BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

Değerli arkadaşlar, grup sözcülerine birden fazla söz veriyorum ama diğer arkadaşlarımızın anlayışına sığınıyorum. Gün boyu tartışacağız, diğer konuları hem geneli hem maddeleri üzerinde gündeme getirebilirler.

Çok teşekkür ediyorum.

Şimdi, ben de müsaadenizle eleştirilere bir cevap vermek istiyorum.

Şimdi, baktığımız zaman değerli arkadaşlar, 1995, 1996, 1997, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004 yıllarında ek bütçe yapılmış. Daha gerilere giderseniz onlarca defa ülkemizde ek bütçe yapılmış, yeni bir şey yapmıyoruz; ek bütçe geçmişten bugüne yapılan bir uygulama. Yalnız, bugün iki tane farktan bahsedebiliriz: Birincisi, 2004'ten bugüne on sekiz yıldır ek bütçe yapılmadığı için haklı olarak ek bütçe daha fazla tartışılıyor. İkincisi de yeni bir yönetim sistemine geçtiğimiz için bu çerçevede, yine, değerli arkadaşlarımızın görüşleri, eleştirileri söz konusu.

Müsaadenizle eleştirilerle ilgili şunu söylemek isterim: Biliyorsunuz, bu görüşmelerden sonra bir Komisyon raporu düzenliyoruz. Bu Komisyon raporunda bütün grupların burada ifade ettiği eleştirileri de dercedeceğiz raporumuza. Bu rapor da Meclis Başkanlığımıza arz ediliyor. Dolayısıyla, Meclis Başkanımız buradaki tartışmaları, eleştirileri, önerileri inceleme imkânına da kavuşmuş olacak. Ayrıca da gerekiyorsa bu tartışmalardan sonra yine bütün partilerden arkadaşlarımızla oturup ilave önerilerimiz varsa İç Tüzük'e ilişkin, usullere ilişkin bunları da elbette her zaman tartışabiliriz, bunda da hiçbir sakınca görmüyorum. Önemli olan yasama sürecinin kalitesini arttırmamız, daha iyiyi aramamız. Bu noktada hiçbir tereddüdümüz yok, bunu da belirtmek isterim.

Şimdi biraz daha detaylı teknik bir notu da arz etmek istiyorum hepinize. Değerli vekillerim, usul üzerinde yapılan değerlendirmelere dair ben de görüşümü ifade edeceğim. Öncelikle, dile getirilen eleştiri ve önerileri iki ana başlık altında toparlayabileceğimizi düşünüyorum. Bunlardan ilki, gündemimizde yer alan ek bütçe teklifinin hazırlanması ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde Plan ve Bütçe Komisyonunda kim tarafından sunulacağına ilişkin hususlar. İkinci ana başlık ise, ek bütçe teklifinin Komisyonumuzda ve Genel Kurulda ayrı bir usulle görüşülmesi gerektiği hususundadır. Değerli vekillerimiz, gündemimizde de yer alan ek bütçe teklifiyle ilgili olarak ben Bütçe Başkanlığımıza bir çalışma yaptırdım. Burada, ek bütçeyi düzenleyen mevzuat ve eski ek bütçe kanun görüşmelerine dair örnekleri çok detaylı bir şekilde inceledik. Merkezî yönetim bütçe sürecini düzenleyen Anayasa'nın 161'inci maddesinde, merkezî yönetim bütçe kanun teklifinin sunulması noktasında kesin hesapla birlikte Cumhurbaşkanına verilmiş bir yetki var ve bu tek yetki; bunun dışında da -biliyorsunuz- hep vekiller teklif ediyorlar. Ek bütçe teklifine ve sürecine ilişkin 161'inci maddede detaylı bir hüküm yer almamakta, maddenin sekizinci fıkrasında ise şöyle bir hüküm bulunmaktadır: "Carî yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik teklifleri ile carî ve izleyen yılların bütçelerine malî yük getiren tekliflerde, öngörülen giderleri karşılayabilecek malî kaynak gösterilmesi zorunludur." Bu hüküm yer alıyor. Bu hükümle birlikte cari yıl bütçesinde artış yapılacağından, artış kadar kaynağın da gösterilmesi zorunluluğu ortaya konmuş oluyor. Ek bütçeyle ilgili esas mevzuat ise 5018 sayılı Kanun'un 19'uncu maddesi. Bu maddenin son fıkrasında "Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe yapılabilir." denilmektedir. Dolayısıyla, mevzuatta ek bütçe teklifinin hazırlanması noktasında Cumhurbaşkanı yetkili kılınmış olup komisyonda görüşülmesine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. İç Tüzük'ün 62'nci maddesinde ise bütçenin Parlamentoda görüşülmesine ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Değerli vekiller, bu maddenin birinci fıkrasında "Bütçe sunuş konuşmasını Yürütme adına Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bir bakan yapar." denilmektedir, çok açık bir hüküm var. Bu denilmek suretiyle bütçeyi sunma noktasında İç Tüzük'ümüz Cumhurbaşkanı Yardımcısı veya bir bakanı yetkili kılmıştır.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Savunma?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Keza, İç Tüzük'ün komisyonlarda yürütmenin temsili ve komisyon toplantılarında söz alabilecekleri sayma yoluyla belirlediği 30'uncu ve 31'inci maddelerinde de yürütme adına Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile bakanların yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu minvalde, Cumhurbaşkanımız tarafından imzalanan ve bugün burada Hazine ve Maliye Bakanımız tarafından sunumu yapılacak olan ek bütçe teklifiyle alakalı sunma yetkisi noktasında Anayasa ve İç Tüzük açısından bir aykırılık bulunmamaktadır.

