HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Son söz olmamalı Sayın Başkan, son söz olmamalı.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Efendim?

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Söz talebim vardı.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Efendim, ne zaman siz...

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - En başından beri söz talebim vardı Başkanım.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Tamam, buyurun o zaman.

Arkadaşlar çok uzadı, kusura bakmayın yani bu kadar çok soruya cevap verilecek.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Ben mi başlayayım?

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Buyurun, sizde; kısa olarak...

Ben görmedim şu anda.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Yok, baştan beri açık Sayın Başkanım.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Şırnak Vekilimiz Hüseyin Kaçmaz, buyurun efendim.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Sayın Bakan, öncelikle hoş geldiniz.

Sayın Bakan, kıymetli hazırun; herkesi saygıyla selamlıyorum.

Tabii, "Çevre Bakanlığına özgürlük!" diyerek sözüme başlamak istiyorum çünkü gerçekten uzun zamandır bu durumu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının birlikte olmasını eleştiriyoruz. Dediğim gibi, "Çevre Bakanlığına özgürlük!" diyerek başlamak istiyorum çünkü Türkiye, 90'larda Çevre Bakanlığı olan bir ülkeydi ama tabii, o zaman yaşanan iklim felaketinin artık 10 katını bugünlerde yaşıyoruz, verilerle de bunu ispatlayabiliyoruz ama şimdi tek başına Çevre Bakanlığımız yok. Çevre Bakanlığının tek başına olmaması bizlere düşük standartlar, zayıf politikalar, kalitesiz ürün ve hizmetler olarak dönüyor; bu durum ne üretici olarak bizleri ne tüketici olarak yine bizleri mutlu etmiyor ve etmeyecek de. Yani "Çevreyi Çevre Bakanlığı kurtarabilir ama bu haliyle değil." demek istiyorum. Bununla birlikte, tabii, sunumda hiç izleme raporu göremedim Sayın Bakanım, bilmiyorum, ben mi göremedim ama hiçbir izleme raporu yok.

Yine, Vekilimizin de bahsettiği üzere, 2002'den itibaren iktidarın politikalarını esas alırsak -ki birçok veride de öyle çıkıyor karşımıza sürekli- 550 milyon ton asfalt serilmiş, 1 milyar ton çimento dökülmüş; yine, 1,7 milyar ton kömür yakıtı, milyarca metreküp gaz yakıtı, milyonlarca varil petrol yakıtı tüketilmiş ve yine, her yıl 450 milyon ton inşaat malzemesi doğadan alınmış; tabii, bu, tümüyle hesaplandığında da 1-2 milyar tona yakın bir kaynağın aslında doğadan alınması anlamına geliyor. Dediğimiz gibi, tüm bunların sebep olduğu olaylara baktığımızda, 2010'larda 657 aşırı iklim olayı meydana gelirken 2020'de 984 aşırı iklim olayı meydana gelmiş. Bu rakamlar bile başlı başına zaten felaketin geldiği boyutun sebeplerini ve kaynaklarını net bir şekilde ortaya çıkarıyor.

Sayın Bakan, 2002'den bu yana 7 milyar tondan fazla sera gazı salınmış, 7 milyar tondan fazla. Tabii, yine, dediğimiz gibi, bunlar aşırı iklim olaylarının 2020'de rekor kırmasına sebep olmuş ve yine, 2020 yılı da Türkiye'de en sıcak üçüncü yıl olmuş ve yine, uygulanan politikalarla, izlenen politikalarla 650 milyar dolardan fazla yakıt ithalatı söz konusu olmuş ve tabii bunun fazlasıyla da vergi olarak halktan çıktığı bir durum söz konusu. Yani Sayın Bakanım, hani eğer ki gerçekten politika değişikliğine gidilirse, hani yatırımla birlikte ya da yatırımdan ziyade... Sayın Başkanım, hani az biraz şu durumu hepimizin artık görmesi gerekiyor, enerji verimliliği konusunda eğer bir niyet ortaya çıkarsa sadece bu bahsettiğimiz 650 milyar dolardaki bu yakıt ithalatı kısmında bile yüzde 1 enerji verimliliğiyle yaklaşık neredeyse 6,5 milyar dolar tasarruf etmiş oluruz ve bunu eğer yüzde 10'a çıkarabilirsek 65 milyar dolar tasarruf etmiş olacağız ve bunu yapabilmek için sadece bir mevzuat değişikliğine, belki de bir yönetmeliğe ihtiyacımız var; çok basit bir şekilde yapabilecekken bunu yapmıyoruz. "Bunu niye tercih etmiyoruz?" diye size sormak istiyorum.

