KANİ BEKO (İzmir) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, değerli milletvekilleri; uzun zamandır EYT'li yani emeklilikte yaşa takılan yurttaşlarımızın gözü kulağı Türkiye Büyük Millet Meclisinde. "Aralık ayında EYT Meclise gelecek." dediniz; EYT'li arkadaşlarımızın önceden kurmuş olduğu federasyonla oturup görüşürseniz daha akıllı ve mantıklı bir iş yapmış olursunuz. EYT düzenlemesinin 15 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe gireceğine dair bir bilgi paylaşıldı. Sizden bu konuda ayrıntılı bir değerlendirme bekliyoruz. EYT'liler gasbedilen haklarını geri talep ediyorlar; artık verilsin.

Bugün, Türkiye, AKP iktidarıyla ekonomik olarak en kötü dönemlerinden birini yaşamaktadır. İşçinin, emekçinin, çalışanın hakkının bu kadar sömürüldüğü başka bir dönem maalesef yaşanmamıştır. Ekim ayında 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 7.425 liradır, yoksulluk sınırı 24.185 lira olmuştur. Bekar bir çalışanın yaşama maliyeti ise aylık 9.705 liradır. Böylesi bir ortamda çalışan, çalışamayan milyonlarca yurttaş, derin bir yoksulluk ağının parçası hâline gelmiştir. Asgari ücret 5.500 lirayla sefalet ücretine dönüşmüştür. Ülkemizde 10 milyonun üzerinde işçi asgari ücretle geçiniyor. Asgari ücret maalesef açlık sınırının altında kalmıştır. Bugün ülkemizde işçiler, insan olmaktan kaynaklanan temel ihtiyaçlarını giderebilecek bir ücret talep etmektedirler. Asgari ücret tespitinde geçim koşulları ve millî gelir artışı dikkate alınmalıdır. Türkiye'de asgari ücret tek bir işçi için hesaplanmaktadır ve bu durum uluslararası standartlara aykırıdır. Asgari ücret tespit edilirken işçi ve memur ayrımı yapılmamalı, tek asgari ücret olmalıdır. Asgari ücret yıllık olarak hesaplanmalı, bir işçi ocak ayında aldığı maaşı yıl sonunda da almalıdır. Asgari Ücret Tespit Komisyonu demokratik hâle getirilmeli, Komisyonda DİSK ve HAK-İŞ de mutlaka olmalıdır, tabii ki asli sahipleri olan asgari ücretle çalışanlar da olmalıdır. 3600 ek gösterge, adaletli bir biçimde tüm kamu çalışanlarına verilmelidir. Dolayısıyla Ocak 2023 itibarıyla asgari ücret en az 10 bin lira olmalıdır. Asgari ücretle çalışan 10 milyon işçinin ekonomik, demokratik, siyasi ve sosyal haklarının ailesiyle birlikte belirlenmesini talep ediyor ve masa başında bu kararı verenlerin adil ve vicdanlı olmasını bekliyoruz. Unutmayın ki asgari ücret bir memleket meselesidir. Emeklilerin maaşı da asgari ücretin altında kalmamalıdır.

Sayın Bakan, son yirmi yılda iş cinayetlerinde en az 30 bin işçi hayatını kaybetmiştir. Türkiye iş cinayetlerinde neden Avrupa'da 1'inci, dünyada 3'üncü sıradadır? 1995 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile yapılan 176 sayılı Maden Sözleşmesi'ni neden madenlerde uygulamıyorsunuz? Uluslararası Sendikalar Konfederasyonunun (ITUC), 148 ülkeyi kapsayan Küresel Haklar Endeksine göre, Türkiye, 2022 yılında çalışanlar için en kötü 10 ülkeden biri olmuştur, neden? Diğer ülkeler ise şunlardır: Bangladeş, Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Myanmar, Filipinler, Esvatini ve Guatemala.

Sayın Bakan, ülkemizde işsizlik 10 milyonu aştı. Bu rakam ne yazık ki 95 ülkenin nüfusundan fazladır. Kadın ve genç işsizliği ülke tarihinin en yüksek seviyelerindedir.

Sayın Bakan, sendikalaşma oranı yüzde 15. "Bize göre düşük." dediniz. O zaman sendikaların üzerindeki barajları kaldıralım; iş yeri barajı, iş kolu barajı, işletme barajı devam ediyor; bu durum sendikalaşmanın önünde en büyük engeldir. "32 çeşit personel çalıştırma sistemi var." dediniz. Geçmişte böyle bir şey yoktu, AKP iktidarında oldu; bu, AKP'nin bir eseridir. Taşeron sistemi çağ dışı bir uygulamadır, yasaklanmalıdır. Taşeron işçilerin tamamına kadro verilmelidir. İşsizlik Fonu'nun yüzde 10'u işsiz kalan işçilere veriliyor, yüzde 90'ı ise amacı dışında kullanılıyor; bu durumu kabul etmek mümkün değildir.

"Emeklileri de düşünmemiz lazım." dediniz. İntibak yasasını çıkaralım, en düşük emekli maaşına da asgari ücret düzeyinde maaş verelim.

Bu duygu ve düşüncelerle, hepinizi saygılarımla selamlıyorum. Bütçenin de hayırlı olmasını diliyorum.