| Komisyon Adı | : | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU |
| Konu | : | 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi (1/286) ve 2021 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi (1/285) ile Sayıştay tezkereleri |
| Dönemi | : | 27 |
| Yasama Yılı | : | 6 |
| Tarih | : | 22 .11.2022 |
İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Teşekkürler Sayın Başkan.
Değerli hazırun, hepinizi saygıyla selamlıyorum.
Ben, konuşmamda özellikle askeriyeyle ilgili temel ilkelerden; bir hiyerarşi kavramına, iki liyakat, üç hukuk kavramlarına değinerek bunları, biraz Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde açmaya çalışacağım.
Hiyerarşik yapı, askeriyenin temel ilkesidir, hatta sivil yapıya da askeriyeden geçmiştir ve askerî disiplin hiyerarşik yapıyla sağlanır. Ancak tabii ki bu kural mutlak olmayıp bunun iki sınırı var; birinci sınırı liyakattir, ikinci sınırı da hukuktur. Bu liyakat ilkesinin de mutlak olmaması, aslında hukukla sınırlı olması Anayasa'mızda yer alan çeşitli kurallarla sağlanmakta ve bunun keyfîliğe varmamasını sağlamak amacıyla hiyerarşiye hukuk ve liyakat ilkeleri getirilmiştir. Hiyerarşi, astlık üstlük ilişkisi çerçevesinde icra edilmektedir. Anayasa'da bu konuda özgün hükümler var, genel hükümlere tabi olan hususlar var ve istisnalar var. Örneğin 137'inci maddenin son fıkrası, evet, kanunsuz emir suçtur ama askeriyede bunun istisnaları var, ancak bu, keyfî olduğu anlamına gelmiyor.
Şimdi, bu üç ilkeden özellikte hiyerarşiyi sağlamak için liyakat ilkesi hiyerarşide nesnel ölçütlerin geçerli olmasını sağlamakta. Ne var ki özellikle son yapılan düzenlemede, 7415 sayılı Yasa'yla görev başındaki Genelkurmay Başkanına 72 yaşına kadar görev süresinin uzatılma olanağı tanınarak bu hiyerarşi ilkesi, nesnel sirkülasyon ilkesi altlık üstlük kademeleri arasında açıkça ihlal edilmiş bulunuyor. Tabii, öte yandan CK 338, CK 1 ve CK-4/799'uncu maddeyle kuvvet komutanlarının doğrudan doğruya Millî Savunma Bakanlığına ve Cumhurbaşkanlığına bağlanmış olması da esasen Genelkurmay Başkanına tanınan bu kişisel ayrıcalıkla bunun arasında çelişki bulunduğu da belirtilmelidir.
Şimdi, bu üç ilke; hiyerarşi, liyakat ve hukuk nasıl sağlanır? Türk Silahlı Kuvvetleri siyaset dışı tutularak sağlanır. Peki, 2017 Anayasa değişikliğinden sonra ne olmuştur? 2017 Anayasa değişikliğinde bütün siyasal kurumlar tasfiye edilmiştir. Kurul hâlindeki bütün kurumlar, Osmanlı'dan bu yana var olan kurumlar, siyasal karar düzenekleri tasfiye edilmiştir ama 2 kurum muhafaza edilmiştir. Bunlar, (MGK) Millî Güvenlik Kurulu ve Ekonomik ve Sosyal Konsey. Ekonomik ve Sosyal Konsey hiç toplanmamıştır ama Millî Güvenlik Kurulu toplanmıştır fakat Millî Güvenlik Kurulu Anayasa'nın 118'inci maddesinin kendisine verdiği yetkilerin dışında kullanılmıştır. Çünkü hiçbir zaman Millî Güvenlik Kuruluna 61, 71, 82 ve 2001'de icrai karar alma yetkisi verilmemiştir. Ne var ki gerek OHAL döneminde gerekse sonradan çıkarılan yasalarda şu formül kullanılmıştır: Terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı... Evet, buradaki "Karar verilen yapı" icrai nitelikte bir karardır, buna yetkisi yoktur. Ne yazık ki Anayasa'da yer alan yegâne istisnai bir kurul hâlinde anayasal organ bu şekilde, daha sonraki 7151, 7190, 7194 sayılı yasalarda da aynı formülle görev dışı, amaç dışı kullanılmıştır. Bazı bu konuda alınmış olan kararlar, kullanılan yetkiler Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Son nokta ise, bu çerçevede siyasete alet edilmesinin "Yurtta sulh, cihanda sulh!" Sayın Bakan "Yurtta sulh, cihanda sulh." önce siyasileri muhatap alıyor, sonra askeriyeyi, sonra bütün yurttaşları.
BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Son on saniyeniz...
İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Ama özellikle Yunanistan'a yönelik olarak kullanılan "Bir gece ansızın gelebiliriz." sözü Anayasa'mızın "Yurtta sulh, cihanda sulh!" temel kuralıyla bağdaşmamakta çünkü Yunanistan karşısında Türkiye Cumhuriyeti birçok bakımdan haklı olduğu hâlde, ulusal ölçekte...
BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyoruz Sayın Kaboğlu.
İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Bitireyim, cümlemi bitireyim Sayın Başkan, cümlemi bitireyim.
BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Bitirin cümlenizi, buyurun.
İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - ...ve uluslararası hukuk önünde haklı olduğu hâlde Yunanistan'a yönelik bu söylem aslında Yunanistan'ın arkasında uluslararası bir blok oluşturmuştur, Türkiye'yi ikinci plana atmıştır. Bu nedenle bu tür söylemlerden kaçınmak...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)