MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Sayıları da zaten söylemiştim, Durmuş Bey de o sayıları ifade ettiler "2 milyon 721 bin kişi." diye.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sonraki baremleri bilmiyoruz.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Şimdi, sonrakileri hesaplamak lazım ama bu kanunla alakalı değil. Hayır, biz, bu 5.500 liradan kimlerin etkileneceğini söylüyoruz.

Şimdi, değerli arkadaşlar, bakın, en düşük asgari ücret... 2022 yılının başında en düşük emekli ücreti 2.500 liraydı, 2022 yılının başında asgari ücret 4.250 lira olarak açıklandı yani net asgari ücretin yaklaşık yüzde 58-59'luk kısmı en düşük emekli maaşı oldu 2022 yılının başında. Daha sonra, asgari ücret Haziran 2022 tarihinde ara bir iyileştirmeyle birlikte 5.500 lira yapıldı o süreçte de biz bunu 3.500 liraya çıkardık biliyorsunuz. 3.500 liraya çıkardığımızda net asgari ücretin yaklaşık yüzde 63 küsuru en düşük emekli maaşı oldu. Şu anda, net asgari ücret 8.500 lira, en düşük emekli maaşı da 5.500 lira; o da yaklaşık yüzde 64 küsur civarında yani yılbaşına göre, 2022 yılının başına göre -yüzde 58,5 diye küsuratını söylemiyorum- yüzde 58 olan net asgari ücretin oranı şeklindeki en düşük emekli maaşı, bugün itibarıyla, getirdiğimiz kanun teklifinde yüzde 64'e çıkarılmış oldu yani yüzde 10 civarında bir iyileşme söz konusu.

Şimdi, arkadaşlarımız haklı olarak şunu söylüyorlar "Yeter mi?" Yetmez ama bir kısım arkadaşlarımız da diyorlar ki... Bakın, bunun bütçe dengesiyle ilgili, gelirle ilgili, karşılıklarıyla ilgili meseleler de tartışılırken "Nasıl karşılanacak, ne olacak, bunun diğer etkileri ne şekilde?" diye ifade ederek de bu uyarı görevini de yerine getiriyorlar.

Şimdi, değerli arkadaşlar, bizim yapacağımız bu düzenlemeyle birlikte, şu anda en düşük emekli maaşı 3.500 lira, kanun gereğince 3.500 lira, 15-16 diye şey yaparsak, kanunu değiştirmezsek en düşük emekli maaşının 4.060 lira olması gerekirken biz bunu 5.500 liraya çıkarıyoruz. Şimdi, yüzde 30 arttığı takdirde, en düşük emekli maaşını 5.500 liraya çıkarmadığımız takdirde 4.550 lira olacak. Biz bu yasal düzenlemede ilave bir unsur ortaya koymadığımız takdirde 4.550 lira olacak. Şimdi, elimizdeki rakamları ifade edeyim. Eğer en düşük emekli maaşı 4.500 lira olsaydı -biz bu düzenlemeyi yapmadan- 1.192.186 kişi 4.500 lira maaş alacaktı; 5 bin lira yapmış olsaydık 1.917.254 kişi en az 5 bin lira maaş alacaktı. Şimdi, 5.500 lira yaptığımıza göre en az 5.500 lira maaş alacak kişi de 2.721.270 kişi. Size de verdiğim maliyetle ilgili kısımda 21,9 milyar liralık kısmın ifadesinin, açılımının bu şekilde olduğunu söylüyorum.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Peki. Yetim, dul kaç kişi, altında kalan?

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Şimdi, yetim, dulla ilgili kısım... Biliyorsunuz, yıllardır var olan bir düzenleme var. Kişinin aldığı net emekli maaşı 10 bin lira varsayalım, 10 bin liralık emekli maaşının... Ölüm aylığı alan kişi emekli, dul, yetim 610.985 kişi. Şimdi -yuvarlak olsun diye söylüyorum veya 5 bin liralık hesaplaması kolay olsun diye- 10 bin lira emekli maaşı alan bir kişi vefat ettiği takdirde, bunların da hak sahipleri var, hak sahipliklerine göre maaşın yüzde 100'ü dağıtılabiliyor veya minimum yüzde 75'i dağıtılabiliyor, maksimum yüzde 100'ü. Eğer sadece eş varsa eş 7.500 lira alabiliyor, çocuklar varsa çocuklar bunun yüzde 25'lik kısmını alabiliyor. O zaman, eş yüzde 50'sini alıyor, çocuklar yüzde 25'ini alıyor, yüzde 75'i gene gitmiş oluyor. Ana, baba varsa anaya yüzde 12,5, babaya da yüzde 12,5; babaya da yüzde 12,5 olmak üzere yüzde 100'e tamamlanmış oluyor yani bu, bugün var olan bir kural değil, yıllardır var olan bir kural. 10 bin lira emekli maaş alan kişi vefat ettiği takdirde nasıl dağıtılacağıyla ilgili süreç belli. Onunla ilgili "Yeni bir düzenleme yapalım." derseniz eyvallah, ona bakılabilir.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - 5.500 üzerinden mi hesaplanacak en düşük emekli maaşı?

