FEHMİ ALPAY ÖZALAN (İzmir) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Sayın Başkanım, Komisyonumuzun saygıdeğer üyeleri, çok değerli milletvekillerimiz, Kıymetli Bakan Yardımcılarımız, kamu kurum ve kuruluşlarımızın kıymetli bürokratları, değerli Komisyon çalışanlarımız, basınımızın değerli temsilcileri; hepinizi öncelikle saygıyla sevgiyle selamlıyorum.

Uzun süredir beklenen ancak çeşitli sebeplerle oluşturulamayan Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu Teklifi'mizi Komisyonumuzun huzuruna getirme mutluluğu içerisindeyiz.

Bu teklifi hazırlamamızda bizi harekete geçiren başlıca birkaç unsurdan söz etmek istiyorum: Öncelikle, tüm spor kulüplerimizin toplam borcu 30 milyarı geçmiştir. Kulüplerimizin finansal durumu, sürdürülebilir başarıyı mümkün kılmamaktadır. Spor altyapısında yaptığımız çalışmalarla tesisler noktasında örnek gösterilecek seviyeye geldik. Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun Teklifi'yle de sporda şiddeti önledik. Bu teklifle de spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerini düzenleyerek hesap verilebilir, denetlenebilir, şeffaf bir yapı oluşturmak istemekteyiz. Ayrıca, sporun, özellikle de futbolun endüstrileşmesi söz konusudur. Bu alanın ülkemize gelir getirmesini istemekteyiz. Başarılı sporcularımızın yetişmesini ve ülkemizi temsil etmesini amaçlamaktayız.

Bu minvalde hazırladığımız teklifle spor anonim şirketi, spor kulübü için "yönetici" tanımı getirilerek yönetim kurulu üyeleri dışındaki kişiler de sorumluluk kapsamına alınmaktadır. Bildiğiniz üzere, spor anonim şirketinde başkan ve yönetim kurulu üyeleri dışında murahhas üye ve müdürler de bulunmaktadır. Spor kulüplerinde sportif direktörler ve idari menajerler de zaman zaman yetki verilmiş kişilerdir; oluşacak olan her türlü zarardan ya da borçlanmadan artık bu kişiler de sorumluluk kapsamına alınacaktır. Örneğin, bir transfer sürecinde rol almış bir yetkili, menajerlik ücreti üst sınırına uymadığı takdirde artık şahsi mal varlığıyla oluşan zarardan sorumlu olacaktır.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerine özgü temel ilkeler ile bütçe ve harcama ilkeleri getirilmektedir. Borçlanma ve alacak temliki sınırı getirilmekte ve bu kurallara uyulmaması durumunda yöneticilere şahsi mal varlıklarıyla sorumluluk getirilmektedir, ayrıca hapis cezası da düzenlenmektedir. Esas kuralımız denk bütçedir, "Gelir kadar harcama yap." esas olandır fakat bazı durumlarda ilave harcamalar gerekebilir. Denetim kurulu kararıyla bir önceki yıl brüt gelirin yüzde 10 fazlasına kadar ilave harcama yapılabilir. Genel Kurul kararıyla, nitelikli çoğunluk alınmak kaydıyla, bir önceki yıl brüt gelirin yüzde 50 fazlasına kadar ilave harcama yapılabilir. Bunu örneklendirecek olursak, şimdi, bir kulübün diyelim ki 2021 yılında 1 milyar brüt geliri var, yönetim kurulu kararıyla artık 1 milyar 100 milyon lira harcama limiti olacaktır. 1 milyar 100 milyon lirayı, 1 lira aştığı takdirde artık nitelikli çoğunlukla genel kurul kararı istenmektedir. Ayrıca genel kurul da 1 milyar 500 milyon Türk lirasına kadar harcama yetkisi verebilecektir.

