İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Değerli hazırun, bugünkü konuşmalar özellikle 2017 Anayasa kurgusunun getirdikleri üzerinde yoğunlaştığı için hâliyle benim de uzmanlık alanım olarak buna değinmem gerekiyor. Hükûmeti nedir 2017 Anayasa kurgusunun? Hükûmet i ve kurul hâlinde siyasal karar süreçlerini, siyasal sorumluluk kurallarını ve bu bağlamda anayasal denge ve denetim düzeneklerini kaldıran 2017 Anayasa kurgusu, devleti temsil ve yürütme yetkilerini bir kişide topladı. Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti anayasal ve siyasal tarihinde bir ilk olan bu anayasal kurgu, yüzyıllara yayılan siyasal ve demokratik evrim sürecinde derin bir kırılma ve kopuş anlamına gelmektedir. 5 başlık altında özetlenebilir: Değişikliğin itici güçleri, geçiş dönemi, ikili anayasal düzen ve fiilî uygulamalar, kalıcı OHAL riski yaratan sorumsuzluk zırhı ve uluslararası ilişkiler. Değişiklik dinamiklerine baktığımız zaman, 3 etken öne çıkmaktadır. Birincisi 15 Temmuz hain darbe girişimi. İkincisi ise Sayın Devlet Bahçeli'nin 16 Ekim 2016'daki sözleri: "Ülke yönetimi, yasa ve Anayasa'ya uygun değildir ve de suç işlenmektedir. Sayın Cumhurbaşkanı fiilî başkanlık yapmaktadır."

Düğmeye basıldı ve OHAL ortam ve koşullarında Anayasa değişikliği gerçekleştirildi. Tam altı ay sonra oylama yapıldı gizli oy ilkesi ihlal edilerek ölçüsüz propaganda ortamında ve mühürsüz oylar eşliğinde. Peki, uyum yasalarına gelince, aslında uyum yasaları yükümlülüğü de yerine getirilmedi ve kararnamelerle son dakikada geçiş sağlandı.

Peki, ikili anayasal düzen ve fiilî durum, fiilî uygulama nedir? İkili anayasal düzen: Bir, 2'nci maddenin öngördüğü demokratik hukuk devleti; iki, Anayasa 101 ve devamında, özellikle 104,105,106'da öngörülen ve 2'nci maddeyle bağdaşmayan hükümler ama bir üçüncü durum var ki, özellikle bugün tartışılan husus bu 2 düzene de uymayan alan, bunu "defakto" veyahut da "fiilî durum" olarak adlandırmak mümkün.

Şimdi, burada öngörülen Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin bir yasal dayanağı bulunmamaktadır, yalnızca 7142 sayılı Yasa'nın gerekçesinde yer almakla birlikte aslında hükümet yok; 102 ve devamı anlamında Cumhurbaşkanlığı bulunmuyor. Konuşmalar şunu gösterdi ki: Sistem de yok çünkü bir kişi eğer parti başkanı olmayı tercih ederse, diğer Cumhurbaşkanı bunu tercih etmezse, bu kadar büyük seçenekler varsa buna "sistem" denmez; buna birçok örnek verilebilir. Bu bakımdan, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi aslında bir tür görünüşü kurtarmak için kullanılan bir kavramdır ama bunun tam tamına karşılığı parti başkanlığı yoluyla devlet başkanlığı ve yürütmedir ancak buradaki esas sorun şu: Yürütme nerede başlıyor, nerede bitiyor? Doğru, 104'üncü madde 1 kişiye veriyor bütün bu yetkileri, yürütme ile -1 kişi- Cumhurbaşkanı özdeşleşiyor fakat mesela, burada, yürütme var mı? Cumhurbaşkanlığı bütçesi görüşülüyor ama yürütme yok çünkü yürütmeyi tek başına Cumhurbaşkanı temsil ediyor. Burada siyaset var mı yoksa daha çok bürokratlar mı temsil ediyor? Siyasetten çok bürokratlar temsil ediyor burayı. Bu bakımdan bu kişilerin Parlamento önünde siyasal sorumluluğu var mı? Bulunmuyor. Çünkü zaten 2017 Anayasa kurgusu siyasal karar düzeneklerini kaldırdığı gibi siyasal sorumluluk ilkesini de kaldırmış bulunuyor; zira, 161'inci maddeye göre esasen bu sunumu Cumhurbaşkanının yapması gerekiyor çünkü yürütme adına tek kişi odur Anayasa gereği.

Şimdi, neden kaldırıldı bu yönetim "çift başlı yürütme" denerek? Bir yanılsama sonucu çünkü yürütme değildi çift başlı olan; devlet başkanlığı ile yürütme karıştırılmıştı.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Son yarım dakikanız.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Teşekkür ederim.

Ama şimdi burada görüyoruz ki aslında çift başlı yürütme adına birleştirilen bütün erkler 2 sonucu beraberinde getirmiş bulunuyor. Birincisi, paralel yapılar; Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısının tanıttığı birimler ile -bir aydır bakanlık birimlerine tanık oluyoruz- bu devlet içerisinde paralel yapılar. İkinci sonuç ise parti, devlet ve kişi birleşmesi; bunu özellikle çarşamba günü parti grup toplantılarında görüyoruz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Son cümlemi söyleyeyim Sayın Başkan.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Bakanlar siyasetin dışına bırakıldığı hâlde, Bakanlar seçimle gelmeyen kişiler olduğu hâlde, Bakanlar Meclis önünde sorumlu bulunmadığı hâlde, aslında parti grup toplantılarına katılıyorlar ve bu da parti, kişi, devlet birleşmesi sonucunu doğuruyor. Buna son vermediğimiz sürece bunu kesinlikle demokratik olarak adlandıramayız.

Teşekkür ederim.