Görüşlerin yoğunlaştığı ikinci husus ise ek bütçe teklifinin merkezî yönetim bütçesinde olduğu gibi veya benzer bir şekilde farklı bir usulle görüşülmesi hususuna ilişkindir. Bu konuda da Divan olarak görüşümüzü ve tutumumuzu açıklayacağım.

Değerli üyeler, Anayasa koyucu, 1980 Anayasası'nın ilk hâlinde de yıllar içinde yapılan değişikliklerde de ve en son 2017 yılında yapılan değişiklikte de merkezî yönetim bütçe ve kesin hesap görüşme sürecini yaklaşık iki buçuk aylık bir sürece yayarak bir takvim dâhilinde görüşülmesini öngörmüştür. Bu süreç, hepinizin de malumu olduğu üzere, en geç 17 Ekimde başlıyor ve aralık ayı sonuna kadar sürüyor. Anayasa'mız bu yetmiş beş günlük sürecin elli beş gününü Plan ve Bütçe Komisyonuna, yirmi gününü ise Genel Kurula ayırmış. Tabiri caizse sizlerin de bildiği üzere, bütçe sürecinde Parlamentonun bütçe hakkını etkin kullanması ve kapsamlı tartışmaların yapılabilmesi için süreci tüm detaylarıyla belirlemiştir. Ancak konu geçici bütçe veya ek bütçe sürecine gelince burada ayrı bir süreç veya takvim belirleme yoluna gidilmemiştir. Bu noktada "Ek bütçe sürecinin de detaylı belirlenmesi gerekirdi." yönündeki eleştirilere saygı duyuyorum ancak bir ihtisas komisyonu olarak Anayasa ve İç Tüzük çerçevesinde çalışmamız gerektiğini de dikkatlerinize sunuyorum.

Kıymetli milletvekilleri, Parlamento teamüllerini bilmek bakımından geçmiş ek bütçe uygulamalarını da arkadaşlarımıza incelettim. Burada, özellikle 90'lı yıllardan sonra çıkarılan ek bütçelerde, ek bütçe kanunlarının görüşülme usulünde ne Komisyonda ne de Genel Kurulda ayrı bir yöntem belirlenmediğini, ek bütçe kanunlarının diğer kanunlar gibi görüşüldüğünü de ifade etmek isterim.

Burada iki örnek vereceğim sizlere. Bunlardan biri, AK PARTİ döneminde çıkarılan bir ek bütçe; diğeri ise 90'lı yıllarda koalisyon döneminde çıkarılan bir ek bütçe kanunu. 1996 yılında çıkarılan Ek Bütçe Kanunu, Plan ve Bütçe Komisyonunda şu anda da üyemiz olan, o zamanki Maliye Bakanı Sayın Abdüllatif Şener tarafından sunulmuş ve diğer kanun teklifleriyle aynı usulde görüşülerek kabul edilmiştir. Genel Kurul görüşmelerinde ise yine diğer kanun tekliflerinde olduğu gibi, teklifin geneli, maddeleri ve varsa önerge işlemleri işleme alınarak kanun tekâmül ettirilmiştir. 2004 yılında AK PARTİ döneminde çıkarılan ek bütçe kanununda ise Komisyona o dönemki Maliye Bakanı rahmetli Sayın Kemal Unakıtan katılmış ve sunuş yapmış ve normal olarak bu bir kanun tasarısı şeklinde görüşülmüştür. Bu örneklerin dışında da diğer tüm ek bütçe görüşmelerinin aynı usulle görüşüldüğünü görüyoruz.