Alacak temlikini de sınırlandırdık. Mevcut yönetimler bazen transferler için, bazen de bankadan kredi almak için yayın gelirlerini, sponsorluk gelirlerini bankalara ya da diğer spor kulüplerine temlik etmektedirler. Bu hususta sınır olmaması sebebiyle mevcut yönetimler gelecek yönetimlerin gelirlerini harcamaktadırlar; bunu önlemek için de alacak temlikine sınır getirdik. Basitçe, 2021 yılı brüt geliri 1 milyar Türk lirası olan spor kulübü, 2022 yılında yönetim kurulu kararıyla 250 milyon Türk lirasına kadar alacak temlik edebilecektir. Ayrıca yönetim kurulu kendi görev süresinde elde edilecek geliri aşacak temlik de yapamayacaktır, aşan miktarda yapılabilmesi için genel kurul kararı gerekmektedir.

Spor kulüpleri dernek vasfından çıkarılmakta, spor kulüplerinin Gençlik ve Spor Bakanlığına tescille kurulmaları sağlanmakta ve böylelikle özel bir hukuki statü kazanmaları temin edilmektedir. Bundan sonra, spor kulübü kurmak için en az 7 kişinin bir araya gelip gerekli evrakları da topladıktan sonra Gençlik ve Spor Bakanlığımıza başvurup "spor kulübü" olarak tescil edileceklerdir. Spor kulüplerine ticari amaçla kurulma imkânı sağlanmaktadır. Dernekler ekonomik menfaat ve kazanç paylaşma amacıyla kurulamazlar. Spor kulüpleri ise artık sporun endüstrileşmesiyle birlikte ticari boyutta kazanan birer varlık olmuşlardır. Enerji sektöründen teknolojiye kadar yasak olmayan birçok alanda artık spor kulüpleri ticari faaliyet gösterebileceklerdir.

Spor kulüplerine genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu yapılarına dair zorunluluk getirilmektedir. Bir spor kulübü, artık hem genel kuruluna hem yönetim kuruluna hem de denetim kuruluna mutlak surette sahip olmalıdır; bu organlar zorunlu organlardır. Bu organlar dışında, disiplin, divan, sicil veya basın ve halkla ilişkiler, mali amaçla ihtiyari başka organlar da oluşturabilirler.

Spor kulüplerinde kurul üyesi olabilmek için belirli suçlardan mahkûm olmama şartı getirilmektedir. Bir spor kulübünün yönetiminde, denetim kurulunda yer alanlarda, zimmet, irtikâp ihaleye fesat karıştırma, kaçakçılık, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı, terörün finansmanı, şike ve teşvik primi gibi suçlardan mahkûm olmama şartı aramaktayız. Spor disiplini kapsamında hak mahrumiyeti cezası alanların üyeliklerinin resen sona ermesi düzenlenmektedir. Tahkim, bir kişi hakkında talimatlara aykırı olarak işlediği fiilden tek seferde bir yıl hak mahrumiyeti vermişse artık organlardaki görevi sona ermektedir.

Daha önce dernek statüsünde bulunan spor kulüplerinin kamu yararına çalışma durumları korunmakta ve spor kulüplerinin kamu yararına çalışma statüsü kazanmalarına ilişkin usul ve esaslar belirlenmektedir. Yani spor kulüplerinin bir taraftan da kamu sağlığına, topluma, gençlere ciddi katkısı bulunmaktadır. Bu yönüyle de spor kulüplerine vergisel noktalarda bazı imtiyazların tanınması gerekebilir. Gençlik ve Spor Bakanımızın, ilgili spor federasyonunun ve Hazine ve Maliye Bakanlığımızın görüşünü alarak Cumhurbaşkanımıza teklif etmesi durumunda "kamu yararına çalışan spor kulübü" kararı alınabilecektir. 4 büyük kulübün "kamu yararına çalışan dernek" statüsü bundan sonra da devam edecektir.

