BEDRİ SERTER (İzmir) - Sayın Başkan, teşekkür ederim.

Sayın Bakan, öncelikle, annenizin vefatından dolayı başsağlığı diliyor, Allah'tan rahmet diliyorum.

Pandemi süresi öncesinde ciddi vergi, kredi ve fatura borçlarıyla boğuşan ve pandemi süreciyle birlikte artık kangren hâline gelen maddi sıkıntılarla baş başa kalan ve geleceğinden kaygı duymak bir yana geleceğini artık hiç göremeyen esnaflarımızın sorunlarından söz etmek istiyorum sizlere.

TESK verilerine göre Türkiye'de bu yılın ilk altı ayı itibarıyla esnaf odalarına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet iş yeri bulunmakta. Yine bu yılın ilk altı ayında kapanan iş yeri sayısı 35.965 olarak gerçekleşti; söz konusu rakam haziran ayında ise 7.222'ydi sadece. Satılık iş yeri ilan sayısında ise geçen yıla göre yüzde 77 artış bulunmakta. İzmir'de -kendi kentimde- eylül ayı itibarıyla esnafın yüzde 30'u kepenk kapattı, salgın süresince esnafın işi yüzde 83 oranında düştü, yüzde 26 oranında istihdam kaybı yaşandı. Yüzde 71'i kiracıyken verdiğiniz 25 bin TL'lik nefes kredilerinden yararlanma oranları ise sadece yüzde 38'de kaldı.

Dünyanın pek çok ülkesinde esnaflara karşılıksız destekler verilirken Türkiye'de esnafımıza bir kuruş karşılıksız para vermediniz. "Allah'a şükür, bugünümüze de şükür." diyen, Ahilik geleneğinden gelen esnafımız, yine bunu, Ahilik esnaf kültürüyle unutmayacaktır. Üzerine, 16 marttan bu yana alınan Covid tedbirlerine geçen hafta eklenen yeni tedbirlerle toplamda 383 bin iş yeri kapandı ve bu iş yerlerinde yaklaşık 2 milyon çalışan ve ailesi, açlığa terk edilen kişi var.

Son tedbirler öncesi, tablo içerisinde, nefes kredilerinden 748 bin esnafımız yararlandı ve 18,6 milyar TL kullandıklarını biliyoruz. Bu demek oluyor ki esnafımızın yarısından fazlası borçları nedeniyle krediye erişememiş, başvuramamış bu durumda. Türkiye'nin her yerinde konuştuğum ve krediyi kullanabilen esnaflar "'Nefes' bizi nefessiz bıraktı." diyorlar. Bundan sonraki süreçte ne olacağını, nefes kredilerinin geri ödeme süreçleri önemli ölçüde belirleyecektir.

Bir diğer konu, sunumunuzda ilk on ay içinde kurulan şirket sayısının da yüzde 24,2 arttığını söylüyorsunuz; kapanan şirket oranının ise yüzde 13,2 arttığını söylediniz. Esnaf ve iş yeri sayılarında da bir önceki yıla göre 74 bine yakın daha fazla tescil sayısı gözlemlendiğini belirttiniz ancak biliyoruz ki bu iş yerlerini kuranların yüzde 60'ına yakını vergi borçlarından ve genel olarak da eski borçlarından kurtulmak için yeni tesciller yapıp yeni şirketler kuruyorlar. Kapatılan şirket, esnaf ve sanatkârlar iş yerlerinin devlete borçlarının, piyasaya borçlarının ortaya konulması, durumu daha sağlıklı anlamamızı sağlayacaktır. Bu bağlamda, partimizin açıkladığı ve esnafın sorunlarına dair çözümleri içeren 17 maddeden -her birinin tek tek çok önemli olduğunu hatırlatmayı bir görev bilmekteyim- birinin, 16'ncı maddenin konusu olan ve ülkemizde sayıları 6 milyonu bulan seyyar satıcı -azımsanmayacak bir rakam var burada- kardeşlerimizin de sorunlarının çok daha önemli olduğunu vurgulamak istiyorum. 200 bini İzmir'de yaşayan bu kardeşlerimizi ziyaret ettiğimde özellikle, kayıt altına alınarak sosyal güvence sistemine dâhil olmak istediklerini söylediler ve dernekleşmişler efendim. Bu konuyu özellikle not almanızı rica ediyorum sizden. Pandemi nedeniyle üç ay boyunca kapalı kalan tüm esnafımızın -defaatle söylememize rağmen- birikmiş elektrik ve doğal gaz faturalarının ve SGK primlerinin devlet tarafından karşılanmasını bekliyor esnaf Sayın Bakanım. Türkiye'nin belkemiği olan ve 10 milyona yakın kişiye ekmek veren esnaflar, iktidarınızın veremediği karşılıksız destekler nedeniyle kredi borcuyla cedelleşmekteler. Normalleşme sürecinde esnafların ancak dörtte 1'i eski iş potansiyelini yakalayabilmiş gözükmekte. Hâliyle kaygılılar hem de çok kaygılılar.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Serter, toparlayalım lütfen, son cümlelerinizi alalım.

BEDRİ SERTER (İzmir) - Hemen toparlıyorum Başkanım, teşekkür ederim.

Esnafın günü kurtaran politikalarınıza değil gelecek kaygılarını giderecek adımları acilen atmanıza ihtiyaç var Sayın Bakan.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum Sayın Serter.

BEDRİ SERTER (İzmir) - Bitiriyorum Başkanım.

Acilen kira desteğine, acilen faturalarının silinmesi noktasındaki desteğe, acilen sicil affına ve acilen suni ve yüzeysel değil kapsamlı ve akılcı bir desteğe ihtiyaçları var.

Teşekkür ediyorum.