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Tabii, tabii en düşük alanlar da 5.500 üzerinden hesaplanacak.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Yani ölenlerin maaşı da 5.500 üzerinden mi yüzde 75 paylaşılacak?

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Şimdi, kişi en düşük emekli maaşını alırken vefat ettiği takdirde bunun yüzde 75'ini eşi alacak, çocukları varsa iki çocuğu da var...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Dolayısıyla oransal artış değişmiyor.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Oransal olarak değişmeyecek zaten bu iş.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - En düşük emekli maaşını 5.500'e taşıdık ya dul da...

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Ama bakın, biz dosya üzerinden yapıyoruz bu işi, bir dosya üzerinden yapıyoruz; usul, yıllardır bu şekilde.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Başkanım, biraz hızlandırabilirseniz seviniriz. Böyle araya giriyorlar görüyorum da...

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Araya giriyorlar. Teknik meseleler de tartışıyoruz, aslında siyasi söylemden...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - En düşük dul maaşı kaç lira öğrenmek istiyoruz.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Efendim, şimdi, 5.500 liraya...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Garo Bey, siz bu çalışmayı bitirmememiz için gayret ediyorsunuz galiba.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Estağfurullah, bilgi almaya çalışıyoruz.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Müsaade edin, söyleyeyim...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tabii, bu vesileyle sosyal güvenliğin bütün detaylarını tartışma imkânımız yok.

Buyurun.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Tek eş varsa 4.125 lira en düşük emekli aylığını alacak. Diyelim ki ana baba var, ana babadan bu 5.500'den 4.125 lirayı çıkardığımız takdirde onlar da ikiye bölünecek yani 1.375 lirayı da ikiye bölecek anneye 700 küsur lira, babaya da 700 küsur lira verilerek 5.500 liraya tamamlanmış olacak.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - En düşük emekli maaşı yüzde 57 arttıysa onların da oransal olarak artışı yüzde 57 olacak.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Aynı şekilde, geçmişteki yüzde 57 arttığı için ölüm aylığı alanlardaki artış da yüzde 57 olmuş olacak.

Şimdi, değerli arkadaşlar, UEFA'yla ilgili kısımdan biliyorsunuz Plan ve Bütçe Komisyonumuzda -Cavit Bey de ifade etmişti- 2019 yılında bir yasal düzenleme yapılmış.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - UEFA'yı biraz sonra tartışacağız Başkanım sadece genelini değerlendirirseniz şu anda... Zaten genelini oylayıp, o maddeye geçip sizden izahat isteyeceğim UEFA'yla ilgili, o zaman açıklarsınız.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Değerli Başkanım, şimdi, değerli arkadaşlar bazı sorular sordular, dediler ki: Ya, bu 5.500 liralık rakama tamam, yüzde 57'lik artış sağladınız ama 4 bin lira ücret alan birisi yüzde 30 zam aldığı takdirde 5.200 lira alacak, o da 5.500 liraya çıkacak. Farz edelim, şu anda 5 bin lira emekli maaşı alan birisi kaç lira alacak? 6.500 lira alacak. Ona 1.000 lira ilave etmiş oldunuz, hâlbuki bunlara 2.000 lira yapmış oluyorsunuz. Dediler ki: "Herkese ilave artı 2 bin lira verelim." arkasından da dediler ki: Bizim tavsiyemiz, bizim önerimiz, görüşlerimiz en düşük emekli maaşı 8.500 lira olmalıdır. Mesela şimdi, şöyle değerlendirmek lazım: Şu anda 3.500 lira, 8.500 liraya çıktı. 5.000 lira fark verdik, 5.000 lira verdiğimiz farkı... Şu anda 8.500 lira emekli maaşı alana biz yüzde 30 yaptığımızda 2.500 lira ilave yapmış olacağız, öbürüne ne yapacağız? Birine 5.000 lira vermiş olacağız, öbürüne 2.500 lira vermiş olacağız. Yani bu korelasyonları iyi hesaplayabilmek lazım, o matematiği iyi görebilmek lazım.