Spor kulüplerinin birleşerek federasyon ve konfederasyon şeklinde üst kuruluş kurmalarına olanak sağlanmaktadır. Amatör Spor Kulüpleri Federasyonu gibi kulüpler kendi aralarında birlik kurabilsin istenmektedir. Aynı il sınırları içerisinde 15 kulüp birleşip "Biz birlikte bir ortak tesis kurmak istiyoruz ve ortak kullanmak istiyoruz." diyebilir; biz de bunun önünü açmaktayız çünkü spor yardımlaşmak ve paylaşmaktır.

Spor kulüplerinin şirketleşmesinin hukuki altyapısı oluşturulmaktadır. Spor faaliyetine, müsabakalara katılmak isteyen kişiler, spor anonim şirketi kurabilirler; ayrıca spor kulübü kurmak zorunda da değiller ama isterlerse spor kulübü kurarlar, ona bağlı olarak da spor anonim şirketi de kurabilirler. Şirketleşme için herhangi bir engel bulunmamaktadır. Ayrıca, ilgili federasyonlarca bazı üst liglerde yer alabilmek için, spor anonim şirketi olma şartı ve onlara en az 1 milyon Türk lirası asgari sermaye zorunluluğu da getirilmektedir. Sporun amatör ruhunu kaybetmeden, şirketleşmenin de önünü açmak istiyoruz.

Bakanlık denetimi yanında, spor kulüplerinin bağımsız denetim kuruluşları aracılığıyla da denetlenebilmesine imkân tanınmaktadır. Yani getirilen kurallara uyulup uyulmadığının sıkı denetimi gerekmektedir; bunun için de Bakanlık denetiminin yanı sıra, ihtiyaç duyulması durumunda bağımsız denetim kuruluşlarına da denetlettirme imkânı getirmekteyiz. Ayrıca teknik alanlarda Bakanlık denetmenlerine bilirkişiler de yardım edebileceklerdir.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin profesyonel şube açabilmelerine olanak sağlanmaktadır. Spor federasyonuna bağlı bulunduğu uluslararası kuruluşlar tarafından profesyonel olarak kabul edilen ve profesyonel faaliyette bulunmasına karar verilen spor dallarında kulüpler profesyonel şube açabilir ve profesyonel şubede yer alan oyuncu da profesyonel oyuncudur, esas mesleği de sporcudur.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri için denk bütçe sistemi getirilmektedir. Kulüpler ve spor anonim şirketleri için esas olan denk bütçedir "Gelir kadar harcama yap." esas olandır; bunu istemekteyiz ve denk bütçe şartlarının belirlenmesi noktasında Türkiye Futbol Federasyonu gibi spor federasyonlarına yetki vermekteyiz. Ayrıca Türkiye Futbol Federasyonunun uyguladığı takım harcama limitinin de artık hukuki bir dayanağı olacak ve spor kulüpleri UEFA'nın ve FIFA'nın finansal fair play kurallarına uymak zorunda kalacaklardır. Belirli bir miktar üzerindeki ödeme ve tahsilatların finans kuruluşları üzerinden yapılması düzenlenmektedir. Yaklaşık olarak 7 bin Türk lirası üzerindeki her işlem, örneğin, transfer ödemesi, çalışan ödemesi, borç ödemesi gibi işlemler; banka, PTT veya finans kuruluşları üzerinden ödenmek zorundadır. Böylece kayıt dışılığı önlemeyi, şeffaflığı sağlamayı amaçlamaktayız.

Spor kulübü ve spor anonim şirketi yöneticilerinin hukuki ve cezai sorumlulukları düzenlenmektedir ki bana göre bu kanun teklifimizin en iyi olan maddelerinden bir tanesidir. Teklifimizle getirdiğimiz borçlanma ve alacak temlik kurallarına uyulmadığı, menajerler için ücret üst sınırına uyulmadığı, 7 bin lira üzerindeki harcamalar bankadan, PTT'den veyahut da finans kuruluşlarından yapılmadığı zaman oluşan zarardan artık yöneticiler şahsi mal varlıklarıyla sorumlu olacaklardır ve ayrıca da bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabileceklerdir ve ayrıca genel kurullarında ibra olsalar da görevlerini bıraksalar da peşleri kesinlikle -bunun altını çizerek söylüyorum- bırakılmayacaktır.

