İBRAHİM HALİL ORAL (Ankara) - Sayın Bakanım, Sayın Başkanım, kıymetli milletvekillerimiz -her ne kadar milletvekillerimiz burada olmasa da biz onları var sayıyoruz- kıymetli bürokratlarımız; Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansının 2020 yılı Sayıştay Raporu üzerine söz almış bulunuyorum. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

BAŞKAN TAHİR AKYÜREK - Milletvekillerimizin hepsi yok ama toplantı yeter sayımız vardır.

İBRAHİM HALİL ORAL (Ankara) - Varlık Fonundan Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansının Sayıştay raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarında görüşülüyor. Komisyonların spesifik konularda bu tip toplantılar ve gündemlerle toplanması gerçekten çok önemlidir. Ancak bize bu iş sanki yasak savmak cinsinden gelmektedir. 27'nci Dönemde bu Komisyonda görüşülerek kurulan Turizm Ajansının Sayıştay raporunu görüşüyor olmak için başından sonuna kadar vebali olan bizler için son derece önemlidir. Bu bağlamda Sayıştay raporuyla birlikte buradaki bilançoların nerelere harcandığı, nasıl harcandığı üzerine bir faaliyet raporu da bizlere gönderilseydi daha doğru olurdu kanaatindeyim, Sayın Bakanım da bu raporun bize geleceğini söylemiş oldu. Biz muhasebeci değiliz ki salt buradaki rakamlar üzerinde tartışalım. Bu Ajans ne yapmıştır, ne yemiştir, ne içmiştir ona bakmamız gerekir. Onun için de bu raporun bize gelmesi gerekir. Aslında ortada bir Sayıştay raporu da yok. Sayıştay raporunda yazılı olan kısım... Sayıştay sadece bu konuda postacı görevi yapmıştır. Sayıştayın sadece yazdığı bölüm bu kadardır. Danıştay sonucunda düzenlenen bağımsız denetim raporları Sayıştaya gönderilir. Sayıştay münhasıran kendisine sunulan bağımsız denetim raporlarını esas alarak hazırlayacağı raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Sayıştayın yaptığı ve yazdığı bölüm bu kadar yani raporla alakalı başka hiçbir bölüme ne müdahalesi olmuştur ne de bir şey olmuştur.

BAŞKAN TAHİR AKYÜREK - Teklifi var Hocam da 2'nci sayfada veya 3'üncü sayfada.

İBRAHİM HALİL ORAL (Ankara) - Yani şey yapılan kısmı yok.

BAŞKAN TAHİR AKYÜREK - Genel olarak...

İBRAHİM HALİL ORAL (Ankara) - Genel olarak bunları yapmıştır.

Geçmişte kalkınma ajansları dahi Sayıştay denetimine tabi iken Varlık Fonu gibi, Turizm Ajansı gibi kuruluşlar bağımsız denetim kurumlarına havale edilmektedir. Yine de şanslıyız ki Varlık Fonunun İngiltere merkezli bağımsız denetim şirketine açık bilgilerinin "gizlilik" ibaresiyle milletvekilleriyle paylaşılması gibi bizim başımıza böyle bir hadise de gelmediği için Sayın Başkanım, bunda herhâlde katkınız vardır, size de teşekkür ederiz.

Turizm Ajansı daha henüz o kadar büyümedi herhâlde ki böyle gizlilik şeyli bir oturumda gündeme gelmiyor. İfade ettiğim gibi bu Ajansın kuruluşu bu dönem yapıldığı için bu kanuna şerh yazan bizlerin de yüzleri de buradadır. Nelere itiraz etmişiz, nelere doğru çıkmışız ona bakmak gerekir. En temelde Sayıştayın denetiminin olmamasına karşı çıkmışız. Bize hiçbir bulgu içermeyen muhasebe raporu gelmiştir. Bence millî iradeyi küçümsemek anlamına gelir bu. Burada sayın yetkililere, Sayın Genel Müdürün yaptığı sunumlardan dolayı da Genel Müdürüme teşekkür ediyoruz, sunumları güzeldi ancak gündeme esas olan şey bağımsız denetim raporudur. Faaliyet raporu tarafımıza gönderilmemiştir.

