ÖMER ÖCALAN (Şanlıurfa) - Sayın heyeti selamlıyorum.

Malumunuz, Urfa, tarım, turizm ve diğer alanlarda değerler üretmektedir. Maalesef, hak ettiği yeri bulamadığını her fırsatta dile getiriyoruz. Pamuk ve fıstığın yüzde 50'sine yakını, kırmızı mercimek ile nohudun ise yüzde 36'sı Urfa'da üretilirken hububat üretiminde ise Ankara ve Konya'dan sonra Urfa'mız 3'üncü sıradadır yani arpa ve buğday üretiminde yüzde 10 ile 15 arasında üretim yapılmaktadır. Ancak bütün bu üretimin Urfa'ya ciddi bir katkısı yoktur. Neden? Çünkü pamuğun yüzde 50'si Urfa'da yetiştiriliyor ama katma değer üretiminde çırçır fabrikasının ötesine gidilememiştir. Dokuma halı fabrikası yok. Yine, mercimek ile nohudun yüzde 36'sı yetiştiriliyor ama Urfa'da paketleme fabrikası dahi bulunamamaktadır.

Türkiye genelinde yaklaşık 73 milyon fıstık ağacının 30 milyonu Urfa'da bulunmakta ancak bu kadar fıstığın üretildiği kentte fıstık borsası, fıstık işletme fabrikaları maalesef yok; buradaki üretici Antep'e gitmek zorunda kalmaktadır. Paketlemesi, kavlatması, tuzlanması gibi işlemler Antep'te yapılıyor. Bu şekilde katma değer Urfa'da kalmamış oluyor. Urfa'nın mercimeği Mersin'de, fıstığı Antep'te, pamuğu ise Kayseri ve Antep'te işletilmektedir. Anlayacağınız Urfa, tarımsal üretimde ilk sıralarda ancak tarıma dayalı sanayi ise son sıralarda.

Değerli heyet, ifade ettiğim gibi, hububat üretiminde Ankara ve Konya'dan sonra Urfa 3'üncü sıradadır yani arpa ve buğday üretiminin yüzde 10 ile 15'i Urfa'da yapılmaktadır. Ancak bu tarımsal üretimin Urfa'nın çözümüne ve gelişimine ciddi bir katkı sağladığı yoktur çünkü yukarıda da ifade ettiğim gibi, Urfa'daki tarımsal üretimin katma değerine ilişkin tarım sanayisi yok denecek kadar azdır. Yani tarıma dayalı sanayi Urfa'da olmadığı için dünyanın en iyi makarna buğdayı Urfa'da yetişmesine rağmen bunu katma değere dönüştürecek bir makarna fabrikası dahi bulunamamaktadır. Urfa'da az sayıda yem fabrikası ve birkaç tane bulgur fabrikası dışında tarımsal üretimin işletildiği bir fabrika dahi yoktur. Dolayısıyla bu ürünlerin katma değeri Urfa'da kalmıyor. Bir ürün üretildiği yerde işletilmiyorsa bunun ciddi bir değeri, katkısı olmadığı gibi, işsizliğe ve insanların başka şehirlere göç etmesine de neden olur.

Değerli milletvekilleri, GAP'ın iyi planlanması ve emeğe dayalı tarımın makineleşmesiyle birlikte Urfa'nın yoksul insanları daha yoksullaştı, zenginleri daha da zenginleşti. Geçmişte daha çok emeğe dayalı tarımsal üretim yapıldığı için, Urfa da tarım işçiliğinden göç alıyordu ancak plansız bir şekilde tarımın makineleşmesiyle birlikte Urfalılar bir anda işsiz kaldılar ve çareyi başka illere mevsimlik göç ederek çalışmakta buldular. Örneğin, geçmişte Urfa'da pamuk elle toplanıyordu; Maraş, Antep, Kilis, Adıyaman, Malatya, Mardin gibi yerlerden işçilerin gelip çalışmasına olanak sağlıyordu; makineleşmeyle birlikte bu olanak ortadan kalktı; bu durum Urfa'nın tam tersine dışarıya işçi vermesine neden oldu.

Ziraat Mühendisleri Odası Urfa Şube Başkanı Abdullah Melik'in açıkladığına göre, Urfa'da her yıl 400 bin kişinin mevsimlik işçi olarak 40 kente gidip çalışmak zorunda kaldığı bir gerçekliktir çünkü Urfa'da tarıma dayalı sanayi olmadığı için çiftçinin artan maliyetleri ve plansız uygulanan GAP'la toprağını ekemeyen Urfalılar başka illere çalışmaya giderken yollarda hayatını kaybediyor. Özetle, plansız GAP makineleşmeyi, makineleşme de mevsimlik tarım işçiliğini beraberinde getirmiştir. Bu noktada, şehrin 14 vekilinin bir araya gelip rol oynaması gerekiyor. Urfalılar yılda 400 bin mevsimlik işçisini dışarı veriyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ömer Bey, süreniz doldu, son cümlelerinizi alalım.

ÖMER ÖCALAN (Şanlıurfa) - Buna dönük tarımda katma değeri arttırırsak Urfa tarımın merkezi hâline gelir. Bu noktada sizi de göreve davet ediyorum.

Teşekkür ediyorum.