Bütçe ve harcama ilkelerine ilişkin olarak spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin doğrudan ya da dolaylı hâkimiyeti bulunan kişiler lehine sorumluluk yüklenemeyeceği ve bunların borçlarını devralamayacağı düzenlenmektedir. Örnek verecek olursak; A kişisi, tek başına A adlı bir spor anonim şirketi kursun, yüzde 100'üne de sahip olsun. Ayrıca bu kişinin ithalat, ihracat yapan bir X şirketi olsun. Biz demekteyiz ki: "A spor anonim şirketi gidip X şirketinin borcunu devralmasın, kendi kaynağını X ithalat, ihracat şirketine kullandırmasın."

Bir de 2'nci bölümde, tabii, spor federasyonunu ilgilendiren kanun teklifimizde, bağlı ve bağımsız spor federasyonu ayrımı kaldırılarak tüm federasyonlar spor federasyonu şeklinde yapılandırılmaktadır. Bildiğiniz üzere, 65 tane federasyon bulunmaktadır; bunlardan 5 tanesi "bağımsız" olarak tabir edilmektedir. Bu 5'in içerisinde 1 tane özerk federasyon vardır, o da Türkiye Futbol Federasyonudur çünkü onun kendi, ayrı bir kanunu vardır, diğerleri özerk değildir. Biz diyoruz ki: "64 federasyon arasında ayrım kaldırılarak tek bir kuruluş şekli benimsenmektedir."

Federasyonların kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulması düzenlenmektedir. Yeni bir federasyon kurulacaksa ya kanunla kurulacak ya da Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulacaktır. Spor federasyonlarının merkezinin artık Ankara'da olma şartını kaldırıyoruz, genel kurullarının Ankara'da yapılmasını düzenliyoruz. Federasyonların yönetim kurulu üyesi 11 asil, 11 de yedek şeklinde düzenlenmiştir. Bunu, biz, tabii gönülden istedik bu maddede; istiyoruz ki bu 11 asil üyenin içerisinde, artık kendi branşında faal olmayan eski 2 millî sporcunun da işin mutfağından gelen kişilerin de artık yönetim bazında bulunmaları gerektiğini düşünmekteyiz.

Federasyon başkan adaylığında aranan "Belirli suçlardan mahkûm olmama" şartı genişletilerek güncellenmiştir. Örneğin; zimmet, irtikâp, rüşvet, ihaleye fesat karıştırma, şike ve teşvik primi vesaire. Federasyon genel sekreterliğine ilişkin kriterler getirilmektedir; beş yıl mesleki tecrübeye sahip olması ve üniversite mezunu olmasını istemekteyiz. Bir kimsenin üst üste veya aralıklı olarak en fazla 3 dönem federasyon başkanlığı yapabileceği düzenlenmektedir. Federasyon başkan adaylığı başvurusunda delegelerin yüzde 15'inin yazılı teklifi ve adaylık başvuru ücreti yargı kararlarına uygun şekilde düzenlenmektedir.

Olimpiyat oyunlarının ertelenmesi veya iptali hâlinde federasyon genel kurullarının nasıl yapılacağı belirtilmektedir. Yani olağan genel kurullar, olimpik ve paralimpik spor dallarında, ilgili olimpiyat oyunlarının bitiminden itibaren üç ay içinde yapılacaktır fakat bazı durumlarda -pandemi gibi durumlarda- olimpiyat oyunları iptal de edilmektedir. Bu durumda federasyon genel kurulunun ne zaman yapılacağını düzenlemiş bulunmaktayız; bir yıldan fazla süreli erteleme olursa ya da iptal, erteleme ve iptal kararından itibaren üç ay içinde yapılacaktır.