Faaliyet raporları hakkında birkaç şey söylemeye devam edeceğim çünkü buralarda harcanan meblağların karşılığı faaliyetler olmalıdır. TGA'nın internet sitesine girdiğimizde aylık faaliyet raporları olduğunu görüyoruz. Hepsine tek tek baktım. Gerçekten komik, bunlara faaliyet raporu demek için bir şahit gerekir. Şimdi, kaç video yayınladık, kaç kişi izlemiş, kaç kişi ağırladık, kaç makale yayınladık vesaire; son derece basit, baştan savma verilerdir bunlar. Yani sosyal medyada takipçi sayısıyla faaliyet raporu yapılır mı, Değerli Bakanımızın ve Kıymetli Genel Müdürümüzün bilgilerine sunmak istiyorum. Madem reklamcılık ve tanıtma işine önem veriliyordur, kapsamlı verileri de paylaşmamız gerekir. Hedef kitle verileri paylaşın. Hangi ülkelerden kaç etkileşim almış, hangi algoritmalara gidilmiş, Google'da neler yapılmış, bunu da görmemiz lazım. Kaç kişi bu reklamlar üzerinden tur şirketlerine, otel internet sitelerine yönlenmiştir ki bunları öğrenecek anlaşmalar yapalım ki bu, amacına ulaşmış olsun. "goturkiye" diye bir internet sitesi ve uygulama yapılmış. Buna kaç tane makale ve içerik eklendi diye faaliyet raporu yazılmıştır? Ama bu uygulamayı Tanıtım Genel Müdürlüğü de dışarıdan ihaleyle temin edebilirdi. Bu Ajansın alametifarikası ne olmuştur, bilemiyoruz.

Bir reklam çekti Ajans, resmen milletimizi ve ülkemizi rezil etti. Müstemleke ülkelerinde görülen tarzda bir uygulamaydı bu. "Siz eğlenin, ben aşı oldum." başlığı da buydu, maskesiyle çekilen reklamlardan bahsediyorum. Tabii ki yurt dışından gelecek turistler başta olmak üzere bütün turizm sektörüne Türkiye'de bu alanda çalışanların aşı, maske ve hijyen kurallarına uyduğu da vurgulanmalıydı. Ajans bu bağlamda Covid-19'a karşı Güvenli Tesis Sertifikası da verdi. Bu, başka şekilde de anlatılabilirdi. Ama sanki turizm sektöründe çalışan personel, affedersiniz, belediye tarafından aşılanmış sokak hayvanları gibi resmedilmişti, "Size tehlike yaratmaz, sizi ısırmaz." der gibi. Bunu asla kabul etmemiz mümkün değildir, Türk milletine bu yakışmazdı. Bakanlık da bunu uygun gördü ki videoyu hemen apar topar dolaşımdan çekti, Ajansta görevden almalar yapıldı ama biz doyurucu bir açıklama maalesef göremedik. Ajanslar pek çok bürokrasiye takılmadan ya da daha hızlı hareket edebilmek, daha kaliteli hizmet edebilmek için kurulur ama görüyoruz ki Turizm Ajansı bu kriterleri sağlamamıştır. Turizm payının düşürülmesi için Komisyonda, Genel Kurulda da çok uğraştık, bu, yüzde 1'den 0,75'e çekildi ancak sektörden pek çok insan bu paya da, özellikle kâr etmeden alınan bu paya itiraz ediyor. Herkes kendince bir reklam politikası yürütmektedir. Türkiye ülke turizminin reklamını yapmak için neden sektörden böyle bir para topluyor, anlamak çok güçtür, hem de toplanan orana göre bizce yeterince etki göstermeyen bir Ajansa neden insanlar bu parayı versinler? Ben bu noktada Ajans yetkililerine bazı sorular sormak ve cevaplarını kayda geçmek için bekliyorum. Cevaplarını alalım ki bu konunun çıkmasında vebali olan bizler vatandaşlarımıza cevap verecek durumda olalım. Çünkü mevcut kanun, harcanan paranın kuruluş amaçlarına erişilip erişilmediği yönünde bir değerlendirmeye olanak vermemektedir.

Sorularım şöyledir:

1) Bağımsız denetim neden Varlık Fonu'nu da denetleyen Baker Tilly Güreli şirketine verilmiştir. Bu denetim nasıl bir usulle verilmiştir?

2) Malum olduğu üzere, Güreli firmasının sahibi Hüsnü Güreli futbol camiasında da bilinen bir isimdir. Vekâleten Türkiye Futbol Federasyonu Başkanlığı yapmıştır. Ortağı ve temsilcisi olduğu şirket Baker Tilly ise İngiltere merkezli bir şirkettir. Bu İngiltere merkezli şirket, Turizm Ajansının muhasebe ve finansal verilerine ulaşmakta mıdır, yoksa denetime esas evraklar sadece Türkiye'de mi tutulmaktadır?

