ABDURRAHMAN TUTDERE (Adıyaman) - Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, hepimiz aslında bir konuda hemfikiriz dünkü tartışmalara da baktığımızda, stajın avukatlık mesleği için ne kadar önemli olduğunu hepimiz biliyoruz, farkındayız. Türkiye'de hangi hukuk fakültesinden mezun olursak olalım -okulda gördüğümüz teoriyi- adliyelerde veya avukat yanında yapmış olduğumuz stajda işin pratiğini öğreniyoruz; dolayısıyla, staj gerçekten önemli.

Türkiye'de stajyerlerin durumu şu anda içler acısı, gerçekten ekonomik anlamda avukat stajyerleri çok ciddi sıkıntılar yaşıyorlar. Avukat stajyerlerinin ekonomik anlamda desteklenmesi gerekiyor ve hâkim, savcı stajyerleri kadar, en azından onlar kadar kamu kaynaklarından destek olunması noktasında hepimiz hemfikiriz ve stajın avukatlık mesleği için, özellikle liyakat ve nitelikli avukat için önemli olduğu konusunda hepimiz hemfikiriz. Bu konuda bir çalışma yapılması gerekiyor. Bu yönüyle teklifin bu maddesini avukatlara kamudan bir ekonomik destek sağlayamayacağı için yetersiz buluyoruz.

Kamuda çalışanların avukatlık stajını yapmasının önünün açılması olumlu. Uygulamada gerçekten zaman zaman -ben de baroda başkan yardımcılığı görevi de yaptım, uzun süre de çalıştım- sorunlar yaşıyorduk, bu anlamda belki biraz rahatlatacaktır. Ancak avukatların sigortalı bir işte çalışıyor olması... Anadolu'da, küçük adliyelerde -herkes çok iyi biliyor- stajyer avukatlar sabah gelirler, imzayı atarlar, hâkime bir selam verirler, zaten hâkimler de stajyer avukatları çok sevmedikleri için onların gelmesini çok da istemezler, herkes imzayı atar, ay başında gelir, cetveli alır, öbür mahkemeye götürür, o mahkeme biter öbür mahkemeye götürür; o şekilde uygulama, şu anda herkes de bunun farkında olsun. Pratikte adliyelerde şu anda devam konusunda, duruşmaları takip konusunda zaten sorunlar var. Eğer bu şekilde herhangi bir sigortalı işte avukatın, stajyerin çalışmasının yolu açıldığında da zaten avukat kendi işine gidecek, maaşını almak zorunda kalacak ve işini takip etmek zorunda kalacak. Burada da liyakat anlamında ciddi sorun çıkacak -biraz önce Alpay Bey de söyledi- işte naylon stajyerliğin, sadece kâğıt üzerinde stajyerliğin yolunu açacak. Bu, hızla nitelik kaybeden avukatlık mesleğinin daha da niteliksiz hâle gelmesine, duruşma salonunda nerede duracağını öğrenemeyen avukatların ortaya çıkmasına yol açacaktır. Bu anlamda eksiktir, yetersizdir; bu madde üzerinde yeniden düşünülmesinde gerçekten yarar var.

Bir de ben şunu söylemek istiyorum: Gerçekten Türkiye'de şu anda avukatlık mesleğinin yığınla sorunları var. Dün, baro başkanlarımız söyledi; 72 milyona yakın alacağı var, ödenmiyor, ekonomik sorunlar var, hızla artan sayı var ve avukatlık mesleğinin ekonomik sorunlarının çözümü konusunda bu teklifte hiçbir şey yok, hiçbir düzenleme yok. Avukatlar aslında heyecanla bunu bekliyorlardı ancak maalesef bununla ilgili bir düzenleme yok.