Yönetim kurulunun genel kurul tarafından ibra edilmesinin Bakanlık denetiminin yaptırımlarını ortadan kaldırmayacağı düzenlenmektedir. Yani genel kurulun yönetim kurulunu mali kongrede ibra etmesi, yöneticilerin borçlanma limiti, alacak temliki limiti ve menajer ücret üst sınırına uymamalarından kaynaklı sorumluluklarını ortadan kaldırmayacaktır.

Spor federasyonları için denk bütçe sistemi getirilmektedir. Borçlanmaya ilişkin sınırlamalar getirilmekte yine yüzde 10 fazlasına kadar ve belirli bir miktarın üzerinde yani 7 bin Türk lirası üzerindeki ödeme ve tahsilat işlemlerinin finans kuruluşları üzerinden yapılması öngörülmektedir.

Mevzuata aykırı iş ve işlemlerden dolayı kusurları bulunan federasyon başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin zarardan sorumluluğu düzenlenmektedir. Görev süresini aşacak şekilde federasyonu borç altına sokacak işlem yapılamayacağı düzenlenmektedir. Spor federasyonu yöneticilerinin belirli hâllerde hukuki ve cezai sorumlulukları düzenlenmektedir. Yani borçlanma sınırına uymadığı, 7 bin Türk lirası üzerindeki harcamayı banka üzerinden yapmadığı vesaire durumlarda hem hapis cezası hem de şahsi mal varlıklarıyla sorumlulukları bulunmaktadır.

Federasyon, konfederasyon ve benzeri isimler altında yetkisiz işlem tesis eden kurum yetkililerinin cezalandırılması düzenlenmektedir. Biliyorsunuz, federasyonlar ya kanunla ya da Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulacak; gidip birileri kendi başlarına federasyon kuramayacak ya da taklit edemeyecek. Bunların tespiti hâlinde de cezalandırılacaklardır.

5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına uygun olarak Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun yapısı düzenlenmektedir. Tahkim Kurulu ve Yönetim Kurulunun görev süreleri dörder yıl olacaktır. Tahkim Kurulu üyesi olmak için en az on yıl mesleki tecrübe arayacağız; bağımsızlık ve tarafsızlık yemini edeceklerdir.

Menajerlik sistemine de düzen getirmekteyiz. Böylelikle, şeffaf, futbolcu ve kulüp menfaatlerini önceleyen bir sistem işlerlik kazanacaktır. Menajerlik ücretine üst sınır getirilmekte, futbolcu ile menajer arasında en fazla iki yıl noterde düzenleme şeklinde sözleşme yapılacağı hükme bağlanmaktadır. Ayrıca, ücret üst sınırına uyulmaması durumunda yöneticiler hem mal varlıklarıyla hem de cezai sorumluluklarla sorumlu olacaklardır. Yapılan bir sözleşmenin dışında ayrıca bir sözleşmenin tespiti hâlinde -bu kamuoyunda biliyorsunuz "çekmece altı kontratı" olarak tabir ediliyor- menajerin lisansı tamamıyla iptal oluyor, oyuncu bir yıl müsabakalardan men oluyor, yetkili kişi de yönetici de yüz gün ile üç yüz gün arasında adli para cezasına çarptırılıyor. Ücret belirlenmesinde, futbolcunun sözleşme süresince elde edeceği rakam eğer 2 milyon Türk lirasından az ise yüzde 10'una kadar menajerlik ücreti kararlaştırılabilir, eğer 2 milyondan fazla ise yüzde 5'ine kadar ücret kararlaştırılabilir. Menajer ile futbolcu arasında yapılacak sözleşme için azami süre iki yıl olarak düzenlenmiştir; ayrıca noterde düzenlenme şeklinde yapılacaktır.

Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri ve milletvekillerimiz; teklif özetle bu hususları içermektedir. Sizlerin de değerli katkılarıyla teklifimizin spor camiamıza ve aziz milletimize hayırlı olmasını temenni etmekteyim.

Sayın Başkanım, eğer yöneltilecek sorular varsa gerek ben gerekse bürokratlarımız not alıp topluca cevap vermek isteriz.

Her birinizi tekrar saygıyla sevgiyle selamlıyorum efendim.