Tabii, yine sunumda da geçtiği için burada, veriler de var elimde, şimdi, Enerji Kimlik Belgesi uzun yıllardır sürekli erteleniyor. 2007, 2008, 2010, 2017, 2021 yani 2021'de de yine erteleme; mevcut binalarda "EKB 2030 yılına ertelendi." şeklinde bir karar alınmıştı zaten. Şimdi veriler elimizde yani verimsiz bina sayısı patlıyor ülkede. Aslında kamuda bile bu EKB becerilemedi, veriler onu gösteriyor. Yine, enerji verimliliği konusunda bir hassasiyet gösterilmediğini düşünüyoruz. Bu durumun yirmi üç yılda bitirilemeyecek bir durum olmadığını, bir çalışma olmadığını düşünüyoruz ancak enerji verimliliği konusunda gerekli hassasiyet olmadığı için maalesef ki böyle bir durumla karşılaşıyoruz.

Yine, müsilaja ilişkin Marmara Denizi konusu açıldı. Şimdi, araştırmacılar aslında bazı önerilerde bulunuyorlar. Hani aralarında basit, yapılabilecek olanlar da var tabii. Acil olarak yapılması gerekenler arasında bazı önerileri derlemeye çalıştım. Şimdi, Ergene derin deniz deşarjının kapatılması öneriliyor. "Kapatılır mı, kapatılmazsa da neden kapatılmamalı?" şeklinde bir sorum olsun.

Atık su arıtması olmayan tesisler neden kapatılmıyor? Bunlara arıtmayı çalıştırmadıkları süre içinde ceza kesiliyor mu, kesilmiyorsa neden?

Yine, Marmara'da, mesela deterjan neden yasaklanmadı? Çünkü deterjanın da bu müsilaja büyük bir...

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI MURAT KURUM - Yasaklandı.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Yasaklandı mı şu aşamada? Tamam, öyleyse onun cevabını almış olalım; çok iyi çünkü bu, en azından, hani bir şekilde alınabilecek bir müdahaleydi.

Yine, sıcak su bırakan tesisler neden kapatılmıyor? Çünkü Çanakkale Boğazı'nda da 2 tane şu aşamada termik santral var.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI MURAT KURUM - O da var eylem planında.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Yani eylem planında varsa, dediğim gibi bunlar basit, yapılabilecek şeyler, en azından bu şekilde...

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Hüseyin Bey, eylem planını okursan hepsi var orada.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Yani Sayın Bakanım, bir sürü şey okumaya çalıştık. Soruyorum, zaten belki bazıları yapılmıştır da diyorum, hani bazıları basit bir şekilde yapılabilecek şeyler.

Tabii, bununla birlikte endüstri tesisleri de var bir sürü, öyle ümit ediyorum ki eylem planında onlar da vardır.

Bütün derin deniz deşarjı projeleri ve ön arıtma projeleri iptal edildi mi ya da edilir mi şu aşamada?

Türkiye'deki kirletici kaynakların tamamının liste olarak Komisyona sunulması mümkün mü acaba? Hani bu, ileride oluşturacağımız raporda işimize yarar.

Bir de Sayın Başkanım, Sayın Bakan da buradayken özellikle dikkatinizi de çekmek istiyorum, bazı rapor vermeyen kurumlar, müdürlükler ya da genel müdürlükler var. Mesela, Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünü şu aşamaya kadar göremedik. Yine, ÇED İzleme ve Çevre Denetimi Dairesi Başkanlığının bir rapor sunduğuna ilişkin bir şey göremedik.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Bakanlık sundu işte.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Şey itibarıyla, hani başlık hâlinde göremedik, onu belirteyim.