Burada bir ek bilgi daha vermek istiyorum. Bugün tartışmaya ve itirazlara konu olan ek bütçe teklifinin ayrı bir usulle görüşülmesine ilişkin öneri, o dönemki hiçbir siyasi partimiz tarafından ne Komisyonda ne de Genel Kurulda ileri sürülmemiştir; bu, ilk defa gündeme gelen bir tekliftir. Dolayısıyla sayın milletvekilleri ek bütçe teklifinin görüşmelerinde belirlediğimiz usulün Anayasa, İç Tüzük, 5018 sayılı Kanun ve Parlamento teamüllerine uygun düştüğünü ifade etmek isterim ama bütün bunlarla birlikte, az önce ifade ettiğim gibi, burada ifade edilen bütün görüşleri, eleştirileri, önerileri raporumuza dercedeceğiz ve Meclis Başkanlığımıza bunu göndereceğiz. Her zaman için İç Tüzük'ümüz de usullerimiz de elbette geliştirilmeye açıktır; bunu da ifade etmek isterim.

Diğer konulara geleceğim şimdi.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, sivil toplum kuruluşları...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Burada sırayla gideceğim Sayın Paylan, ona da geleceğim.

Sayın Kuşoğlu, Merkez Bankası, Sayıştay, SGK gibi kurumların bilgilendirmeleri hususundaki durumu sordu. Merkez Bankası ve Komisyona bilgilendirme yapması öngörülen kurumlarla ilgili olarak geçen sene olduğu gibi Komisyon Başkanlığı olarak gerekli görüşmeleri ve yazışmaları yaparak raporları sizlere ulaştıracağız. Merkez Bankası sunumunu da alma yönünde yine Komisyon olarak girişimlerimizi elbette yapacağız. Bu konuyu arkadaşlarımızla birlikte takip edeceğiz.

Sayın Paylan "STK'ler niçin yok?" dedi. Bunu, bu ifadesini bütçe görüşmelerimizde aslında dile getirmişti. Tabii ki saygı duyuyoruz; böyle bir teklifi var, görüşü var.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - "Kanun gibi görüşeceğiz." dediniz ya...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ama Parlamento 85 milyonu temsil eder, burada bulunan her bir milletvekilimiz bütün toplumu temsil ediyor, bunun içinde STK'ler de var. Eminim, Sayın Paylan STK'lerle buraya gelmeden önce görüşmeler yapmıştır, görüşlerini almıştır, fikirlerini almıştır ve onları da buraya yansıtacaktır diye düşünüyorum.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Kanun gibi görüşecektik, ne oldu?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Diğer taraftan, basınla ilgili olarak, bu...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Canlı yayın...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - ..canlı yayın meselesi. Bu, yine her bütçe görüşmemizde tartıştığımız bir konu hâline geldi artık. Burada yeni bir uygulamamız yok. Biz de diğer komisyonlarda genel teamül neyse, bugüne kadar uygulama neyse aynısını devam ettiriyoruz. Ama şunu ifade etmek isterim: Burada tam tutanakla çalışıyoruz Plan ve Bütçe Komisyonu olarak. İsteyen bütün vatandaşlarımız bu tutanaklara -basın dâhil- erişebilir.

İkincisi: Kameralar çıksa bile burada yazılı basın devam ediyor. Buradaki gelişmeleri topluma aksettirme yönünde arkadaşlarımız mutlaka üzerlerine düşeni yapacaklardır.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Bakan konuşurken kalacak mı?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ayrıca da arkadaşlarımız cep telefonlarıyla -Komisyona izin vermiyoruz ama- kendi konuşmalarını aktarıyorlar, onu da biliyoruz.

Değerli arkadaşlar, şimdi...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, tutumunuz üzerine usul tartışması açmak istiyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Bitti usul tartışmamız.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, İç Tüzük emrediyor, emrediyor....

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Böyle bir usulümüz yok ama böyle bir usulümüz yok.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Siz tutumunuzu belirlediniz, ben tutumunuz üzerine usul tartışması açılmasını istiyorum. İç Tüzük emrediyor...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Nasıl emrediyor? Var mı öyle bir şey?

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - İç Tüzük emrediyor...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Genel Kurulda var o.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, tutumunuzu açıkladınız.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun, kısaca söyleyin.