PAKİZE MUTLU AYDEMİR (Balıkesir) - Evet, Kıymetli Başkanım, ben de öncelikle Komisyonumuzun, Araştırma Komisyonumuzun geçirdiği süre içerisinde edindiğim deneyimler ve kazanımlar dolayısıyla hem size hem de gerek milletvekili arkadaşlarıma gerekse uzman arkadaşlarıma, İçişleri Bakanlığından, Adalet Bakanlığından katılan arkadaşlarımıza çok teşekkür ediyorum.

Çalışan kadın milletvekili arkadaşlarımızla bir arada, sizin gibi gerçek bir tecrübenin yanında önemli bir deneyim kazandık ve bu deneyim yıllara sâri, bundan sonra geleceğimizi oluşturan bir deneyim olacak, bir done olacak benim için.

Ben, raporla ilgili öncelikle bütün sunumlarda izlediğimiz, takip ettiğimiz sunumların hepsinde ve raporda şiddetin aslında bir fay hattı olduğunu ve bu fay hattının da kırılması gereken noktalarının olduğunu ve ancak bu kırılmaların gerçekleşmesi hâlinde bizim sonuca ve amaca ulaşabileceğimizi özümsedim ve gördüm.

Öncelikle şiddetin döngüsünün kırılması gerekiyor Kıymetli Başkanım. Şiddetin döngüsü yani kadının tekrar tekrar aynı şiddeti görerek, affederek yaşadığı döngünün kırılması gerekiyor. Bu noktada bu şiddet döngüsünün kırılmasında sessizliğin kırılması çok önemli bir pay. Kadının sessizliğinin kırılması gerekiyor. Bu sessizliğin kırılması için de -işte, biraz sonra, ben hem raporda hem gördüğümüz bütün örneklerde edindiğimiz tecrübe gereği- rehabilite eğitim gibi pek çok faktörün bir arada olması gerekiyor.

Bundan önde, her şeyden önde kadın-erkek fırsat eşitliği noktasının tam olarak sağlanması ve kadına yönelik ayrımcılık döngüsünün kırılması gerekiyor. Şiddetin döngüsü kadına yönelik ayrımcılığın döngüsüyle ortak ve eş orantılı gidiyor ve doğru orantıda kırıldığı zaman da biz yani kadına yönelik ayrımcılığı kırdığımız her noktada şiddeti de kıracağız, böyle görünüyor. Bunun dışında, en önemlisi -bana göre- nesiller arası şiddet aktarımının kırılması gerekiyor. Bu da işte raporumuzda rehabilite, eğitim gibi süreçlerde pek çok strateji olarak belirlenmiş durumda. Ben raporumuzda bunu her yerde, farklı farklı bölümlerde gördüm ama bence raporda toplu hâlde bir ortak yazım biçimine dönmesi gerektiğine inanıyorum bu fay hattının kırılma sürecinin.

Bunun dışında, Kıymetli Başkanım, gerek saha ziyaretlerimizde gerekse konuklarımızın dinlenmesi noktasında takip ettiğimiz süreçte ben kadına yönelik şiddetteki sistemi üç şekilde inceledim, kendime göre bir şey oluşturdum. Aslına bakarsanız, milletvekili arkadaşlarımız konuşmalarında bu üç sistemde de kendilerine göre dönüşümleri izah etmeye çalıştılar, ben de aynı şekilde.

Öncelikle, yasama noktasında dönüşüme ihtiyacımız olduğunu, kendi müşahede ettiğim şekilde size neyin ihtiyacı olduğunu izah etmek istiyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında KEFEK, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu sizin de çabalarınızla kuruldu. Bu Komisyonda kadına yönelik şiddet çalışmalarına yer verilse de bu Komisyonun kadının statüsü ve eşitlik üzerine çalışmalara binaen önceliğinin fırsat eşitliğini sağlamak olduğunu görüyoruz. Kadına yönelik şiddetin ana kaynağı fırsat eşitliğinin sağlanamamasının yani kadınların uğradığı ayrımcılığın hem sebebi hem de sonucu olduğu, kısaca kadının insan hakkını ihlal eden ayrımcılık, kadının eğitim, çalışma hayatı, ekonomik bağımsızlık, mülk edinme başta olmak üzere, uğradığı eşitsizlik neticesi gerçekleşen ayrımcılık kadının gerek kamusal gerek özel alanda ikincil bir konuma getirilmesine sebebiyet vermektedir. Dolayısıyla, kadının toplumsal olarak ikinci plana itilmesi, bu defa kendini tanımlayan biraz evvel bahsettiğim ayrımcılık döngüsünü oluşturmaktadır. Bu noktada kadına şiddet ve fırsat eşitliği kavramını hem birbiriyle bağlı hem de bağımsız ele almak ve bu 2 geniş sistematiği 2 farklı izleme ve değerlendirme komisyonuyla -İspanya örneğinde olduğu gibi- değerlendirmenin doğru olacağı inancındayım yani 2 farklı sistematik var. Evet, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu kadına ayrımcılığın önlenmesi noktasında çalışıyor ama kadına şiddet vurgusu farklı bir komisyonda değerlendirilmelidir diye düşünüyorum.

