DİLŞAT CANBAZ KAYA ( İstanbul) - Sayın Başkan, Sayın Bakan ve bürokratlar; Ticaret Bakanlığını konuşuyoruz ama -daha önce de arkadaşlarımız da bahsetti- esnafın sorunlarından, yani pandemi döneminde ve pandemiden sonra da derinleşen sorunlardan ve yoksulluktan kitapçıkta sadece iki üç cümleyle bahsedilmiş. Biraz ona dair bir şeyler söylemek istiyorum ben de.

Şimdi, esnaf sorunlarından bahsederken, on beş yirmi yıldır sermayeye akıyor bütçe maalesef. Baktığımızda, işte, Hükûmete yakın şirketler ilk 500 şirket listesinde boy gösteriyor. Sağlıklı ve ucuz gıdaya erişim en temel hakkımızken, iktidarınız dönemine baktığımızda, maalesef lüks hâle gelmeye başladı. Sermayenin tekelleşmesini engelleyecek olan Rekabet Kurumuysa tam anlamıyla siyasi iradenin boyunduruğunda. Büyük şirketler büyümeye, paralar sermayeye akmaya devam ederken küçük esnaf kaderine terk edilmiş durumda. 2021'in ilk altı ayında 112 bin esnaf kepenk kapattı. Esnafa hibe 1 defa, ihaleciye vergi silmeyse mütemadiyen. Gelirde, vergide adaletsizlik baki yani iktidarın politikaları 2 kesim arasında sınırı uçuruma dönüştürdü, yoksulluk derinleşti. Esnaf borcunu ödeyemez, halk geçinemez hâle geldi.

Şimdi, kapanan esnaf sayısı yalnızca ekonomik anlamda değil, istihdam anlamında da okunmalıdır ki şirket ve esnafların kapanmaları artınca işsiz kalan insanların sayısı da maalesef çığ gibi büyümekte. Şirketler ve esnafların kapanmaları... İşte, Mart 2021 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı 9 milyon 204 bine yükseldi. Aslında çok fazla rakam var Sayın Bakan elimde; KOBİ'ler var, diğerleri var ama rakamlara çok boğmayacağım, rakamlara çok değinmeyeceğim. Siz bütçe sunumunuzda da esnafa verilen borcun, kredi ve geri ödemeli olduğunu ifade ettiniz ama bu geri ödemeye baktığınızda esnaf çaresizlikle bir borca sarıldı yani bankadan kredilere sarıldı ve doğallığında da bu kredilerden dolayı icralık oldu yani ödeyemedi işsizlik olduğu için. Esnafın icra dosyaları 22 milyonu aştı ve her 4 esnaftan 1'i bugün icralık olmuş durumda.

Esasen bu bütçe biraz daha yandaşlara ihale, yandaşlara vergi affı ama maalesef esnafa, işsize, kadına baktığımızda, çığ gibi büyümekte... Şimdi, pandemide hiç siftah yapamamış esnaflar var -bizim de, hepimizin de bildiği gibi- aynı zamanda o esnafın yanında çalışan işçi var ve onunla birlikte o esnaftan alışveriş eden bir halk var. Doğallığında, zincirleme geliştiğinde, baktığımızda yoksulluk bir kriz olarak büyümeye başladı çünkü hem esnaf çalışamaz hâlde hem yanındaki işçiye para veremez hâlde, doğallığında halk da alamaz yani esnaftan, marketten, bakkaldan bir şey alamıyor...

Şimdi, geldiğimiz noktaya baktığımızda, en küçük ilçelerde bile 5 tane büyük market... 5 tane süper marketten bahsediyoruz. Yani bu, perakende sektörünün kuralsız ve büyükleri koruyan yapısı esnafı bitiriyor yani küçük esnaf aslında bitmiş durumda mahalle aralarında. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu kuruldu. E, bu kurumların kaçı denetimden geçirildi, bunu da sormak istiyorum bu arada.

Pandemi sürecinde özellikle hijyen ürünlerinde fiyatlar fahiş artırıldı, doğallığında artışlar toplum sağlığında bile riski artmış durumda. Sebze, meyve ve bakliyata birçok arkadaşımız değindi, aslında onlara da çok değinmeyeceğim ama pazarcının ve halkın meselesine de biraz değinmek istiyorum, yoksulluk meselesinden baktığımızda. Pazarcılar akşam pazarlarında elinde mal kalmasın diye ucuz fiyata vermeye çalışıyor ama aynı malı... Pazarcı bununla uğraşırken halk da -yoksul kesim- akşamları o dökülen malları toplamaya çalışıyorlar. Biraz bunlara da değinmek gerekiyor; hani, bir bütçe ayırırken gerçekten neye ayırdığınıza ama bu sadece sizinle ilintili bir şey değil yani Ticaret Bakanlığıyla ilintili değil, iktidarın maalesef genel rant politikalarıyla alakalı olduğunu biliyoruz. Tarım yok, çiftçi yok yani meyve, sebze yoksul halka lüks olarak görülüyor, küçük esnaf ve kooperatif bitmiş durumda ki bitiriliyor, onlar da bitiriliyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Dilşat Hanım, son cümlelerinizi alalım, süreniz bitmek üzere.

DİLŞAT CANBAZ KAYA (İstanbul) - Tamam, son cümlelerimi söyleyeyim. Yani bir iki soruyla bitireyim o zaman.

Sayın Başkan, ben bir soru sormak istiyorum: Yani bağımsız olduğunu söyleyen Rekabet Kurumu var, neden Ticaret Bakanlığıyla ilişkili hâlde, onu sormak istiyorum. Bir de Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından 2020 yılı içerisinde verilen idari para cezası toplamı ne kadardır, onu öğrenmek istiyorum Sayın Bakan.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

DİLŞAT CANBAZ KAYA (İstanbul) - Ben teşekkür ediyorum.