bir bilişim sistemi üzerinde olmalı. Otomasyon var, artık, dijital bir çağdayız ama Sayıştayın raporuna göre usulsüzlükler 2018'de, 2019'da da devam ediyor ve usulsüzlükler nedeniyle son iki yılda 6,9 milyar lira ödendi. Doğru yanlış ama engelli raporu olmayanlara veya engelliliği yüzde 40'ın altında olmasına rağmen, üstünde gözüken... Bunu ben söylemiyorum, Sayıştayın raporunda bu ödemelerin yapıldığı ve bunun yekûnunu, iki seneyi topladığınızda 6,9 milyar olduğu görülmektedir. Evet, diyebilirsiniz "Sağlık Bakanlığı bunları bize yollamadı." Yollasın efendim, siz iktidarsınız, koalisyon da değilsiniz. İki senedir bu sistem niye düzeltilmedi, bunu da sormak istiyorum?

Şimdi, onun dışında alacaklar siliniyor. Niçin? Biraz önce Sayın Bakan da açıklamış, ben yoktum ama sunumuna baktım. 1'inci faz, 2'inci faz, 3'üncü faz, 4'üncü fazda insanlara para ödemişiz. Doğru. 4'üncü fazı da ödeyeceğinizi ifade ediyorsunuz.

AİLE, ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER BAKANI ZEHRA ZÜMRÜT SELÇUK - Hayır, etmedim.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Etmediniz mi? Basına öyle intikal etti.

AİLE, ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER BAKANI ZEHRA ZÜMRÜT SELÇUK - Yanlış haber.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - O zaman yanlış haber. Peki, 3 fazda hepsi de farklı haneler. Bin lira verdiniz ya. Sekiz ay, dokuz aydır bu bin lirayla bu insanların...

UĞUR AYDEMİR (Manisa) - Az önce "Niye veriyorsunuz." diyordunuz. Şimdi "Niye bin lira verdiniz." diyorsunuz.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Ne alakası var, benim söylediğim o mu? Pandemi sürecinde yapılan yardımların ne kadar eksik olduğunu ifade etmek istiyorum. Sosyal devlet olmadınız. Sadaka veriyorsunuz.

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Arkadaşlar, lütfen...

ŞENOL SUNAT (Ankara) - O, bir sosyal haktır. İnsanlara eğer istihdam yaratamıyorsanız, insanlara bir iş imkânı alanı açamıyorsanız, sosyal devlet vatandaşına bakmak zorundadır ama insani ölçülerde, sadaka olarak, kömürle veya gıda yardımı değil.

Sayın milletvekilleri, bu, bizim meselemiz, hepimizin meselesi. Karamsar olarak değil ama bakın etrafınıza, çalışanlara bakın, işsizlere bakın. Siz rahat olabilirsiniz ama biz vatandaşın içindeyiz, görüyoruz.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - "Engelliye niye veriyorsunuz?" diyor.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Hayır, çarpıtma.

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Sayın Sunat, lütfen Komisyona hitaben konuşun. Arkadaşlar, lütfen...

ŞENOL SUNAT (Ankara) -. Sizin en önemli özelliğiniz laflarımızı çarpıtmanız. Ben, engellilere daha çok verilmesini tabii ki istiyorum ama başka yerlere mi gidiyor diye merak ediyorum.

Gelelim kadın meselesine Sayın Bakan: Kadına yönelik şiddet son yıllarda daha da çok arttı. 2019 verilerine göre 474 canımız, kadın cinayetlerde can verdi. Şiddet giderek artıyor, o yüzden İstanbul Sözleşmesi'ni gereğince uygulayın diyorum. Uygulanmadığı için koruma isteyen kadın öldürülüyorsa demek ki uygulamada sıkıntılar var Sayın Bakan, biraz önce de ifade ettim: Bakanlıklar ayrılmalıdır, bu konuların daha çok üzerine eğilebilmenin yolu...

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Lütfen tamamlayınız Sayın Sunat.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Benim daha sürem var Sayın Başkan.

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Lütfen...

Buyurun.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Çocuk işçiliğinden tutun da çocuk istismarı konularının üzerine hepimizin bu ülkenin vekilleri olarak eğilme zorunluğumuz var. Biz üzerimize ne düşüyorsa yapmaya hazırız ama her geçen gün bu şekildeki sıkıntıları yaşamaktan millet yoruldu artık.

Gelelim istihdama. Kadın istihdamı...

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Sayın Sunat, lütfen konuşmanızı...(Gürültüler)

Arkadaşlar lütfen...

Sayın Sunat...

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Niçin itiraz ediyorsunuz, cevap verir misiniz Sayın Vekil? (Gürültüler)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN - Arkadaşlar lütfen ya...

Sayın Sunat, lütfen son sözlerinizi alalım, mikrofonu açıyorum.

Buyurun.

ŞENOL SUNAT (Ankara) - Tekraren söylüyorum: Bakanlıklardaki usulsüzlüklerin, yapılan yanlışların, kişileri seçerken gerçekten ihtiyacı olan insanlara yapılacak yardımlar yerine, yandaşlara değil de gerçekten bu ülkenin vatandaşlarına ayırt etmeden verilmesinin çok önemli olduğunu... Bu usulsüzlükler belki olmayabilir, bakın, söylüyorum ama artık bu çağda dijital ortamlarda engelli raporu size gelmeli Sayın Bakan; iki senedir ben bunu dile getiriyorum, geçen sene de dile getirdim. Ha, bunu başka türlü çarptırmaya gerek yok. Türkiye'de milyonlarca insan zaten yoksulluk sınırının altında, açlık sınırının altında yaşıyor. Sosyal devlet olmanın özelliklerinden bahsettim, sosyal yardım değil sosyal hak olarak meseleye bakmamız gerektiğinden söz ettim.

Ben Bakanlığın bütçesinin -ki en büyük bütçe bu Bakanlığa ait- hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum.