RIDVAN TURAN (Mersin) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Teşekkürler Hocam sunumunuz için. Bir soru soracağım ama önce bir değerlendirme yapayım. 1729'daki müsilajın da sebeplerinden bir tanesinin kirlilik olma olasılığı var Akdeniz'de görülmüştü ama yani şu anki anlamda endüstriyel kirlilikten bahsetmek mümkün değil fakat tek başına evsel atıklar bile, kanalizasyon atıkları bile azot-fosfor oranını artırması sebebiyle buna yol açmış olabilir. Kuşkusuz bu multifaktöriyel bir mesele. Şimdi de öyle konuşuyoruz zaten yani işte örneğin, denizin kirlenmesi, iklim değişikliği sebebiyle Akdeniz, Marmara'nın diğer denizlere göre daha fazla ısınıyor olması, durgunluk pek çok faktör var. O anlamıyla dediğiniz gibi multifaktöriyel bir mesele. Benim öğrenmek istediğim şey şu: Çok kıymetli çalışmalar. Özellikle TOBB'un sunumundan sonra bana iyi geldi doğrusunu isterseniz. Şimdi, siz yukarıdan müsilajı görüyorsunuz, kalınlığını görüyorsunuz, hareketlerini görüyorsunuz. Bu spektrofotometrik yöntemle acaba denizin oksijenini, azot, diğer "nutrients"ları görme olasılığımız var mı bizim? Eğer bunu görebilirsek müthiş bir şey olur. Ha şundan müthiş olur: Kim, nerede, ne yapıyor; hangi tesis nereyi, nasıl kirletiyor; yukarıdan bunu tespit ederiz.

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. TAŞKIN KAVZOĞLU - Teşekkür ederim, çok güzel bir soru.

İsterseniz kirlilikle başlayayım. Katılıyorum, kirlilik her zaman vardı ama... Marmara'da kirlilik geçen sene de vardı ama neden mayıs ayında patladı? Cevabı...

RIDVAN TURAN (Mersin) - "Ergene derin deşarjı." diyoruz biz ona.

ALİ ŞEKER (İstanbul) - Ergene derin deşarjından sonra patladı.

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. TAŞKIN KAVZOĞLU - Benim fikrim biraz daha farklı: Suyun hızlı ısınması. Benim okuduğum makaleler ve tespitlerim kesinlikle şunu söylüyor, uzmanlık alanımın dışına çıkmak çok istemem ama sadece görüşümü bildirmiş olayım okuduklarımdan: Sudaki hızlı sıcaklık artışı -zaten besin değeri var, durgun su- suyun kesinlikle dalgalı olmaması. Bir de İtalyanlardaki Adriyatik Denizi'ndeki en büyük sıkıntı "Po deresi" diye ya da "Po Nehri" adlı bir nehrin suyundaki kuraklık. Bizde de derelerden yeterli su gelmemesi, temiz suyun -ne diyeyim- ulaşmaması. Temiz suyun diyorum çünkü bir havuz düşünün, bahçenizde bir havuz var, hiç temiz su gelmiyor, günlerce çocuğunuzu oraya sokuyorsunuz, bir gün değiştirme ihtiyacı duyarsınız galiba. Marmara'daki değişiklik ihtiyacı ya da... Temiz kan nereden geliyor? Nehirlerden geliyor. Derelerden gelmesi lazım. Eğer derelerden yeterince su gelmezse, temiz su gelmezse orası kapalı bir havuza döner. Bu benim kişisel kanaatim.

RIDVAN TURAN (Mersin) - Hocam, saygı duyuyorum görüşünüze. Fakat zaten ısınma denen şey de kirliliğin fonksiyonlarından bir tanesi yani sıvı içerisinde ne kadar süspansiyon hâlde madde varsa -bunu onun niteliğinden bağımsız olarak söylüyorum- ısınma olasılığı o kadar yüksek.

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. TAŞKIN KAVZOĞLU - Isıtıyor, doğru.

RIDVAN TURAN (Mersin) - Yani son tahlilde... Aynı güneş hem Marmara'ya hem Akdeniz'e hem Karadeniz'e hizmet ediyor ama Marmara'nın daha fazla ısınıyor olması Marmara suyunun içerisindeki süspansiyon hâldeki kimyasallar.

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. TAŞKIN KAVZOĞLU - İşte birkaç parametre dediğimiz o. Kirlilik vardı. Havalar çok çabuk ısındı, temiz su gelmedi belki, bu şekilde patladı ama bu şartlar tekrar oluşacak. Bizim amacımız şu, ben kendi alanımda söylüyorum: Eğer ben Marmara'nın bu patlamadan önceki hâlini bir modelleyebilsem, size erken uyarı sistemi kurup "Müsilaj geliyor." diyebileceğim. Bununla ilgili alınacak önlemlerde beraber hareket edebileceğiz. Benim derdim o. Yani bunun öncesinde ne oluyor, hangi ortamda neler oluşuyor? Sıcaklık mı oluşuyor, fosfor mu fazla oluyor, nitrojen mi fazla oluyor, bunlara bakmamız lazım ya da alg patlaması olmuş mudur, olmamış mıdır, onlara bakmak lazım. Ama uzaydan bakarken nitrojeni, kirliliği falan direkt olarak ölçemiyoruz ama benim bir çalışmam vardı, toprağın içerisindeki petrol sızıntısını, petrol olan noktaları bir yerde yakalayabiliyorsunuz bazı sinyallerle. O tip şeyler var ama çok hassas kameralarla ölçüm yapmak gerekiyor, uzaydan değil de... Belki uçaklardan veya "drone"larla.