3) Sayın Güreli mesleğinde iyi bir isim ve saygın bir yere sahiptir ancak neden Türkiye Varlık Fonu ve Turizm Ajansı gibi kritik kurumların tamamını denetleme görevini almıştır? Sayıştayın yapamayıp Hüsnü Bey'in yapabildiği şey nedir çok merak ediyorum.

4) Ajansın merkezi neden başkentimiz Ankara'da değil de İstanbul'dadır? Kültür ve Turizm Bakanlığı bütün turizmi Ankara'dan yönetebilirken Ajansımız neden Ankara'da değildir? Bir Ankara Milletvekili olarak bu hususun sebebini hakikaten çok merak ediyorum.

5) Muhasebe çok bilmediğim için net rakamlar almak ve vatandaşlarımızla paylaşmak istiyorum. Turizm payı noktasında kaç mükellef vardır? 2020 yılı için toplanması planlanan bütçe neydi, bu bütçenin ne kadarı toplanabildi?

6) Sektörden, turizm payı noktasında ne gibi eleştiriler gelmiştir, bu eleştirilerin çözümü için ne gibi önlemler alınmış ve hangi çarelere başvurulmuştur?

7) Raporda, Ajansın 69 personeli olduğu görülüyor, Sayın Bakanım, siz "96" dediniz.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - Bugün itibarıyla...

İBRAHİM HALİL ORAL (Ankara) - Evet, bugün itibarıyla 96 personeli olduğu görülüyor. Bu personelin nitelikleri nedir, görev alanları nelerdir? Yapılan sosyal medya çalışmaları, reklamlar vesaire dışarıdan şirkete mi yaptırılmaktadır, yoksa Ajans içinde bunları yapabilecek bir yeterlilik mevcut mudur? Bütün işleri dışarıdan veriliyorsa Tanıtım Genel Müdürlüğü neden yetersiz görülmüştür?

8) Covid-19 salgını sebebiyle konaklama vergisinin alımı ertelenmişti ancak turizm payı alınmaya devam ediliyor. Böyle bir ekonomik ortamda Ajansın faaliyetlerinin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz?

9) Turizm Ajansı Tebliği'nde de bir örnek verilmiştir ki bu örnek üzerinden gidersek, 1 milyon 100 bin Türk lirası gelir elde etmiş bir otel firması 8 bin 250 lira turizm payı ödemiştir. Görünen o. Yılda 100 bin liraya yakın bir para yapar bu. Bu, bir şirket için ciddi bir reklam maliyetidir. Şirketler bu maliyetin karşılığında yeterli geri dönüşü alabilecekler mi, bunu da sormak istiyorum.

10) Finansal tablolarda 242 milyon Türk liralık televizyon gideri mevcuttur. Bu giderler hangi televizyon kanallarına reklam verilmek suretiyle harcanmıştır? Türkiye merkezli kanalların Avrupa ve Batı'da yayın yapan versiyonlarına da reklam verilmiş midir?

11) 20 milyon Türk liralık yönetim kurulu toplantıları hangi sıklıklarla yapılmaktadır? Toplantılara sektör temsilcilerinin katılımı sürekli düzeyde midir?

12) 3 milyon liralık sponsorluk gideri görünüyor denetim raporunda, Ajans kime sponsor olmuştur ve neden olmuştur, onu da bilmek lazım. Tanıtım projeleri dışında ne gibi bir sponsorluk faaliyeti yürütmüştür?

13) 870 bin liralık genel yönetime danışmanlık harcaması yapılmıştır. Bu, Ajansta danışman çalıştırmak suretiyle mi olmuştur, yoksa bir şirkete mi aktarılmıştır?

14) 118 milyon liralık dijital pazarlama gideri görünüyor. Bu gider sosyal medya mecralarına reklam verilmek suretiyle mi harcanmıştır; hangi sosyal medya şirketlerine, ne kadar para harcanmıştır?

Ayrıca, Sayın Bakanım, Sayın Başkanım; burada 408 milyon 145 bin lira genel bütçeden aktarılan tutar gözüküyor. Genel bütçeden aktarılan tutar Sayıştay denetim raporuna tabi değil mi, bu parayı tamamen bunun dışında mı değerlendirdiniz? 408 milyon lira Sayıştay raporuna tabi ise, bu, genel bütçe olduğuna göre, bunun bağımsız denetim kurullarına dâhil olmaması lazım; bu, Sayıştay raporuna dâhildir. Ama 408 milyon liralık bir rakamın Sayıştay raporuyla ilgili hiçbir şey burada gözükmüyor, bu da açıklamaya değer bir kısımdır.

Teşekkür ediyorum.