KEMAL ZEYBEK (Samsun) - Kurumumuzun Değerli Genel Müdürü, değerli Yönetim Kurulu üyeleri, arkadaşlar; hoş geldiniz. Sayıştayımızın değerli üyeleri, sizler de hoş geldiniz.

Şimdi, arkadaşlarımız taş kömürünü, Zonguldak'ı bir şekliyle büyük ölçüde anlattılar. Tabii, burada bunu anlatırken orada madenden çıkarılan kömürün, Türkiye'nin ekonomisi ve istihdam alanındaki yüksekliği açısından da varoluşunun çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Biz, tarih itibarıyla bundan yirmi yıl, yirmi beş yıl, otuz yıl öncesinde o madenlerde çalışan insan sayısı kadar insan çalıştıramıyoruz, o ölçüde kömür çıkaramıyoruz. Hâlbuki bugün şu anda dışa bağımlı bir yakıt ihtiyacımız var, bunu karşılamak için ithalata çok yer veriyoruz. Burada insanlarımız bu kadar işsizken, iş ararken-Sayın Ünal kardeşimin de söylediği gibi- Türkiye'nin yüz elli yıllık bir kömür ihtiyacını karşılayan bir Türkiye Taşkömürü işletmeleri olduğu hâlde neden biz bunları öncelikli hâle getiremiyoruz? Şimdi, hep diyoruz ya: Dış kaynaklı, dış kaynaklı, dışarıdan engelleme var yani bize yaptırmıyorlar, bize çıkarttırmıyorlar. Acaba böyle bir durum mu var? Böyle bir durum olduğunu zannetmiyorum ama sıkışıldığında her şeye böyle denebiliyor.

Şimdi, değerli arkadaşlar, sizin bilançoyu incelediğimiz zaman son on yıllık süre içerisinde yatırımlarla, yatırım bütçesiyle öngörülen bütçenin arasındaki denklikte bir sorun olduğunu gördük. Sadece 2020 yılında buna denk bir bütçe yapmışsınız. Acaba bu bütçeyi siz neye göre yapıyorsunuz? Yoksa gelirler olmadığı için mi yani orada kazanç, oradan çıkardığınız kömür ve satışlarınız çok düşük rakamlarda olduğu için mi? Hâlbuki, 2021 yılında, biz biliyoruz ki Türkiye'de... Şimdi soracağım, cevabını burada alabilir miyim bilemiyorum. 2020 yılındaki kömürün ton fiyatı kaç liraydı, 2021'in Ağustos ayı sonrası kaç liraydı? Hâlbuki yüzde 200 üzerinde arttığını biliyoruz çünkü piyasa değerleri öyle, piyasa öyle açtı. Neden böyle arttığını görüyoruz? Çünkü dışarıdan gelen kömürün dövize orantısının çok yüksek bir oranda artması, yüzde 100 ama yüzde 200 gibi fiyatların da arttığını gördük. Siz de ona endeksli bir fiyat artışı sağladınız ama Türkiye'deki çalışan işçilerimizin 2021 yılındaki, 2022 yılındaki ücret artışları yüzde 50 civarında yani asgari ücretle orantılı bir şekilde gidiyor. Şimdi, çalışanların durumu yüzde 50 artıyor, siz satışlarınızı yüzde 100'ün üzerinde, yüzde 200'e varan rakamlarla artırıyorsunuz, hâlen "Zarar etti." gibi bir durum ortaya çıkıyor. Bunu biz kabul edilebilir, yönetilebilir durum olarak görmüyoruz, görmek istemiyoruz.

Şimdi, değerli arkadaşlar, hedeflenen yatırım programlarının gerçekleştirdiği veya altında gerçekleştirdiği tespit edilen bu rakamların nedeni nedir arkadaşlar? Hedeflenen yatırım programlarının uygulamasının düşük olmasının, yanlış olmasının sebepleri bu projelerdeki harcamalardan mı kaynaklanıyor, yoksa yönetim sıkıntısından mı kaynaklanıyor? Bunun da bir aydınlanmasını, cevabının verilmesini istiyorum.

Diğer tarafta, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün yatırımlarının her yıl -2020 yılı hariç- üçte 1 oranında gerçekleştiği görülüyor. Burada tadilat ve yenileme gibi ihtiyaçlar olduğu zaman yüzde 100'ünün yapıldığını görüyoruz ama yatırım için yapılan harcamaların bu ölçüde olmadığını görüyoruz. Demek ki istenildiği zaman tadilat ve yenilemelerde yatırım yapabildiğinize göre, niye yer altına bu denli, daha gerçekçi bir yatırım gerçekleştirilmiyor?

Diğer tarafta, Sayıştay, size ÜFE yerine PTF'nin dikkate alınmasını önermişti. Acaba bu gerçekleşti mi? Hangi yöntemle şu anda satışlarımız yapılıyor?

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - O, diğer kurumla ilgili Sayın Zeybek.

KEMAL ZEYBEK (Samsun) - Özür diliyorum.

Şimdi, ücretlerin, maaşların Türk lirası üzerinden ödendiğini Bedri Bey ve Atila Bey arkadaşımız bir şekilde anlattı. Ücretlerin Türk lirası üzerinden ödendiği söz konusu ama yaptırılan bazı işlerin yabancı para üzerinden yapıldığı dikkat çekiyor. Bu doğru mudur? Neye göre yabancı parayla ödüyoruz? Yoksa dışarıdan ithal edilen bir ürün mü de bu, siz bir gider olarak orada yıkamada ve istihdamda bu tür ödemeleri yapıyorsunuz? Bunların cevaplarını almak istiyorum.

Teşekkür ediyorum.