Ben dün akşam oturdum, bir baktım şeye... İktidar partisi her konuda özellikle 2002'yle 2022'yi hep karşılaştırıyor. Ben de avukatlık açısından, sadece bir adli yardım açısından olaya baktım. Mesela, 2002 yılında asliye hukuk mahkemesinde adli yardım ücreti 200 TL, net ele geçen 122 Türk lirasıymış ve 2002 yılında bir avukat bu 122 Türk lirasıyla 9,42 gram altın alabiliyormuş. 2022'ye baktığımızda adli yardım ücreti 5.100 TL, net ele geçen 3.110 Türk lirası ve 2022 yılında bir avukat, asliye hukuk mahkemesindeki adli yardım ücretiyle 3,99 gram altın alabiliyor. Bakınız, 2002 yılında 9,42 gram alırken bugün 3,99 gram altın alabiliyor. Aslında adli yardım ücretleri enflasyon ve zamlar karşısında erimiş. Et açısından bir değerlendirme yapayım dedim. Mesela, bir avukat, bir adli yardım ücretiyle ne kadar et alabiliyor? 2002 yılında 110 kilogram et alırken -yani bir dana alabiliyor- 2022 yılında sadece 28 kilo et alabiliyor. Düşünebiliyor musunuz? Yani aslında avukatların ücretlerinin, verdiğimiz adli yardım ücretlerinin ne kadar pul hâline geldiğini... Pul hâline gelmiş olmasına rağmen bu ücretlerin dahi ödenemediğini, iki yıl geriden geldiklerini söyledi baro başkanlarımız. Yani gerçekten bakınız, bu tabloya baktığımızda aslında avukatlar açısından olayın ne kadar vahim bir boyutta olduğunu, avukatların ne kadar acınacak bir duruma düştüğünü hepimizin görmesi lazım.

AK PARTİ'nin meşhur bir yumurta hesabı var, ben yumurta hesabı da yaptım. 2002 yılında bir avukat asliye hukuktaki bir adli yardım ücreti karşılığında 3.255 yumurta alıyor, 2022 yılında 2.073'e düşüyor; tam 1.182 yumurta zarar var. Yani düşünebiliyor musunuz? Bunu niye verdim? Gerçekten şu anda aslında bu heyetin, bu Komisyonun tartışması gereken önemli meselelerden bir tanesi de avukatların şu anda yaşadığı ekonomik sorunların çözümüne ilişkin bir kanun teklifinin gelmiş olmasıydı. Çünkü hepimiz çok iyi biliyoruz ki avukatlık mesleği, bağımsız savunmayı temsil eden avukatlar eğer ekonomik anlamda güçlü kılınmazsa, hayat koşulları avukatları bu mesleği icra ederken hukuk dışı birtakım oluşumların ve illegal birtakım işlerin içine maalesef sürüklenmek zorunda bırakıyor. Dolayısıyla "Kısa yoldan köşeyi nasıl dönerim?" gibi hesapların içine girmek zorunda kalıyor avukatlar. Bu da hem avukatlık mesleğinin itibarını, prestijini düşürüyor hem de aslında dolaylı olarak hukuku, adaleti çürütüyor. Dolayısıyla, bu teklifte keşke avukatlarımızın, genç avukatlarımızın, işçi avukatlarımızın ekonomik sorunlarını ve yaşadıkları sorunları çözümleyici birtakım düzenlemeler olsaydı, maalesef eksik.

İktidara bir kez daha bu Komisyondan da bir çağrı yapalım: Avukatlar, avukatlık mesleği can çekişiyor, acilen tedbir alınması lazım, ekonomik anlamda avukatların desteklenmesi lazım ve adli yardım ücretlerinin, CMK ücretlerinin arttırılması lazım. Her şeyi artırdınız ama aklınıza bir türlü avukatların adli yardım ücretlerini, CMK ücretlerini artırmak hiç gelmiyor. Mesela, asgari ücreti artırdınız, müteahhitlere ek ödemeler getirdiniz, taşıma işi yapan, ulaştırma işi yapan bütün esnaflara ek destekler getirdiniz ama avukatlar... Türkiye'de şu anda sayıları 143 bin, çok büyük bir sayı ve bunların hepsinin aileleri var, bunların hepsinin geçindirmek zorunda olduğu çocukları var. Dolayısıyla, bunların da mutlaka hesaba katılması ve bu konuda bir çalışma yapılması gerekiyor, hepsinin talebi bu yöndedir. Ben bu konuda bu teklifin eksik olduğunu düşünüyorum.

Teşekkür ediyorum.