BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Değerli milletvekili arkadaşlarım, Sayın Bakanım, kurumların değerli temsilcileri, değerli bürokratlar, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakanım, enerji konusunu bilen çok, epey arkadaşımız konuyla ilgili ayrıntılı açıklamalar yaptılar. Hem maden hem de enerji konusu çok çok önemli. İyi tartışmalar da oluyor, umarım, yararı olur ama ben o konuların dışında kesin hesapla ilgili, Sayıştay raporlarıyla ilgili konulara değinmek istiyorum geçen yıl da olduğu gibi çünkü bu tarafına çok fazla değinemiyoruz, aslında çok güzel çalışmalar da yapılıyor, bunların daha fazla yararı olabileceğini de düşünüyorum.

Bakanlığın Sayıştay raporunda iç denetim sisteminin olumlu olduğu belirtilmiş. İç denetim sistemiyle ilgili bakanlıklarda, kurumlarda işlemlerin çok nadir tamamlandığını görüyoruz. Onun için tebrik ederim, teşekkür ederim.

Bir bulgunuz var Sayıştay tarafından, önemli. Lisanssız yenilenebilir üretim tesisi proje onay ve kabul işlemleri karşılığında hizmet bedeli alınmasına ilişkin yasal düzenleme yapılmasının gerekliliği... Burada, hukuki dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle TEDAŞ aleyhine açılan davalar sebebiyle alınan bedellerin iade edildiği tespit ediliyor Sayıştay tarafından. 2021 yılı içerisinde 130 dava açılmış, usul hataları sebebiyle reddedilenler dışında kalan 47 dava TEDAŞ aleyhine sonuçlanmış, 1 milyon 855 bin lira tutarında proje onay bedeli iade edilmiş, iade edilmek zorunda kalmış. "TEDAŞ Genel Müdürlüğünün lisanssız yenilenebilir üretim tesislerine ilişkin yaptığı proje onay ve kabul hizmetleri kamu hizmeti niteliğinde olmayıp hizmetten yararlanan kişilerin özel yararına yöneliktir." diyor Sayıştay raporu. Bu nedenle verilen hizmetler karşılığında bedel alınması gerekmektedir çünkü özel firmalara veriliyor bu. Bu yönde yasal bir düzenleme olmadığından bu konuda bir düzenleme yapılması gerekiyor. Siz de galiba bir yasal düzenleme yapılması çalışmalarını başlattınız.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI FATİH DÖNMEZ - Bize göre aslında yasaya ihtiyaç yok ama...

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Bilmiyorum tabii, gerek var mı yok mu ama bu önemli bir konu, güzel bir konuya işaret etmiş Sayıştay raporu, düzenlenmesi gerekir.

EPDK'yle ilgili olarak da güzel bir rapor var Başkanım. Sizin de iç denetim sisteminiz iyi, size de teşekkür ederim. 8 bulgu var sizin raporunuzda. Özellikle doğal gaz dağıtım şirketleriyle ilgili eleştiriler var bu raporda ağırlıklı olarak. Süresinde ödenmeyen ya da eksik ödenen gelir paylarının takibine, tahsiline ilişkin mevzuat düzenlemesinin olmaması bir sıkıntı yaratmış, bunun düzenlenmesi lazım. Doğal gaz dağıtımıyla ilgili genellikle aksamalar var, bunların daha iyi takip edilmesi gerekiyor rapordan anladığımız kadarıyla. Detayına girmiyorum vaktimiz olmadığı için.

Özellikle Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün çok güzel bir raporu var, buna biraz daha fazla yer vermek istiyorum. Sayın Bakan, 5 tane bulgusu var Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün. Şimdi, özellikle çok güzel, ayrıntılı verilmiş; "İhale edilmemesi gereken sahaların kurumca maden sahası olarak ihaleye konu edilmesi ve ek mali külfete katlanılması..." diyor. Yani belli yerler -siz çok iyi biliyorsunuz- özel çevre koruma bölgeleri, millî parklar, yabani hayati koruma ve geliştirme sahaları, muhafaza ormanları, 3621 sayılı Kıyı Kanunu'na göre korunması gereken alanlar, birinci derece askerî bölgeler, 1/5.000 ölçekli imar planı onaylanmış alanlar, birinci derece sit alanları ile madencilik amacı dışında tahsis edilen ve Genel Müdürlük tarafından uygun görüş verilen elektrik santralleri, organize sanayi bölgeleri, petrol, doğal gaz ve jeotermal boru hatları gibi yatırım alanlarına ilişkin olarak izin sistemi getirilmiş ve bunlardan ayrı olarak içme ve kullanma suyu rezervuarının bulunduğu alanlarla ilgili olarak da iki aşamalı bir izin sistemi, alan tespiti yapılması mevzuatta var. Ancak bunlarda ruhsat iptallerine ilişkin açılan davalarda çeşitli mahkemelerin kararları var, Sayıştay 6 dava konusunu incelemiş. Özellikle ruhsata konu edilen Tuz Gölü çevresinde, gölün kış seviyesi, Hassas A Zonu, birinci derece doğal sit alanı sınırları içerisinde kalan yeni tuz üretim sahalarından olması, arama ruhsatına konu edilen alanın içerisinde civar köyler tarafından kullanılan su kaynaklarının bulunması, Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmelik'e aykırılıklar, içme ve kullanma suyu rezervuarının maksimum su seviyesinden itibaren bin metre mesafe genişliğine kadar olan şeritte bulunan sahanın ruhsat müracaatlarına kapatılması gerekirken bu alanların madencilik faaliyetlerine açılması dolayısıyla yani burada yapılan yanlış işlemler, verilen yanlış ruhsat izinleri nedeniyle Sayın Bakanım, 130 küsur milyon liralık bir geri ödeme söz konusu olmuş. Bu para tabii geçmiş yıllarla ilgili. 2021 yılı bütçesine oranı yüzde 26,36 ve toplam iade edilen tutarın 2021 yılı bütçesine oranı yüzde 32,29; bayağı, üçte 1'i kadar bir bütçenizin rakamını iade etmek zorunda kalmışsınız. Bu önemli bir konu, kamu zararının oluşması söz konusu burada. Bu konuda daha fazla dikkatli olunması lazım. Sayıştay bu konuda uyarıyor, bu hatalı uygulamalardan vazgeçilmesi lazım. Demek ki biraz daha hukuka uygun iş yapılabilmesi, belki hukuk kadrolarının daha fazla takviye edilmesi gerekir.

