| Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
| Konu | : | Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin (TEİAŞ) 2019 ve 2020 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
| Dönemi | : | 27 |
| Yasama Yılı | : | 5 |
| Tarih | : | 14 .06.2022 |
AHMET KAYA (Trabzon) - Teşekkür ederim Sayın Başkan. Bütün heyeti saygıyla selamlıyorum.
Değerli arkadaşlar, en sonda söyleyeceğimi bir kere başta söyleyeyim. Parti olarak görüşümüzü, arkadaşlarımız muhalefet şerhinde ifade etmişlerdi ama biz bu TEİAŞ'ın özelleştirme sürecinin acilen durdurulması gerektiğini ifade ediyoruz, Cumhuriyet Halk Partisi olarak görüşümüz budur. Türkiye'nin elektrik otoyolu olarak ifade ettiğimiz TEİAŞ'ın, elektrik arz güvenliğini sağlamak üzere görevde olan, bunun yanında birçok görevi yapan bu güzide kurumun özelleştirme sürecinin bir an önce durdurulması ve bu özelleştirme fikriyatından vazgeçilmesi gerektiğini ifade ediyoruz. -İktidar milletvekili arkadaşlarımız da burada.- Bugüne kadar Türkiye'nin birçok güzide kurumu, fabrikası, sanayi tesisi sizlerin de bildiği gibi özelleştirildi. Ne murat ediliyordu neyle karşılaşıldı; hepimiz bunları yaşayarak öğrendik; en son örneği şeker fabrikalarımızdır ve şekerde yaşadığımız sıkıntılar hepimizin malumudur.
Özelleştirmelere gerekçe olarak, genelde ilgili kurum, kuruluş ve şirketlerin çağın gerektirdiği gibi idare edilmediği ifade ediliyor, zarar ettiği ifade ediliyor ve bu gerekçelerle birçok kurumumuz özelleştiriliyor. Ama buraya baktığımız zaman, TEİAŞ'a baktığımız zaman kâr hedefi olmamasına rağmen 2017 yılında 2 milyar 924 milyon, 2018 yılında 2 milyar 859 milyon, 2020'de 2 milyar 65 milyon lira gibi kârlar ettiğini görüyoruz ve TEİAŞ'ın Türkiye'deki ilk 500 şirket arasında 26'ncı sırada bulunduğunu ve zarar etmeyen kamu kuruluşları arasında olduğunu da biliyoruz.
Şimdi, bu kadar değerli bir kurum ve bu kadar stratejik önemi haiz bir kurum neden özelleştiriliyor? Bunu ciddiyetle sorgulamamız gerektiğini düşünüyorum.
Bakın, dünyada örnekleri var. Diyebilirsiniz ki "Dünyanın diğer ülkelerinde de bu tür özelleştirmeler yapılıyor." Elbette yapılıyor ama yani bugün Avrupa ülkelerine, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, İrlanda, İzlanda, Hollanda, Norveç, Polonya, Romanya, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere gibi ülkelere baktığımız zaman elektrik iletiminin yüzde 100'ünün kamuya ait olduğunu görüyoruz. Bazı ülkeler kısmi özelleştirmeler yapmış ama ağırlıklı olarak Avrupa'nın saygın ülkelerinin tamamına yakınında elektrik iletiminin yüzde 100'ü kamuya ait. Biz, sanıyorum satacak hiçbir şey kalmamış olacak ki bu güzide kurumu, bu stratejik kurumu, bu değerli kurumu özelleştirme kapsamına almışız.
Bakın, bu konuda diyebilirsiniz ki "Siz elektrik mühendisi değilsiniz, bu işlerden çok anlamazsınız." Buradaki heyeti de öyle değerlendiriyor olabilir bazı arkadaşlarımız ama bu konudaki en yetkin kurumlardan bir tanesi Türkiye Elektrik Mühendisleri Odası ki bakın, şöyle bir şeyi var bu konuyla ilgili: "TEİAŞ'ın özelleştirilmesinin anlamı ülke çıkarları, güvenlik ve geleceğimiz açısından kritiktir çünkü TEİAŞ sadece iletimden değil, şebeke verimliliğinden, planlamasından projeksiyonlarından, ikili anlaşmalardan sisteme dair her türlü altyapı ve ikincil mevzuattan sorumludur." Yani TEİAŞ'ın özelleştirilmesi demek, elektrik sisteminin kalbinin ve aklının da özelleştirilmesi demektir. Bu kadar kıymetli, bu kadar değerli bir kurumumuzu biz hoyratça diğer kurumlarımız, kuruluşlarımız gibi özelleştirme sırasına almışız. Yani iktidar milletvekili arkadaşları bu konuda tarihî bir sorumluluk bekliyor, bu konuyu, lütfen tekrardan bir değerlendirin diye rica ediyoruz.