Şimdi, bakın, daha önce asgari ücret açıklanırken bazı siyasi partilerin temsilcileri çeşitli söylemlerde bulundular kasım ayının başlarına doğru, kasım ayının ortalarında, kasım ayının sonlarına doğru dediler ki: "Asgari ücret 7.000 liradan aşağı olmamalı, 350 dolardan da aşağı düşmemeli." Bir kısmı da "380 dolar." dedi. Bizim yaptığımız değerlendirmeyle birlikte, en son, o günkü tarih itibarıyla yaklaşık 455 dolara çıkmıştı. Cumhuriyet tarihinde ilk defa asgari ücretin, ben en yüksek olduğu zamanın 2011-2012 yıllarında 440 dolar olduğunu hatırlıyorum, şu anda en yüksek olan kısım 455 dolara geldi.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Dolar enflasyonu da var.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Bugün belki 450 dolar olabilir çünkü o zamanki fiyatta 18,65'ti dolar, bugün 18,70 veya 18,71 civarında. Orada bir düşüşle 450 dolar olabilir. Şu anda, o dönem içerisindeki beklentilerin üzerinde bir asgari ücret artışı hasıl olmuş.

Yine, Sayın Cumhurbaşkanımızın yüzde 25'lik kısmı, ulufe dağıtıyormuş gibi, yüzde 5'le ertesi gün grup toplantısında bu şekilde ifade etmesini doğru bulmayan arkadaşlarımız olabilir ama Sayın Cumhurbaşkanımız orada bir ifade de kullanıyor, diyor ki: "Ben o konuyu açıklamaya giderken arkadaşlarımıza bazı şeylerden fedakârlık yaparak 'Ne kadar artırabilirizin değerlendirmesini yapın diye söyledim." Nitekim, o gün saat 15.00 civarında yapılan açıklamadan yaklaşık yirmi iki saat sonra, Sayın Cumhurbaşkanımız, arkadaşlarımız gerekli hesaplamaları, açıklamaları yapmışlardır ve bunu yüzde 30 olarak değerlendiriyoruz. Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulmuştur. Şu anda Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi değerli arkadaşlarımız, Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi arkadaşlarım bu konuda takdir yetkilerini kullanacak, ona göre değerlendireceğiz.

Sayın Durmuş Yılmaz'ın söylediği önemli bir mesele var, doğru. Mesela, yeniden değerleme oranıyla ilgili kısım eskiden aralık ayının 26'sında açıklanırdı, şu anda 31 Ekim tarihi itibarıyla üretici fiyat endeksleri neyse o yeniden değerleme oranı olarak açıklanıyor. Kasım enflasyonu belli değildi diye söyledim, biliyorsunuz, bugünkü bütçeyi görüşürken, 2022 yılı bütçesini görüşürken siz 25 Kasım tarihinde bütçeyi bağladınız Komisyon olarak, biz de 6 Aralık tarihinde Genel Kurulda görüşmeye başladık. 6 Aralık tarihinde bütçe kanunu çerçevesinde Anayasa gereğince bütçede gelir azaltıcı, gider artırıcı herhangi bir önerge verilmesi mümkün olmadığından dolayı "Kasım enflasyonu da belli değildir." ifadesini onun için ben size işaret etmek zorunda kaldım. Şimdi, bununla ilgili değerlendirmelerle takvim değiştirilebilir. Biliyorsunuz, daha önce bütçe yılı mart ayıydı, arkasından takvim yılı ile bütçe yılı eş olsun diye aralık ayı hem mali yılbaşı hem miladı yılbaşı hâline getirildi -ki Bülent Bey de bu konuyu çok iyi bilen arkadaşlarımızdan, Sayın Bakan da bilir- 1980'den sonra gerçekleştirilen bir durumdu. O anlamda, bununla ilgili ki bizim sizinle Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı olarak ben Grup Başkan Vekili olarak da arkadaşlarımızla tartıştığımız bütçenin daha anlaşılır, rakamlarla daha iyi örtüşebileceğiyle ilgili konuları müzakere ettik, birlikte de müzakere edebiliriz. Bu konuyu çok iyi bilen değerli arkadaşlarımız var muhalefetten de onlarla ilgili daha iyi bir noktaya gelebilecek bir sonuca ulaştırabilmek için çeşitli görüş alışverişlerinde de bulunabiliriz diye düşünüyorum.

Genel manada bu eleştirileri...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

Zaten maddelere geçeceğiz. Madde bazında hem izahat hem cevap hakkınız olacak.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Katkı sağlayan değerli arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.