Yine, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü bu aşamaya kadar Komisyona bir rapor vermedi diye biliyorum, hani şu aşamaya kadar görmedim ben; verilmiyorsa da aslında sebebini de merak ediyorum.

Yine, İLBANK'ın iklim değişikliğine katkısı şu aşamaya kadar sunulmadı, onun da sunulması iyi olur.

Tabii, bazı eleştiriler, bazı bilgilerle birlikte bazı önerilerimiz de var, kısaca onları da söylemek isterim.

Enerji arzı fazlamız var, Sayın Bakanım, bunu herkes genel itibarıyla dile getiriyor; enerji sistemimizin neredeyse yarısına yakını, yüzde 50'sine yakını fazladan çalışıyor şeklinde gözüküyor. Hani şu aşamada tabii, biz Komisyon olarak da bu çalışmaya katkı sunmak istiyoruz, Sayın Bakanın da bu konudaki görüşünü en azından merak ediyorum.

Türkiye emisyonları sıfırlamaya, 2050'de sıfırlama, tabii öncesinde olursa ne âlâ, 2050'de sıfırlama ve azaltmaya başlama yani 2020'de artık bence azaltmayı başlatmamız gerekiyor ve 2030 azaltım hedefi hani yüzde 50 civarında olmalı artık, çünkü geldiğimiz aşamada hani veriler ve yine dediğimiz gibi ortaya çıkan iklim felaketleri, karşılaştığımız hususlar bunu gösteriyor. Ve dediğim gibi yani yine yılda yaklaşık 40 milyar dolar fosil yakıta para harcıyoruz, bütçe ayırıyoruz, sadece bunun yüzde 1'iyle bile 400 milyon dolar, yüzde 10'unu tasarruf edersek, yüzde 10'undan tasarruf edersek 4 milyar dolara tekabül ediyor; yani bu, çevre için, hani o çevreye ilişkin bir şeyler yapmak için çok önemli bir kaynak oluşturur bizler için. Yine emisyonlarda da yüzde 1 tasarruf demek, yüzde 1 yakıtta tasarruf yaptığımızda emisyonlarda da yüzde 1, yine yüzde 10 tasarruf yaptığımızda da yine emisyonda da yüzde 10 tasarruf etmiş olacağız. Yani neredeyse bir şey harcamadan sadece yüzde 1 tasarrufla bile büyük bir şey...

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Toparlayın.

HÜSEYİN KAÇMAZ (Şırnak) - Tamam Sayın Başkanım, toparlıyorum.

Hani bugün aslında Sayın Bakan da buradayken radikal bir karar da verilmesi gerektiğini düşündüğüm için bunları söylemek istedim, çünkü gerçekten çok vaktimiz de yok. Hani vergiler iklimi değiştiren projelere daha fazla gitmesin, bu KES'ler, HES'ler özellikle, hani KES'ler özellikle, HES'ler YEKDEM'den çıkarılmalı diye düşünüyorum.

Yine, Türkiye 2023'e kadar eski KES'leri, işte Soma, Afşin, Yatağan vesaire gibi KES'leri, 2030'a kadar da bütün KES'leri kapatabilir hani en azından bu çok olumlu bir gelişme olur, enerji verimliliğini uygulayarak emisyonları yüzde 50, yakıt ithalatını ise 20 belki de 25 milyar dolar azaltabiliriz ama şunu da söyleyeyim Sayın Başkanım, hani Komisyon üyelerimizin de dikkatini çekelim, gerçekten tüm bunları yapsak bile felaketleri önleyemiyoruz, öyle bir durum çıkıyor karşımıza ama bunları niye söylüyoruz? Çünkü şu an itibarıyla da, hani yirmi yıl önce yaktığımız kömürün etkisini şu an hissediyoruz. Yani dolayısıyla şu an hemen alacağımız kararlar da bunu etkilemeyecek ama 150 kilometre hızla duvara toslamaktansa 90 kilometre hız daha iyi olur diye düşünüyorum.

Teşekkür ediyorum.