ÖZGÜR CEYLAN (Çanakkale) - Sayın Bakan, Bakanlığınızın 2021 bütçesinin ülkemize hayırlı olmasını diliyorum.

Gelişmiş ülkeler fosil yakıtlardan uzaklaşıp alternatif enerji kaynaklarına yöneliyor. Türkiye'yse hâlâ TES'lerle enerji arzını sağlamaya çalışıyor. Özelleştirilen kömürlü termik santrallere çevre yatırımlarını tamamlamaları için 2019 sonuna kadar süre tanınmıştı. Şu günlerde gerekli düzenlemeleri hâlâ yetiştirememiş olan santral var mı? Yenilenebilir, ucuz, güvenilir, çevre dostu enerji yatırımlarını konuşmamız gerekirken biz çevreyi katleden cehennem bacalarını konuşuyoruz. Yatağan'dan sonra en büyük riski yaşayan yerlerden biri de Çanakkale'dir. Bugün ülkemizdeki toplam sera gazı salınımının yaklaşık olarak beşte 1'i kömürlü termik santrallerden kaynaklanmaktadır.

Sayın Bakan, Türkiye'nin yakın gelecekteki en büyük sorunlarından biri, yenilenebilir enerji üretim teknolojilerine gerekli yatırımları yapmamış olmaktan ötürü bu alanda gelişmiş ülkelere bağımlılıktan kurtulamaması olacaktır. İkinci en büyük sorunsa fosil yakıttan enerji elde eden termik santrallerimizin yarısının ithal kömüre dayanan üretim yapısıdır. Enerjide dışa bağımlılığımız her geçen gün büyümektedir. İthal kömüre dayalı enerji arzı ülkemiz açısından kurdaki dalgalanmalardan dolayı en son seçenek olmalıdır.

Enerji politikalarını sadece üretim sistemleri ölçeğinde değil, daha geniş bir perspektifte ele almaya ihtiyaç vardır. Türkiye'nin ivedilikle yerli ve yenilenebilir kaynaklarına dönmesi ve öz kaynaklarına dayanan bir stratejik planı ortaya koyması gerekmektedir. Bunu yaparken de asla gözden ırak tutulmaması gereken gerçeklikse su, çevre, enerji ve gıda güvenliği ilişkisidir. Enerji-su, su-enerji karşılıklı bağımlılığının bir diğer ayağı da gıda güvencesi ve yaşanılabilir çevredir. Kısaca, enerjide eylem planlarınızı ekosistemi koruyacak şekilde hazırlamalı ve ülkenin geleceğini ipoteklememelisiniz. Bu arada, sizin döneminizde doğayı katlederek yapımına müsaade edilen yüzlerce akarsu HES'inin kapasite kullanım faktörlerini hiç merak ettiniz mi? Ben söyleyeyim: Yüzde 25-30 arasında. Dünyadaki sulamada en verimsiz çalışan HES'ler sizin döneminizde yapılanlar; hem doğa katledildi hem de sermaye verimsiz projelere mahkûm edildi. Doğaya saygılı bir şekilde yapılabilecek HES potansiyelimizi de bu projelerle yarı yarıya azaltmış olduk, bunun geri dönüşü de yok. Bundan sonra bu projeleri daha yetkin bürokratlarınız denetlesin diyeceğim ama maalesef onları da tasfiye ettiniz.

Sulama yatırımlarına ciddi kaynak ayıran bir ülkeyiz ancak istenen verimi alabiliyor muyuz? Hâlihazırda bazı pompajlı sulama projeleri yüksek enerji maliyeti nedeniyle ya etkin olarak çalışmıyor ya da çalıştırılamıyor. Bunun sizin bütçenizle ilgili kısmı tarımsal sulamada suyun kullanımının enerjiyle ilişkisidir. Tarımda sulamanın büyük kısmı pompaj sulamasıyla yapılmaktadır. Enerji yoksa su da yok ancak enerji fiyatlarının çok yüksek olmasından dolayı çiftçi, sulamadan kaynaklı enerji borçları altında ezilmektedir; bu çözülmelidir.

Sayın Bakan, Kaz Dağları'nda yaşanan orman katliamını durdurmak için dağ taş nöbet tuttuk. Atikhisar Alamos Gold Projesi'nde son durum nedir? Bayramiç'te açılmak istenen Halilağa bakır madeniyle ilgili süreç ve Lapseki'de Sone Enerji tarafından yapılan kaçak RES konusunda Bakanlığınızın tavrı nedir? Çanakkale'de maden ruhsatlarında, HES ve RES ruhsatlarında son durum nedir?

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Süreniz bitmek üzere, lütfen tamamlar mısınız.

ÖZGÜR CEYLAN (Çanakkale) - Tamamlıyorum.

2021'de Çanakkale'nin hangi ilçelerinde doğal gaz yatırımı planlanmaktadır? Ayvacık ilçesi özellikle bu konuda önemli bir talep oluşturuyor; onun planlama içerisindeki yeri nedir?

Tekrar bütçenin hayırlı olmasını diliyorum.