Tabii, konuşulacak çok konu var ama ben, bunun yanında, bu Akkuyu Nükleer Güç Santrali ve Konya Karapınar GES'le ilgili de bir iki soru soracağım. Akkuyu Nükleer Güç Santralinin Türkiye'nin iletim şebekesine bağlanması için yapılan hatların güzergâhlarını soracağım. Ya, bu güzergâhlar belirlenmiş midir ve nerelerdir? Ayrıca, bu hatların yapım bedelleri ne kadardır? Akkuyu Nükleer Güç Santrali için söylüyorum. Yine, ihaleleri hangi firmalar almıştır? Ve bu konuda da kamuoyunda birtakım tartışmalar var. İnşaatlar ne aşamadadır, bitmiş midir? Yine, Konya Karapınar GES için yapılan iletim yatırımı ne kadardır? İletim hattı yatırımının ne kadar olduğunu soruyorum. İletim hakkı güzergâhını yine soruyorum burada; iletim hattının güzergâhı neresidir? İhaleleri hangi firmalar almıştır?
Yine, arkadaşlar, bir başka konu var, tabii bu şeyle ilgili. Bu TEİAŞ'ın özelleştirilmesini aslında bir silsile yoluyla böyle irdelediğimizde enteresan bulgular var. Bakın, şimdi, TEİAŞ'ı özelleştirilme kararının 3 Temmuz 2021 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı'yla 31/12/2022 tarihine kadar tamamlanması öngörülüyor. Şimdi, tesadüfe bakın ki tam da bu sırada, bu şey yayınlandıktan hemen sonra, kısa bir süre sonra daha doğrusu, 13/12/2021 tarihinde AKP milletvekillerince Meclise bir kanun teklifi sunuluyor. Kanun teklifinde deniliyor ki "Kapatılan Etibank..."
TAMER DAĞLI (Adana) - "AKP" diye bir siyasi parti yok Ahmet ağabey ya.
AHMET KAYA (Trabzon) - Var.
TAMER DAĞLI (Adana) - AK PARTİ milletvekilleri...
AHMET KAYA (Trabzon) - AKP; net, altını çiziyorum.
TAMER DAĞLI (Adana) - Nerede yazıyor ya?
AHMET KAYA (Trabzon) - AKP.
TAMER DAĞLI (Adana) - Öyle bir siyasi parti yok.
AHMET KAYA (Trabzon) - Kapatılan Etibank... Bakın, verilen kanun teklifinde...
TAMER DAĞLI (Adana) - Tutanaklara yanlış giriyor bak.
AHMET KAYA (Trabzon) - Verilen kanun teklifinde deniliyor ki "Kapatılan Etibank..."
TAMER DAĞLI (Adana) - Yanlış giriyor ağabey, böyle bir siyasi parti yok ya!
AHMET KAYA (Trabzon) - Kendinizi inkâr ediyorsunuz ya!
TAMER DAĞLI (Adana) - "AKP" diye bir parti yok ağabey.
AHMET KAYA (Trabzon) - AKP.
TAMER DAĞLI (Adana) - AK PARTİ var, AK PARTİ!
AHMET KAYA (Trabzon) - Kapatılan Etibank, Türkiye Elektrik Kurumu, Türkiye Elektrik Üretim İletim AŞ yani TEİAŞ ve özelleştirilen elektrik dağıtım şirketlerinin bedelleri ödenmiş olan mülkiyet ve tesislerinin TEİAŞ ve TEDAŞ'a devredilmesi teklif ediliyor. TEİAŞ'ın özelleştirilme kararı ve AKP milletvekillerince sunulan kanun teklifi birlikte değerlendirildiğinde, TEİAŞ'ın özelleştirilmesi öncesi bu kuruma çok büyük oranda mülk yüklemesi yapıldı, bu kurumla birlikte bu mülklerin satılmaya çalışıldığı açıkça görülüyor.
Şimdi, Sayıştay raporlarında yer alan ve mülkiyetleri mülga Etibank, TEK ve TEAŞ'a ait tüm taşınır ve taşınmaz mallar neden TEİAŞ'a devredilmek istenmektedir? Bu devir isteğindeki amaç TEİAŞ'ın özelleştirilmesini örtü olarak kullanarak bu taşınır ve taşınmaz malların yok pahasına elden çıkarılması mıdır? Basında ve kamuoyunda yer alan özelleştirme öncesi TEİAŞ'a mülk yüklemesi yapıldığı iddiaları doğru mudur? Yine, Sayıştay raporlarında TEK, ETİBANK ve TEİAŞ'a ait 66.962 parsel ve 136.611 adet taşınmazdan bahsediliyor; sizlerin de bilgisi dâhilindedir. Bunlarla ilgili de mülga TEK, ETİBANK, TEİAŞ'a ait taşınır ve taşınmazların TEİAŞ'a devri ve akabinde özelleştirme sürecine girilmesiyle hangi kamu yararı ilkesi gözetilmektedir? TEİAŞ statüsü itibarıyla tekel konumundadır; böyle bir kurumu özelleştirmek ülkemizin enerji güvenliği açısından tehlikeli bir durum oluşturup oluşturmayacağı yönünde bir çalışma yahut araştırma yapılmış mıdır diyorum.
Teşekkür ediyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.