ABDURRAHMAN TUTDERE (Adıyaman) - Teşekkür ediyorum Başkanım.

Sayın Bakan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakan, sabahki konuşmanızda özellikle kooperatiflere ayrı bir başlık ayırdığınızı, kooperatiflere ilişkin birtakım çalışmaları yaptığınızı siz de ifade ittiniz. Çalışma kitapçığınızı da incelediğimizde KOOP-DES başta olmak üzere birtakım çalışmaları başarıyla tamamladığınızı görmekteyiz. Kooperatiflerin gerçekten ülkemizin ekonomisi anlamında, istihdam anlamında çok önemli kuruluşlar olduğu hepimizce bilinmektedir. Sayın Bakanım, ancak Türkiye'de özellikle 4733 sayılı Yasa'da 2017 yılında yapılan değişiklikle birlikte ülkemizde ilk kez tütün üretim ve pazarlama kooperatifleriyle tanışacağız. Bu konuya ilişkin siz bir tebliğ çıkardınız. Belki Türkiye'de ilk örnekleri olacak. Şu ana kadar benim seçim bölgem olan Adıyaman'da da kooperatif kurulma çalışmaları devam ediyor ancak birtakım sıkıntılar var. Tabii ki tütün kooperatifleri diğer kadın kooperatifleri ve diğer tarım kooperatifleri gibi değil, özellikli olması gereken kooperatifler. Öncelikle ben sizin Bakanlığınızın 2 Temmuz 2018 tarihinde yayınlamış olduğu bir tebliğe ilişkin birkaç eleştiriyi ve şu andaki kooperatiflerin önünde nasıl engel oluşturduğunu ifade etmek istiyorum.

Sayın Bakan, bu tebliğin 11'inci maddesinde 250 tütün üreticisinin bir araya gelerek 1 tütün üretim kooperatifi kuracağını ifade ediyorsunuz ve burada her ilçenin bir çalışma bölgesi olduğunu ifade ediyorsunuz. Ayrıca, her çalışma bölgesinde sadece 1 kooperatif kurulacak şekilde bir düzenleme var. Kanaatimizce bu doğru değil, her çalışma bölgesinde sadece 1 kooperatifin olması hem rekabeti öldürecek hem de orada tek kooperatifle bu işlerin yürümesi imkânsız. Mesela ben Adıyaman merkez ilçeden bir örnek vereyim, belki de üretici sayısı 50-60 bin civarında bir tütün üreticisi var ve bunların hepsini bir arada, bir kooperatif çatısı altında birleştirmek, aynı potada eritmek gerçekten çok zor olacak çünkü işin kültürel farklılıkları var, sosyolojik farklılıkları var, insanları bir arada ticaret yapmaya zorlayacak şekilde bir düzenleme. Dolayısıyla, bu tebliğin bu maddesinin mutlaka gözden geçirilmesi, rekabeti ve kooperatifleşmenin önünü açacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Burada 250 şartını yerine getiren bütün üreticilerin kooperatifi kurmanın önünün açılmasının bu alandaki kurulacak kooperatiflere yol açacağını düşünüyoruz ve bu konuda mutlaka bir düzenleme yapılması gerekiyor. Aksi takdirde bu tek kooperatif anlayışı beraberinde bir tekelleşmeyi getirecek, belli insanlar burayı ele geçirecek ve üreticiyi kendilerine bağlı hâle getirecek ve biz bu kooperatiflerden istediğimiz sonucu alamayacağız.

Ayrıca, bu tütün kooperatifleri konusunda Bakanlığınızın destek durumu ne olacak Sayın Bakanım? Çünkü bunlar, bu kooperatifler için tesis kurulması gerekiyor, makine alınması lazım, çok maliyetli işler; onun pazarlanması, paketlenmesi vesairesi çok ciddi bir entegre tesis gerektiriyor aslında. Bu konuda bu kooperatiflerin mutlaka devlet tarafından desteklenmesi lazım. Yani gariban tütün üreticisinin bu kadar sermayeyi bulup bu kooperatifi kurması biraz imkânsız gibi görünüyor. Eğer gerekli düzenlemeler yapılmazsa, gerekli destekler verilmezse bir şekilde bu kooperatifler ölü doğmuş olacak. Bu konuda mutlaka Bakanlığın yeni bir çalışmayı yapması gerekiyor.

Ayrıca, bu kooperatiflerin önünde en büyük engel, aynı çalışma şartlarının tüzel kişiliklere yani başka şirketlere de tanınmış olması yani kooperatifi şirket karşısında koruyan hiçbir mekanizma yok, hiçbir düzenleme yok, sadece başvuru harçlarında biraz düzenleme var ki bu da tek başına kooperatifi büyük sigara şirketleri karşısında koruyamayacaktır yani büyük sigara şirketleri üretim kooperatiflerinin yaşamasına izin vermeyeceklerdir. Eğer siz Bakanlık olarak bu konuda ciddi adımlar atmazsanız tütün kooperatiflerinin kurulma imkânı olmayacaktır, kurulsalar bile faaliyetlerini sürdürme şansları olmayacaktır.

Onun için, tütün kooperatifleri konusunda Bakanlığımızın ayrıntılı bir çalışma yapması gerekiyor ve Türkiye'de yeni bir model olacak, yeni bir çalışma olacak bu konuda özellikle bir hassasiyet gösterilmesini biz bekliyoruz, bütün üreticiler de sizden bunu bekliyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Tutdere, teşekkür ediyoruz.

ABDURRAHMAN TUTDERE (Adıyaman) - Sayın Bakanım, bir de eğer müsaadeniz olursa, uygun bir zamanda bu konunun ayrıntılarını sizinle görüşmek üzere bir randevu talebim var, bunu da yerine getirirseniz çok memnun olurum.

Teşekkür ederim.