Kadına yönelik şiddet kavramı fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik türleriyle birlikte sadece cezai sonuç içeren davranışları değil, insan hakkı ihlali içeren tüm davranışları ve cinsiyete dayalı ayrımcılığı kapsadığına göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında kurulmuş bulunan İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu çatısı altında bir çalışma komisyonu olabileceği gibi, tamamen bağımsız şiddet temalı bir komisyonun kurulması da yurt dışındaki örnekler gibi özellikle ziyaretimizde müşahede ettiğimiz özerk komisyon niteliğindeki oluşumun önemli bir ihtiyaç olduğu kanaatindeyim. Bu noktada Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun çalışma komisyonu bir karma komisyon da oluşturabilir. Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun biliyorsunuz kanunen böyle bir karma komisyon çalışması var ve her 2 ihtisas alanı da birbirinden farklı çalışma yaparak bence çok olumlu gelişmeler gösterebilir. Yasama noktasındaki benim kendi müşahede ettiğim husus budur.

Yargı hususunda, şimdi, ülkemizde mevzuat gerçekten tekâmül etmiş durumda, muhteşem, mükemmel bir mevzuatımız var yani bu noktada kanun, genelge, yazılı metinler, CEDAW gibi sözleşmeler, Yargı Eylem Planı, Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Eylem Planı gibi nitelikli doktrinle desteklenmiş yargımızın bu alanda ihtisaslaşmış hâkim, savcı, uzman, bilirkişi gibi mensuplarıyla son yıllarda daha farklı bir noktaya geldiği aşikâr olmakla birlikte, ihtisaslaşmanın aile mahkemelerinden ziyade ceza mahkemeleri bakımından daha kapsamlı ve spesifik bir mekanizmaya ihtiyacı olabileceği kanaatindeyim. Bu noktada, kadın odaklı şiddet noktasında İspanya örneğinde olduğu gibi önemini, yararını bizzat müşahede ettiğimiz kadına yönelik şiddet, ceza hukukundan daha geniş bir mevzuata yayılan bir entegre kanunla oluşturulmuş, kadına yönelik şiddet ihtisas mahkemeleri ülkemizde de yargı alanında sağlanan mevzuatımıza mütehassıs bir yargı mekanizması oluşturulmasının doğru olacağı kanaatindeyim. Var olan sistematiğin kadın odaklı iyileştirilmesi de ayrı bir görüştür tabii ki. Yani bu noktada hem ihtisaslaşmış bir mahkeme yani ceza sistematiğinden daha farklı, daha çok konuyu içine alan aile mahkemeleri noktasında da ekonomik, sosyal ferîleri de içine alan bir ihtisas mahkemesi... Ama bunun yanında zaten öngörülmüş ve uygulanmakta olan ihtisas hâkimleri, ihtisas uzmanları, ihtisas savcılarıyla beraber bir yeni oluşuma ihtiyaç olabilir ve bu imkânsız değil görüşündeyim Kıymetli Başkanım.

Yürütmede ise İspanya'da müşahede ettiğimiz devlet paktı sistemi üzerinde biraz durmamız lazım yani önemli bir pakt. Gerçi biz de bu tip eylem planlarımızla, 6284'le aslında bu sistematiği ülkemizde mevzuata geçirmiş durumdayız ama bizim sorunumuz hep en başından beri, siz de çok kıymetli bir şekilde söylüyorsunuz, uygulamadaki sorunlarımız. Yani bizim mevzuatımız yönünden bir eksiğimiz olmasa da uygulamada birtakım sorunlar var. Esas itibarıyla işte, o döngünün, o fay hattının kırılması da bu uygulamadaki sorunları çözmekle... İhtisas mahkemesi -arkadaşlarım da söylüyorlar- efendime söyleyeyim, bir başka komisyon ya da biraz sonra yürütmeyle ilgili söyleyeceğimiz ve diğer arkadaşlarımın da kıymetli görüşlerinde yer verdikleri ayrı bir kurum bence çok önemli Kıymetli Başkanım; döngünün kırılmasında ve uygulamada sorunları çözme bakımından diye düşünüyorum.

Kadına yönelik şiddet noktasında tüm erklerin, yargı, yasama, yürütme erklerinin kapsadığı uygulamaya yönelik eksiklerin giderilmesinde önleme ve izleme çalışmaları için sosyal güvenliğin, eğitimin, sağlığın, medyanın, kolluğun, STK'lerin, yerel yönetimlerin, ombudsmanlığın, üniversitelerin temsilcilerinin olduğu ve ortak bir amaç olan kadın odaklı şiddetle bir araya gelmeleri ve bu kurulun oluşturulmasında fayda olduğu kanaatindeyim. Bunun genel mekanizmasının yanında illere sâri kurulların da desteklenmesi gerektiğine inanıyorum. İspanya'daki örnek burada gözlemevidir, gözlemevi olarak belirledik.

Benim görüşlerim şimdilik bu kadar. Yine raporlama sürecinde ben arkadaşlarımıza gerekli kendi görüşlerimi vereceğim. Uzatmamak açısından kesiyorum.

Ben tekrar teşekkür ediyorum Kıymetli Başkanım, kıymetli milletvekili arkadaşlarım, çok kıymetli uzman arkadaşlarım; çalışmalarımızdan dolayı ve kazanımlarımızdan dolayı size müteşekkirim, sağ olun, var olun.