Onun haricinde yine rehabilitasyon, maden sahalarında rehabilitasyon çalışmaları... Burada da önemli bir eksiklik var. Mevzuatta rehabilitasyon ve kısmi rehabilitasyonun tanımının yapılmamış olması uygulamada sorun çıkarıyor yani maden sahalarının daha sonra tekrar yeşil alan olarak dinamik bir yapıya dönüştürülmesi aşamasında sorunlar oluyor. Oradan ne kadar bu rehabilitasyon için para ayrılacağı, ne kadar sürede bunun yapılacağı, nasıl denetleneceği; bununla ilgili bir mevzuat düzenlemesinin yapılması gerekiyor. Henüz bir düzenleme yapılıp yürürlüğe girmemiş gördüğüm kadarıyla, bu da önemli bir uyarı.

Yine 4'üncü bulgu olarak, bu konuyla ilgili olarak alınan çevre uyum bedellerinin maden sahalarında işletme sonrası yapılacak rehabilitasyon çalışmalarının maliyetini karşılamada yetersiz kalması bununla bağlantılı bir konu; bu da önemli bir konu.

Bir de Artık Bilgi Bankası Projesi var. Artık Bilgi Bankası, maden sahalarında ortaya çıkan pasa, bakiye, atık ya da artık dediğimiz cürufların değerlendirilmesiyle ilgili iş ve işlemler konusunda güzel bir düşünce. Bu proje de epeyden beri yerine getirilmemiş. "Artık Bilgi Bankası" adı da biraz farklı "atık"ı daha çok kullanıyoruz ama "artık" daha doğru, ben de katılıyorum. Bunun bir an önce geliştirilmesi, hayata geçirilmesi gerekir.

MTA'yla ilgili olarak da bir bulgu var. Bu, önemli ama çok iyi anlatmadığım, tartışılması gereken bir konu Sayın Bakanım. Değerli arkadaşlar, bakın, diyor ki: "Maden arama ve araştırma faaliyetleri kapsamındaki arazi çalışmalarına başlamadan önce yöre halkının yeterince aydınlatılmaması sebebiyle sorunlar yaşanması." Bu, sizin sık karşılaştığınız bir konudur zannediyorum. Genellikle tepki gösteriliyor o yörede bir maden sahası açılacaksa; o çevreye uyumu, o alanı bozacağı konusuyla ilgili kafalarda soru işaretleri çabuk oluşturulabiliyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Süreniz dolmuştur, toparlayınız.

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Bu, doğru da olabiliyor, yanlış da olabiliyor. Bu konuyla ilgili olarak sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları var. Ancak, karşı tarafta da bu saha özelleştirilmişse özel firmanın çalışması var. Özel firmanın da birilerini satın alması, onların menfaatlerine göre davranılması söz konusu olabiliyor. Bu konuyu ben önemsiyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyoruz Sayın Kuşoğlu.

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Bu konuyla ilgili, özelleştirme yapılmadan önce Bakanlığın bir çalışma yapması, bilgilendirme yapması doğru olur diye düşünüyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ederiz.

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Bir cümleyle bitireyim Başkanım.

Nükleer Düzenleme Kurumunda diğerlerinden farklı olarak bir bulgu var ama iç kontrol sistemiyle ilgili de eleştiriler var. Nükleer Düzenleme Kurulu yeni ama bir an önce bu konuyu halletmesi lazım.

Bakanlığınızın ve bağlı kurumların bütçelerinin hayırlı olmasını diliyorum.

Teşekkür ederim Sayın Başkan.